Lucjan Dobroszycki (ur. 15 stycznia 1925 w Łodzi, zm. 24 października 1995 w Nowym Jorku, pochowany w Jerozolimie) – historyk specjalizujący się w najnowszej historii Polski i stosunkach polsko-żydowskich.
Był synem Fiszla i Gitli (Mińskiej); żonaty z Felicją (Herszkowicz), miał córkę Joanna.
Kiedy Niemcy wkroczyli do Łodzi 8 września 1939 r., szybko utworzyli getto, w którym został uwięziony Lucjan Dobroszycki wraz z rodziną oraz 160 000 innych Żydów. Przebywał tam do ostatecznej likwidacji w sierpniu 1944 r., kiedy wraz z rodziną został przewieziony do Auschwitz. Tam zginęli rodzice Dobroszyckiego i dwóch najmłodszych braci, przeżył w podobozie.
Został wyzwolony w maju 1945 r. W Theresienstadt w Czechosłowacji, po długotrwałym leczeniu gruźlicy wrócił do Łodzi, gdzie zapisał się na uniwersytet. Tytuł magistra i doktora uzyskał na Uniwersytecie w Leningradzie, następnie rozpoczął wieloletnią współpracę z Instytutem Historii PAN.
Głównym okresem jego zainteresowań naukowych była hitlerowska okupacja w Polsce. Dobroszycki podejmował studia nad polską prasą okresu okupacji, zarówno legalną jak i nielegalną. Edytował wersję kroniki łódzkiego getta (Litzmannstadt Ghetto), prowadził też badania na temat polskich Żydów.
W 1970 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych. Wraz z rodziną osiadł w Nowym Jorku. Przez resztę życia współpracował z YIVO Institute for Jewish Research, był również powiązany z programem studiów Holokaustu Uniwersytetu Yeshiva.
Opracował historię przodków byłego burmistrza Nowego Jorku Eda Kocha i był konsultantem przy produkcji filmowej „Yentl” Barbry Streisand (pośredni związek z jidysz). Jego nazwisko pojawiło się w wielu opublikowanych podziękowaniach i napisach do filmów dokumentalnych.
Dr Dobroszycki pokazał i opisał życie polskich Żydów w „Image Before My Eyes: A Photographic History of Life in Poland 1864-1939” (Obraz przed moimi oczami: fotograficzna historia życia w Polsce 1864-1939) (Schocken Books, 1977), którą napisał wraz z Barbarą Kirschenblatt-Gimblett.
W listopadzie 1980 r. odwiedziłem po raz pierwszy dr Dobroszyckiego w YIVO Institute for Jewish Research - 1048 Fifth Avenue w Nowym Jorku, z którym był związany przez lata. Pamiętam, że pierwsze wrażenie z kontaktu z dr Dobroszyckim było zauroczenie jego przepięknym polskim językiem. Nie wytrzymałem i powiedziałem, że mnie brakuje od dwóch lat oryginalnego języka polskiego, a on mówi tak pięknie, będąc tu od lat. Lekko się uśmiechnął i powiedział – jeśli czegoś nauczymy się dobrze, to pozostaje na całe życie. Zrobiłem mu wówczas serię zdjęć wśród książek i dokumentów, rozmieszczonych od podłogi do sufitu z którymi stanowił jedną całość. Musimy pamiętać, że nie było wówczas komputerów, wszystko było w książkach i zapiskach.
Następnym razem umówiliśmy się 14 stycznia 1981r. kiedy ja już miałem gotowe zdjęcia, a on podpisał mi książkę pt. „Obraz przed moimi oczami: fotograficzna historia życia w Polsce 1864-1939”. Opowiedział mi i był ciągle zafascynowany, jak ta książka powstała. A mianowicie ludzie przynosili mu zdjęcia i opowiadali historie. Mówił, że ma tyle historii i zdjęć, że mógłby wydać wiele fascynujących książek. Zdjęcia, które mu zrobiłem, tak mu wpadły w oko, że polecał je i były kupowane i publikowane m.in. w „The New York Times”.
Jednym z najważniejszych osiągnięć dr Dobroszyckiego była publikacja zebranych zapisów życia Żydów pod okupacją hitlerowską, dzień po dniu, w drugim co do wielkości gettcie w okupowanej Europie. Tylko dwa z zakładanych pięciu tomów zostały opublikowane przed wyjazdem Lucjana Dobroszyckiego do Nowego Jorku w 1970. Pierwsze anglojęzyczne tłumaczenie Kroniki getta łódzkiego zostało wydane przez Yale University Press w 1984.
PORTRAIT with HISTORY Lucjan Dobroszycki
Lucjan Dobroszycki (born January 15, 1925 in Łódź, died October 24, 1995 in New York, buried in Jerusalem) - historian specializing in the recent history of Poland and Polish-Jewish relations.
He was the son of Fiszel and Gitla (Mińska); married to Felicja (Herszkowicz), had a daughter, Joanna.
When the Germans entered Łódź on September 8, 1939, they quickly established a ghetto, in which Lucjan Dobroszycki and his family and 160,000 other Jews were imprisoned. He stayed there until the final liquidation in August 1944, when he and his family were transported to Auschwitz. Dobroszycki's parents and two youngest brothers died there, he survived in the sub-camp.
He was liberated in May 1945. In Theresienstadt in Czechoslovakia, after long-term treatment of tuberculosis, he returned to Łódź, where he enrolled at the university. He obtained his master's and doctoral degrees at the University of Leningrad, then began a long-term cooperation with the Institute of History of the Polish Academy of Sciences.
The main period of his scientific interests was the Nazi occupation in Poland. Dobroszycki undertook studies on the Polish press during the occupation, both legal and illegal. He edited a version of the chronicle of the Łódź ghetto (Litzmannstadt Ghetto), and conducted research on Polish Jews.
In 1970 he emigrated to the United States. He settled in New York with his family. For the rest of his life, he collaborated with the YIVO Institute for Jewish Research and was associated with the Yeshiva University's Holocaust study program.
He compiled the ancestral history of former New York City mayor Ed Koch and was a consultant on the film production of Barbra Streisand's Yentl (indirect Yiddish). His name has appeared in many published acknowledgments and subtitles for documentaries.
Dr. Dobroszycki showed and described the life of Polish Jews in "Image Before My Eyes: A Photographic History of Life in Poland 1864-1939" (Schocken Books, 1977), which he wrote together with Barbara Kirschenblatt-Gimblett.
In November 1980, I visited for the first time Dr. Dobroszycki at the YIVO Institute for Jewish Research - 1048 Fifth Avenue in New York, with which he was associated for years. I remember that the first impression of contact with Dr. Dobroszycki was infatuation with his beautiful Polish language. I couldn't stand it and said that I had been missing the original Polish for two years, and he speaks so beautifully having been here for years. He smiled slightly and said - if we learn something well, it stays for life. Then I took a series of photos of him among books and documents, arranged from floor to ceiling, with which he was one whole. We have to remember that there were no computers then, everything was in books and notes.
The next time we met on January 14, 1981. when I had my photos ready and he signed the book "The Image Before My Eyes: The Photographic History of Life in Poland 1864-1939". He told me and was still fascinated by how this book was written. Namely, people brought him pictures and told stories. He said he had so many stories and photos that he could publish many fascinating books. The photos I took him caught his eye so much that he recommended them and they were bought and published, among others in The New York Times.
One of the most important achievements of Dr. Dobroszycki was the publication of the collected records of the life of Jews under Nazi occupation, day after day, in the second largest ghetto in occupied Europe. Only two of the planned five volumes were published before Lucjan Dobroszycki left for New York in 1970. The first English-language translation of the Chronicle of the Lodz Ghetto was published by Yale University Press in 1984.
