„…Nie grać ani o jeden dzień za długo! Taka obsesja wciąż mnie prześladuje i chyba o wiele wcześniej przestanę grać, niż mogłabym…“ – Wanda Wiłkomirska. Osobiście poznałem Wandę Wiłkomirską w listopadzie 1983 r. w Nowym Jorku i wówczas zrobiłem jej serię zdjęć z nieodłącznymi skrzypcami. Te zdjęcia zagrały dopiero po 25 latach w Muzeum Narodowym w Warszawie na mojej wystawie „ARTYŚCI portrety ostatniego stulecia” (2007), gdzie koło siebie wisiały dwa portrety Wiłkomirskiej – Benedykta Jerzego Dorysa z 1957 r. i mój zrobiony dwadzieścia pięć lat później z 1983 r. Jeśli ktoś myśli, że zdjęcie zrobione dziś, jutro będzie sensacją jutro, to oczywiście jest możliwe, ale mało prawdopodobne, szczególnie jeśli mówimy o sztuce a nie fotoreportażu, gdzie nieraz może coś niespodziewanego wyskoczyć.
Wanda Wiłkomirska, właśc. Jolanta Wanda Rakowska z domu Wiłkomirska (ur. 11 stycznia 1929 w Warszawie, zm. 1 maja 2018 w Warszawie, pochowana na Cmentarzu Stare Powązki w Warszawie) – skrzypaczka i pedagog.
Pochodziła z warszawskiej rodziny muzycznej. Jej ojcem był Alfred Wiłkomirski, skrzypek, dyrygent i pedagog. Miała równie utalentowane rodzeństwo - brata Józefa i przyrodnie (z pierwszego małżeństwa ojca) - Marię, Kazimierza i Michała. Była pierwszą żoną premiera Mieczysława Rakowskiego, z którym miała dwóch synów. Żaden z nich nie jest muzykiem, ale skrzypce po babci przejął wnuk Radomir Rakowski, który wykonuje muzykę folkową.
Naukę gry na skrzypcach rozpoczęła w wieku 5 lat u swojego ojca Alfreda. Po dwóch latach nauki wystąpiła po raz pierwszy publicznie. Ukończyła IV Liceum Ogólnokształcące im. Emilii Szanieckiej w Łodzi. W 1947 ukończyła studia w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Łodzi w klasie Ireny Dubiskiej, od 1949 była uczennicą Ede Zathureczky’ego w Akademii Muzycznej im. Ferenca Liszta w Budapeszcie. Jej pedagogami byli także Eugenia Umińska i Tadeusz Wroński w Warszawie oraz Henryk Szeryng w Paryżu. Była laureatką czterech międzynarodowych konkursów: w Genewie (1946), w Budapeszcie (1949), Międzynarodowego Konkursu Bachowskiego w Lipsku (1950) i Konkursu im. Wieniawskiego w Poznaniu (1952).
O jej nowojorskim debiucie I Koncertem Szymanowskiego w Carnegie Hall (1961) pisano: „grała tak, jakby komunikowała się z kompozytorem w niebie”. Od czasu triumfalnego debiutu rozpoczęła się jej kariera międzynarodowa.
Przez 22 lata była solistką Filharmonii Narodowej w Warszawie, towarzysząc orkiestrze w jej podróżach, bywała też zapraszana na tournée przez inne orkiestry polskie i zagraniczne. Jako solistka brała udział w inauguracji odbudowanej po wojennych zniszczeniach Filharmonii Narodowej w Warszawie, w otwarciu Barbican Hall w Londynie, zainaugurowała oraz wystąpiła na pierwszym powojennym koncercie orkiestry Sydney Symphony w Operze w Sydney.
Koncertowała na sześciu kontynentach, dając recitale i grając z czołowymi orkiestrami pod dyrekcją m.in.: Leonarda Bernsteina, Zubina Mehty, Witolda Rowickiego. Uczestniczyła w projektach kameralnych, grając z rodzeństwem „Trio Wiłkomirskich”.
W styczniu 1976 roku podpisała list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji PRL. Była działaczką KOR. Po 13 grudnia 1981, w stanie wojennym, wyjechała z Polski. Wróciła dopiero po upadku komunizmu.
Oprócz działalności koncertowej od lat 80. coraz więcej czasu poświęca pracy pedagogicznej: wykładała w Hochschule für Musik Mannheim-Heidelberg, od 1999 r. prowadzi klasę w Sydney Conservatory of Music i kursy mistrzowskie na całym świecie. Prowadziła też kursy mistrzowskie w wielu krajach oraz wielokrotnie uczestniczyła w pracach jury międzynarodowych konkursów skrzypcowych m.in.: Karla Flescha w Londynie, Jacques’a Thibaud w Paryżu, Piotra Czajkowskiego w Moskwie, Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.
„…Mówię zawsze wszystkim tym przestraszonym uczniom na egzaminach: „ja ci potrafię wybaczyć parę nieczystych oktaw, ale graj pięknie. Rozumiem, że nie możesz zagrać dobrze dzisiaj, bo palec cię boli. Ale pięknie? Tak zawsze możesz…“– Wanda Wiłkomirska.
Grała na niesamowitych skrzypcach weneckich Petrus Guarnerius 1734.
Wielokrotnie odznaczenia i nagradzana m.in.: Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (17 października 2001), Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (23 grudnia 2008), Nagroda Fundacji im. Karola Szymanowskiego (1997), Złota Sowa Polonii za osiągnięcia w dziedzinie muzyki (2011), Doktor honoris causa Akademii Muzycznej w Łodzi (2006), Honorowy Obywatel Miasta Kalisza (2006), Honorowy Obywatel Miasta Świdnika.
PORTRAIT with HISTORY Wanda Wiłkomirska (1929-2018)
“… Don't play a day too long! This obsession still haunts me and I think I will stop playing much sooner than I could… ”- Wanda Wiłkomirska.
I personally met Wanda Wiłkomirska in November 1983 in New York and then I took a series of photos of her with her inherent violin. These photos appeared only after 25 years at the National Museum in Warsaw at my exhibition "ARTISTS portraits of the last century" (2007), where two portraits of Wiłkomirska - Benedykt Jerzy Dorys from 1957 and mine taken twenty-five years later from 1983 - were hung next to each other. If someone thinks that a photo taken today will be a sensation tomorrow, it is of course possible, but unlikely, especially if we are talking about art and not photojournalism, where sometimes something unexpected may pop up.
Wanda Wiłkomirska, real name Jolanta Wanda Rakowska née Wiłkomirska (born January 11, 1929 in Warsaw, died May 1, 2018 in Warsaw, buried at the Old Powązki Cemetery in Warsaw) - violinist and teacher.
She came from a Warsaw musical family. Her father was Alfred Wiłkomirski, a violinist, conductor and teacher. She had equally talented siblings - brother Józef and step-in-steps (from her father's first marriage) - Maria, Kazimierz and Michał. She was the first wife of Prime Minister Mieczysław Rakowski, with whom she had two sons. Neither of them is a musician, but the grandmother's violin was taken over by his grandson Radomir Rakowski, who performs folk music.
She began learning to play the violin at the age of 5 with her father Alfred. After two years of study, she appeared in public for the first time. She graduated from the 4th Secondary School of General Emilia Szaniecka in Łódź. In 1947, she graduated from the State Higher School of Music in Łódź in the class of Irena Dubiska, from 1949 she was a student of Ede Zathureczky at the Academy of Music. Ferenc Liszt in Budapest. Eugenia Umińska and Tadeusz Wroński in Warsaw and Henryk Szeryng in Paris were also her teachers. She was a laureate of four international competitions: in Geneva (1946), in Budapest (1949), the International Bach Competition in Leipzig (1950) and the Wieniawski in Poznań (1952).
About her New York debut with Szymanowski's Concerto No. 1 at Carnegie Hall (1961), it was written: "she played as if she were communicating with the composer in heaven". Since her triumphant debut, her international career has begun.
For 22 years she was a soloist of the National Philharmonic in Warsaw, accompanying the orchestra on its travels, she was also invited to tour by other Polish and foreign orchestras. As a soloist, she took part in the inauguration of the National Philharmonic in Warsaw, rebuilt after the war, in the opening of the Barbican Hall in London, inaugurated and performed at the first post-war Sydney Symphony concert at the Sydney Opera House. She has given concerts on six continents, giving recitals and playing with leading orchestras conducted by Leonard Bernstein, Zubin Mehta and Witold Rowicki, among others. She participated in chamber projects, playing with the siblings of the "Trio Wiłkomirski". In January 1976, she signed a letter of protest to the Extraordinary Committee of the Sejm of the Polish People's Republic against changes to the Constitution of the People's Republic of Poland. She was a KOR activist. After December 13, 1981, under martial law, she left Poland. It came back only after the fall of communism.
In addition to concert activities, since the 1980s she has been devoting more and more time to teaching: she lectured at the Hochschule für Musik Mannheim-Heidelberg, since 1999 she has been teaching a class at the Sydney Conservatory of Music and master classes around the world. She has also conducted master classes in many countries and has repeatedly participated in the works of the jury of international violin competitions, including: Karl Flesch in London, Jacques Thibaud in Paris, Piotr Tchaikovsky in Moscow, Henryk Wieniawski in Poznań.
“… I always say to all these scared students in exams:“ I can forgive you a few unclean octaves, but play beautifully. I understand you can't play well today because your finger hurts. So beautiful? This is how you can always… ”- Wanda Wiłkomirska.
She played the amazing Petrus Guarnerius 1734 Venetian violin.
Repeatedly decorated and awarded, among others: Commander's Cross with a Star of the Order of Polonia Restituta (October 17, 2001), Gold Medal for "Merit to Culture Gloria Artis" (December 23, 2008), Prize of the Karol Szymanowski (1997), the Golden Owl of the Polish community for achievements in the field of music (2011), Honorary Doctor of the Academy of Music in Łódź (2006), Honorary Citizen of the City of Kalisz (2006), Honorary Citizen of the City of Świdnik.
