„…Krajobraz jest moim życiowym programem. Lata pracy i
doświaczdczeń artystycznych związały mnie z Kielecczyzną.
Przebywanie w świętokrzyskim plenerze i obcowanie z nim
nasyciły wzrok harmonią niezrównanych proporcji, zaś próba
zrozumienia zasad bytowania przyrody świętokrzyskiej związała
mnie z tą ziemią uczuciem głębokiego przywiązania i miłości…” – Paweł Pierściński.
Paweł Pierściński (ur. 25 maja 1938 w Kielcach, zm. 22 maja 2017, tamże, pochowany na Cmentarzu Nowym w Kielcach) – artysta fotograf, współtwórca Kieleckiej Szkoły Krajobrazu, poeta.
Paweł Pierściński fotografował od początku lat piędziesiątych. Zadebiutował na wystawie fotografii artystycznej w Częstochowie (1955). W 1962 uzyskał dyplom mgr. inż. budownictwa lądowego na Politechnice Warszawskiej. Od 1962 roku wiceprezes do spraw artystycznych Świętokrzyskiego Towarzystwa Fotograficznego. Od 1964 roku członek ZPAF. Był współorganizatorem i kierownikiem Delegatury ZPAF w Kielcach (1975) oraz założycielem i twórcą Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF (1978). W 1982 został członkiem honorowym ZPAF, a także honorowym prezesem Okręgu Świętokrzyskiego ZPAF. Był działaczem Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, Instruktorem Fotografii PTTK, działaczem fotografii krajoznawczej PTTK, członkiem Komisji Fotografii Krajoznawczej Zarządu Głównego PTTK, członkiem Rady Programowej Centrum Fotografii Krajoznawczej PTTK im. Waldemara Dońca, laureatem Nagrody Honorowej im. Fryderyka Kremsera, członkiem Kapituły tej nagrody.
Był autorem ponad 200 wystaw indywidualnych, laureatem licznych medali i nagród. Wydał kilkanaście indywidualnych albumów fotograficznych (m.in. Struktury, Między Wisłą a Pilicą, Staropolski Okręg Przemysłowy). Był również autorem wielu tekstów, opracowań krytycznych, recenzji i tekstów do katalogów wystaw. W 2004 została wydana antologia Czas krajobrazu, zawierająca jego teksty autorskie opublikowane w latach 1975–2004.
W 1968 roku został uhonorowany tytułem Artiste FIAP (AFIAP), w 1976 tytułem Excellence FIAP (EFIAP), w 1980 tytułem Excellence FIAP for Services Rendered (ESFIAP) – przez Międzynarodową Federację Sztuki Fotograficznej (FIAP).
12 stycznia 2018 roku na Skwerze Harcerskim im. Szarych Szeregów w Kielcach odsłonięto popiersie Pawła Pierścińskiego – w Alei Sław XX wieku. 11 maja 2018 w Galerii Górnej i Małej Biura Wystaw Artystycznych w Kielcach otwarto dwie wystawy poświęcone Pawłowi Pierścińskiemu – Polska Fotografia Krajobrazowa/ Paweł Pierściński/ 40 Lat ZPAF – Okręg Świętokrzyski oraz Paweł Pierściński w obiektywach przyjaciół.
Wielokrotnie odznaczany m.in. Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury” (1969); Medal im. Jana Bułhaka (1985); Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1985); Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2001); Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Głoria Artis” (2005); Złoty Krzyż Zasługi (2005); Odznaka Honorowa "Za zasługi dla Kielecczyzny"; Złota Odznaka Honorowa PTTK; Srebrna Odznaka Honorowa PTTK.
Jeśli nie zdecydujecie się przeczytać o wybitnym fotografie Pawle Pierścińskim, to może zainteresuje was fakt, że ten człowiek, po 50 latach pracy twórczej, zdecydował się w 2004 roku na spalenie 262 tysięcy naświetlonych przez siebie negatywów w domowej kuchni węglowej, w reakcji na brak zainteresowania przejęciem jego archiwum. Nie chciał, by po jego śmierci negatywy trafiły na śmietnik. Na decyzję wpłynęło bezskuteczne, wieloletnie poszukiwanie instytucji, która przejęłaby unikalne zbiory. Dowiedziałem się o wszystkim po fakcie, a łatwo można było mu pomóc. To co pozostało, zostało zakupione do Muzeum Wsi Kieleckiej.
Paweł Pierściński, był skromnym, dobry człowiekiem, który swoim osiągnięciami mógłby obdzielić wielu. Był klasykiem i mistrzem polskiego pejzażu. Na czarno-białych fotografiach widać jak „monochromatyczny świat w pełni ukazywał niepowtarzalne unerwienie graficzne”. Powstały dokumenty autentycznej struktury krajobrazu. Nikt tak jak Paweł Pierściński nie fotografował linii i form matematyczno-geometrycznych stworzonych przez naturę. Animator kierunku artystycznego nazwanego „Kielecką Szkołą Krajobrazu”. Zawsze, kiedy coś o nim pisałem, pytałem o aktualne dane, gdyż one rosły jak na drożdżach. Miał 200 wystaw indywidualnych i około 500 zbiorowych w kraju i świecie. Jego prace zgromadzono w kilkunastu albumach i katalogach m.in. „Struktury” (1982), „Między Wisłą a Pilicą” (2001), „Paweł Pierściński. Twórczość 1955-2007“(2007). Przez ponad 30 lat opublikował ponad 500 tekstów publicystycznych i krytyczno-teoretycznych, a ich wybór ukazał się w autorskiej antologii pt. „Czas Krajobrazu” (2004). Ponadto jest autorem zbioru prawie 150 wierszy pt. „Pagór”, w których opisał obserwacje i przeżycia związane z krajobrazem, a nie dające się sfotografować. Wyznaje, że fotografia jest jego pasją, zawodem i życiem...
Za fotogram „Sinusoida” otrzymał medal na VIII Europejskiej Wystawie Fotografii w Lund w Szwecji (1962), którym to rozsławił kieleckie pejzaże. Jego prace, dziś należące do światowej klasyki, wielokrotnie publikowano na łamach m.in. w „Photography Year Book”, „Photographis”, „Fotojahrbuch International”, „Almanach FIAP”. Paweł Pierściński uważał, że powołaniem fotografa „jest dokumentowanie unikalnego wyglądu świata w celu zachowania jego obrazu dla następnych pokoleń”.
W dziedzinie fotografii był samoukiem. Pytany o mistrzów, przyznaje, że nigdy ich nie miał. Dokonania innych twórców poznał dopiero podczas studiów na wydziale budownictwa lądowego Politechniki Warszawskiej. Dyplom inżyniera, ze specjalnością „mosty i budowle podziemne”, obronił w 1962 r. Gdy planowana w stolicy budowa metra opóźniała się, powrócił do rodzinnego miasta i pracował w przedsiębiorstwach Kieleckiego Zjednoczenia Budownictwa. Po kilku latach odszedł z zawodu, by całkowicie zająć się fotografią. Miał już za sobą znaczne sukcesy, m.in. debiut wystawienniczy (1955) oraz pierwszą indywidualną wystawę „Portret Ziemi Kieleckiej” (1962), na której silnie wyeksponował cykl „Geometria krajobrazu”. (recenzja prac ukazała się w niemieckim „Fotografie” 1963/8 - Günter Schmerbach. "Ein Interesanter Abend in Warschau"). Konsekwentnie realizował własny program artystyczny, ale też z powodzeniem sięgał do popularnych tematów i motywów fotograficznych. Jako pierwszy polski autor pokazał pracę na światowej wystawie fotografii (reportażowej) Karla Pawka, a na I Wystawie „Akt i Kobieta” zdobył złoty medal za „Venus” (Kraków 1970). Otrzymał też honorowe odznaczenia Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej w Genewie.
Wyjeżdżając z Polski w 1979 r. słyszałem o Pawle Pierścińskim, jako wybitnym fotografie, ale osobiście go nie znałem. Kiedy w Nowym Jorku udało mi się dostać fotograficzno-dziennikarską akredytację w ONZ, gdzie bywali przedstawiciele wszystkich państw, to postanowiłem zrobić wystawę o Polsce w legendarnym gmachu ONZ. Ktoś z boku mi powiedział, że to strzał w dziesiątkę, ale raczej się nie uda, bo każdy chciałby tam zrobić. Ogłoszony w Polsce stan wojenny, oczywiście nie pomógał moim staraniom. Ale nie wchodząc w szczególy, udało mi się przekonać decydentów, że pokazanie polskiego krajobrazu, nie jest polityczne. Nawiązałem kontakt korespondęcyjny właśnie z Pawłem Pierścińskim, dzięki którego zaangażowaniu dotarłem do wielu wybitnych fotografów, zamujących się krajobrazem: Edward Hartwig, Andrzej Strumiłło, Marian Gadzalski i kilku fotografów ze stworzonej przez Pierścińskiego tzw. "Kieleckiej Szkoły Krajobrazu". Ktoś kto nie wie, co to znaczy, wysłać list z Nowego Jorku do Kielc i czekać 2-3 miesiące na odpowiedź – używając dziś internetu – nic nie wie, jak to było kiedyś. Ale z drugiej strony, otrzymać pięknie napisany list, Paweł pięknie pisał z załącznikami, to było coś, co dziś raczej nie uświadczymy. W 1984 r. zorganizowalem dużą zbiorową wystawę KRAJOBRAZ POLSKI (THE LANDSCAPE OF POLAND) w ONZ (Organizacji Narodów Zjednoczonych) w Nowym Jorku. Wydaliśmy elegancki katalog, było skromne, ale opisane w mediach otwarcie, które przyciągnęło tłumy dyplomatów i przez kilka tygodni idąc na lunch, mogli obejżeć polski krajobraz. Ile to było warte dla Polski? Nie wiem. Chciałem to zrobić i zrobiłem.
Jak w końcu lat 80-tych zaczęłem przyjeżdżać do Polski, poznaliśmy się osobiście z Pawłem Pierścińskim i zaprzyjaźniliśmy się. Zrobił mi wystawę w Kielcach oraz namawiał do wstąpienia do ZPAF (Związku Polskich Artystów Fotografików). W sumie nie miałem takiej potrzeby, gdyż należałem do zawodowego związku w Nowym Jorku ASMP (American Society of Media Photographers). Ale kiedy do próśb dołaczył się Edward Hartwig i Benedykt Jerzy Dorys, którzy podpisali mi wniosek, abym wstąpił na specjalnych warunkach – uległem. Postawiłem jeszcze jeden warunek, aby razem ze mną wstąpił do ZPAF, wybitny pisarz Ryszard Kapuściński, który również zajmował się fotografią, o czym niewiele osób wiedziało i tak się stało, że w 1988, Paweł Pierściński jako prezes przyjął nas.
Paweł Pierściński był niezwykle uczulony na historię fotografii i właśnie on w znacznej mierze wpłynął na to, że rok 1989 był ogłoszony rokiem jubileuszowym 150.lecia od wynalezienia fotografii. Historia jest taka, że 19 sierpnia 1839 r. na uroczystym posiedzenia francuskiej Akademii Nauk jej sekretarz, Dominik Arago w obecności dwu wynalazców: Daguerre'a i Niepce'a, i licznie przybyłej publiczności, zademonstrował wynalazek fotografii. Właśnie 13 I 1989 r. na 150.lecie wynalezienia fotografii, Paweł Pierściński otwierał moją wystawe TWARZĄ w TWARZ (FACE to FACE) w Zachęcie Narodowej Galerii Sztuki w Warszawie, która była w programie 150.lecia fotografii.
Przez lata współpracowaliśmy na różnych polach artystycznych, w 2015 r. zdecydowałem się zrobić o nim film dokumentalny. Jeszcze 25 VI 2016 Paweł otwierał moją wystawę pt. "Artyści w Alei Slaw" w Kielcach, gdzie wśród portretów wybitnych postaci był jego portret, na tle którego zrobiłem mu zdjęcie. Rok później 22 maja 2017 r. zmarł, jeden z najwybitniejszych polskich fotografów krajobrazu, twórca tzw. "Kieleckiej Szkoły Krajobrazu" Paweł Pierściński, a jego popiersie w brązie stoi w kieleckiej Alei Sław wśród m.in.: Marca Chagalla, Pabla Picasso, Witkacego, Witolda Lutosławskiego, Tadeusza Kantora, Krzysztofa Kieślowskiego, Charliego Chaplina, Marilyn Monroe, Zbigniewa Cybulskiego, Marka Grechutę, Stanisława Lema, Leszka Kołakowskiego.... to dramatyczna kolej historii, która przewinęła się przed moimi oczami.
PORTRAIT with HISTORY Paweł Pierściński
“… Landscape is my life program. Years of work and
my artistic experiences connected me with the Kielce region.
Staying in the outdoors and communing with it
they filled the sight with a harmony of incomparable proportions, and the attempt
understanding of the principles of existence of the Świętokrzyskie nature has been tied up
me with this land with a feeling of deep attachment and love ... ”- Paweł Pierściński.
Paweł Pierściński (born May 25, 1938 in Kielce, died May 22, 2017, ibid., Buried at the New Cemetery in Kielce) - artist photographer, co-founder of the Kielce Landscape School, poet.
Paweł Pierściński has been photographing since the early 1950s. He made his debut at the exhibition of artistic photography in Częstochowa (1955). In 1962 he obtained a diploma of M.Sc. Eng. civil engineering at the Warsaw University of Technology. From 1962, vice-president for artistic affairs of the Świętokrzyskie Photographic Society. From 1964, a member of ZPAF. He was a co-organizer and head of the ZPAF Delegation in Kielce (1975) and the founder and creator of the Świętokrzyskie District of the ZPAF (1978). In 1982 he became an honorary member of the ZPAF, as well as the honorary president of the Świętokrzyskie District of the ZPAF. He was an activist of the Polish Tourist and Sightseeing Society, PTTK Photography Instructor, an activist of PTTK sightseeing photography, a member of the Sightseeing Photography Committee of the Main Board of PTTK, a member of the Program Council of the PTTK National Photography Center. Waldemar Doniec, laureate of the Honorary Award of Fryderyk Kremser, a member of the Chapter of this award.
He was the author of over 200 individual exhibitions, winner of numerous medals and awards. He has published over a dozen individual photo albums (including Structures, Między Wisłą a Pilica, Staropolski Okręg Przemysłowy). He was also the author of many texts, critical studies, reviews and texts for exhibition catalogs. In 2004, the anthology Czas Landscape was published, containing his authors' texts published in the years 1975–2004.
In 1968 he was awarded the title of Artiste FIAP (AFIAP), in 1976 the title of Excellence FIAP (EFIAP), in 1980 the title of Excellence FIAP for Services Rendered (ESFIAP) - by the International Federation of Photographic Arts (FIAP).
On January 12, 2018 at Skwer Harcerski im. Szare Szeregi in Kielce, the bust of Paweł Pierściński was unveiled in the Avenue of Fame of the 20th century. On May 11, 2018, two exhibitions devoted to Paweł Pierściński were opened in the Upper Gallery and the Small Office of Art Exhibitions in Kielce - Polska Fotografia Landscape / Paweł Pierściński / 40 Years of ZPAF - Świętokrzyski District and Paweł Pierściński in the lenses of friends.
He has been awarded many times, incl. "Meritorious Cultural Activist" badge (1969); Medal of Jan Bułhak (1985); Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta (1985); Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta (2001); Silver Medal for Merit to Culture Głoria Artis (2005); Golden Cross of Merit (2005); Honorary Badge "For Merits to the Kielce Region"; Gold Badge of Honor of PTTK; Honorary Silver Badge of PTTK.
If you do not decide to read about the outstanding photograph by Paweł Pierściński, you may be interested in the fact that this man, after 50 years of creative work, decided in 2004 to burn 262,000 exposed negatives in his home coal kitchen, in response to the lack of interest. taking over his archive. He did not want the negatives to end up in the trash after his death. The decision was influenced by an ineffective, long-term search for an institution that would take over the unique collections. I found out about it after the fact, and it was easy to help him. What was left was bought for the Museum of the Kielce Countryside.
Paweł Pierściński was a modest, good man who could share his achievements with many. He was a classic and a master of Polish landscape. In black-and-white photographs one can see how "the monochrome world fully showed the unique graphic innervation". Documents of the authentic landscape structure were created. Nobody, like Paweł Pierściński, has photographed lines and mathematical and geometric forms created by nature. Animator of the artistic direction called the "Kielce Landscape School". Whenever I wrote something about him, I asked for the current data, because it grew so fast. He had 200 individual and about 500 collective exhibitions in Poland and around the world. His works have been collected in several albums and catalogs, incl. Structures (1982), Between the Vistula and Pilica (2001), Paweł Pierściński. Works 1955-2007 ”(2007). For over 30 years, he has published over 500 journalistic and critical-theoretical texts, and their selection was published in his anthology entitled "Time of Landscape" (2004). In addition, he is the author of a collection of almost 150 poems entitled "Pagór", in which he described his observations and experiences related to the landscape, which could not be photographed. He admits that photography is his passion, profession and life ...
He was awarded a medal for the "Sinusoid" photogram at the 8th European Photography Exhibition in Lund, Sweden (1962), which he made Kielce landscapes famous with. His works, today belonging to world classics, have been published many times in, among others, in "Photography Year Book", "Photographis", "Fotojahrbuch International", "Almanach FIAP". Paweł Pierściński believed that the photographer's calling "is to document the unique appearance of the world in order to preserve its image for the next generations."
When I was leaving Poland in 1979, I heard about Paweł Pierściński as an outstanding photographer, but I did not know him personally. When in New York I managed to get photographic and journalistic accreditation at the United Nations, where representatives of all countries visited, I decided to organize an exhibition about Poland in the legendary UN building. Someone from the side told me that it was a bull's eye, but it probably won't work, because everyone would like to do it there. The martial law declared in Poland obviously did not help my efforts. But without going into detail, I managed to convince the decision-makers that showing the Polish landscape is not political. I made contact by correspondence with Paweł Pierściński, thanks to whom I reached many outstanding photographers who used the landscape: Edward Hartwig, Andrzej Strumiłło, Marian Gadzalski and several photographers from the so-called "Kielce Landscape School". Someone who does not know what it means to send a letter from New York to Kielce and wait 2-3 months for an answer - using the Internet today - knows nothing how it used to be. But on the other hand, to receive a beautifully written letter, Paweł wrote beautifully with the attachments, it was something that we are unlikely to experience today. In 1984, I organized a large collective exhibition KRAJOBRAZ POLSKI (THE LANDSCAPE OF POLAND) at the United Nations in New York. We published an elegant catalog, it was modest, but the opening described in the media attracted crowds of diplomats and they could see the Polish landscape for a few weeks on their way to lunch. How much was it worth for Poland? I do not know. I wanted to do it and did it.
When I started coming to Poland at the end of the 1980s, we met Paweł Pierściński personally and we became friends. He made an exhibition for me in Kielce and persuaded me to join ZPAF (Association of Polish Art Photographers). Actually, I didn't have such a need, because I belonged to the professional union in New York ASMP (American Society of Media Photographers). But when the requests were joined by Edward Hartwig and Benedykt Jerzy Dorys, who signed the request for me to join on special terms - I succumbed. I made one more condition that the outstanding writer Ryszard Kapuściński, who also dealt with photography, which few people knew about, would join us in 1988, Paweł Pierściński accepted us as president.
Paweł Pierściński was extremely allergic to the history of photography, and it was he who influenced the fact that 1989 was declared the 150th anniversary of the invention of photography. The story is that on August 19, 1839, at a solemn session of the French Academy of Sciences, its secretary, Dominik Arago, in the presence of two inventors: Daguerre and Niepce, and a large audience, demonstrated the invention of photography. On 13 January 1989, on the 150th anniversary of the invention of photography, Paweł Pierściński opened my exhibition FACE to FACE at the Zachęta National Gallery of Art in Warsaw, which was part of the 150th anniversary of photography.
Over the years we have cooperated in various artistic fields, in 2015 I decided to make a documentary about him. On June 25, 2016, Paweł opened my exhibition entitled "Artists in Aleja Slaw" in Kielce, where among the portraits of outstanding people was his portrait, against which I took a photo of him. A year later, on May 22, 2017, one of the most outstanding Polish landscape photographers, the creator of the so-called "Kielce Landscape School" Paweł Pierściński, and his bust in bronze stands in the Alley of Fame in Kielce, among others: Marc Chagall, Pablo Picasso, Witkacy, Witold Lutosławski, Tadeusz Kantor, Krzysztof Kieślowski, Charlie Chaplin, Marilyn Monroe, Zbigniew Cybulski, Marek Grechuta, Stanisław Lem, Leszek Kołakowski ... is a dramatic turn of history that has passed before my eyes.