PORTRET z HISTORIĄ Igor Mitoraj

„…Rzeźby na ulicy likwidują bariery psychologiczne, bo nie trzeba zaplanować sobie wizyty w muzeum, oraz bariery materialne, bo nie trzeba płacić za bilet…” – Igor Mitoraj.

Igor Mitoraj, właściwie Jerzy Makina, następnie Jerzy Mitoraj (ur. 26 marca 1944 w Oederan (Niemcy), zm. 6 października 2014 w Paryżu) – polski rzeźbiarz, emigrant od 1968 tworzący poza granicami Polski, we Francji i Włoszech, znany z monumentalnych rzeźb w klasycystycznym stylu, przedstawiających uszkodzone ludzkie korpusy. Zdobył uznanie szczególnie w Europie zachodniej.

  Syn deportowanej na teren Rzeszy Niemieckiej polskiej robotnicy przymusowej, Zofii Makiny i francuskiego jeńca wojennego, oficera Legii Cudzoziemskiej, polskiego pochodzenia. Po zakończeniu wojny pojechał z matką do jej rodziców w Polsce. Dzieciństwo i młodość spędził w miejscowości Grójec pod Oświęcimiem. Kiedy matka wyszła za mąż za Czesława Mitoraja, syn jej przyjął nazwisko ojca przybranego. Po ukończeniu Liceum Plastycznego w Bielsku-Białej w 1963, przez rok pracował w Miejskim Handlu Detalicznym w Katowicach. Z tej pracy zrezygnował z niewiadomych przyczyn, po czym w październiku 1965 roku rozpoczął pracę w Zakładach Chemicznych "Oświęcim" w Oświęcimiu (ZChO) na stanowisku plastyka zakładowego. W 1966 roku wstąpił na Akademię Sztuk Pięknych w Krakowie, gdzie studiował malarstwo pod kierunkiem Tadeusza Kantora. Nie jest pewne czy zakończył studia w Krakowie, ponieważ koniunktura polityczna umożliwiła mu wyjazd do Paryża w 1968r. gdzie miał zamiar odnaleźć ojca, lecz do spotkania nie doszło. 

W czasie studiów w krakowskiej ASP miał swoją pierwszą indywidualną wystawę w krakowskich "Krzysztoforach", po czym wyjechał do Paryża, gdzie zmienił swe imię Jerzy na "Igor" i udało mu się kontynuować studia w École des Beaux Arts. W Paryżu zaczynał jako malarz i grafik. Fascynacja sztuką i kulturą Azteków, której doświadczył podczas rocznej podróży dookoła Meksyku wyzwoliła w nim zainteresowanie rzeźbiarstwem. Swoje prace wystawiał w galerii "La Hune" w Dzielnicy Łacińskiej Paryża, związanej z księgarnią o tej samej nazwie (1976). 

Po otrzymaniu propozycji przygotowania wystawy dla galerii "ArtCurial" w Paryżu, wyjechał na rok do centrum artystycznych odlewni w brązie oraz kamieniarzy, zajmujących się obróbką marmuru w Pietrasanta we Włoszech. Tam zapoznał się z techniką i powstały jego pierwsze prace w brązie oraz monumentalne rzeźby z białego marmuru z pobliskich kamieniołomów koło Carrary. 

  Mitoraj dzielił swój czas pomiędzy Paryżem i Pietrasantą, gdzie od 1983 miał swoją pracownię. Tematyka rzeźb jest ludzkie ciało w stanie kruchości. Artysta odwołuje się często do męskich postaci mitycznych n.p. Ikar, Tyndareus, Centaur, Eros, Mars, Gorgon i wskazuje na ich ułomność przez wyolbrzymienie, fragmentacje i umyślne spękania i uszkodzenia powierzchni posągów, lub powalenie ich na ziemię. Niekiedy pada pytanie wśród widzów czy tego rodzaju sztuka nie zalicza się do kiczu.

„…Tu w mojej pracowni stoi stara oryginalna grecka rzeźba. Mam ją od lat, codziennie się jej przyglądam i codziennie odkrywam w niej coś nowego. Wystarczy, że nieco zmieni się kąt padania światła. A jak jest z większością prac powstających dziś? Fascynują przez pięć minut, a później pojawia się pustka…” – Igor Mitoraj.

  Igor Mitoraj zmarł 6 października 2014 w Paryżu. Pochowany jest na cmentarzu w Pietrasanta.

„…W maju 2000 r. razem z Tomkiem Kawiakiem odwiedziłem Igora Mitoraja w Pietrasanta i zrobiłem mu serię unikalnych zdjęć. Muszę powiedzieć, że to było unikalne spotkanie z wybitnym artystą z którym potem spotykałem się przy różnych okazjach…” – Czesław Czapliński.

We wrześniu 2025 jego rzeźba „Tindaro” została sprzedana na aukcji za rekordowe na polskim rynku 6,89 miliona złotych.

  Odznaczenia m.in.: w 2003 roku został uhonorowany tytułem doktora honoris causa przez krakowską Akademię Sztuk Pięknych, jako pierwszy odbiorca tego zaszczytu na tej uczelni; 5 października 2005, został uhonorowany przez ministra kultury Waldemara Dąbrowskiego Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”. Postanowieniem z 24 kwietnia 2012 „za wybitne zasługi dla polskiej i światowej kultury, za osiągnięcia w pracy twórczej i artystycznej” Jerzy Mitoraj został odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Wręczenie odbyło się 3 maja 2012. 25 października 2023 na mocy uchwały Rady Gminy otrzymał pośmiertnie godność Honorowego Obywatela gminy Oświęcim, jako wyraz najwyższego szacunku i podziwu dla Jego talentu i działalności twórczej.

Wybrane wystawy m.in.: 1976: pierwsza indywidualna wystawa malarstwa i grafiki w Galerie La Hune w Paryżu; 1977: indywidualna wystawa rzeźb i biżuterii z brązu w ArtCurial w Paryżu przy Av. Matignon 1986: zaproszenie na 42. Biennale w Wenecji 1989: wystawa w New York Academy of Art 1999: wystawa w Museo Archeologico oraz w Ogrodach Boboli we Florencji 2001: wystawa w Muzeum Olimpijskim w Lozannie 2003: wystawa na placach miast Polski – Rzeźby i rysunki Igora Mitoraja: Poznań (16 października 2003 – 25 stycznia 2004) 2003: otwarcie przez Prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego wystawy 60 dzieł Mitoraja, w Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie 2004: 56 klasycznych rzeźb Mitoraja, wykonanych z brązu, żeliwa, białego i czarnego marmuru oraz terakoty, 36 rysunków artysty z lat 1976–2001 oraz 14 rzeźb z brązu wystawionych na Rynku Głównym, Kraków (17 października 2003 – 25 stycznia 2004); Warszawa (11 lutego – 25 kwietnia 2004).

Rzeźby w plenerze m.in.: Santa Cruz de Tenerife – „Per Adriane”; Paryska dzielnica La Défense (wejście do Uniwersytetu) – Ikaria, Wielki Toskańczyk, Tyndareos Park Olimpijski w Lozannie – Corazza Piazza Monte Grappa w Rzymie – Bogini Rzymu Abuta na Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Światło księżyca); repliki dzieła stoją też w Londynie (przed British Museum), w Scheveningen (na wydmach, w pobliżu muzeum Beelden aan Zeee) i w Poznaniu. Mediolan – Fontanny Centaura Bazylika Santa Maria degli Angeli e dei Martiri w Rzymie – wrota do świątyni Eros spętany (Eros Bendato) na Rynku Głównym w Krakowie oraz w St Louis Citygarden, USA. 1994: Centaur (Centauro) na placu w Muzeum Pompejów, Forum of Pompeii. Odlew z brązu.

  „…Jeżeli za poważną sztukę uważa się dziś obieranie ziemniaków w galerii, to ja dziękuję, wolę być outsiderem i nie mieć z tym nic wspólnego. Dzisiejszą sztukę zaanektowała niewielka grupa ludzi, aroganckich technokratów, narzucających gusty i systemy wartości, dla których jedynym celem jest zysk. Wszystko jest na sprzedaż: duch, ciało. Bez zahamowań. A karty rozdają marszandzi. Z uporem lansują się te wszystkie „post”: postmodernizm, postkonceptualizm, postbeuysa, postduchampa. Sztukę odcinającą się od emocji i prawdziwych przeżyć, od naszych wspólnych korzeni. Wchodzę do muzeum i nic nie rozumiem z tego, co widzę. Jakieś wiszące sznurki, rozrzucone cegły, kupa na prześcieradle…” – Igor Mitoraj.

PORTRAIT with HISTORY Igor Mitoraj

“...Sculptures on the street remove psychological barriers, because you don’t have to plan a museum visit, and material barriers, because you don’t have to pay for a ticket...” – Igor Mitoraj.

Igor Mitoraj, born Jerzy Makina, later Jerzy Mitoraj (born March 26, 1944, in Oederan, Germany – died October 6, 2014, in Paris), was a Polish sculptor who lived abroad from 1968, creating his works mainly in France and Italy. He was known for his monumental sculptures in a classicist style, depicting damaged human torsos, and gained recognition especially in Western Europe.

He was the son of Zofia Makina, a Polish forced laborer deported to Nazi Germany, and a French prisoner of war, an officer of the French Foreign Legion of Polish descent. After the war, he went with his mother to her parents in Poland and spent his childhood and youth in Grojec near Oświęcim. When his mother married Czesław Mitoraj, he took his stepfather’s surname.

After graduating from the Secondary School of Fine Arts in Bielsko-Biała in 1963, he worked for a year at the Municipal Retail Trade in Katowice. For unknown reasons, he left that job and, in October 1965, began working at the Oświęcim Chemical Works (ZChO) as a factory artist. In 1966, he entered the Academy of Fine Arts in Kraków, where he studied painting under Tadeusz Kantor. It is uncertain whether he completed his studies there, as political circumstances allowed him to travel to Paris in 1968, intending to find his father — though the meeting never took place.

During his time at the Kraków Academy, he had his first solo exhibition at the “Krzysztofory” gallery in Kraków. Soon after, he left for Paris, where he changed his first name from Jerzy to Igor and continued his studies at the École des Beaux-Arts. In Paris, he began as a painter and graphic artist. A journey around Mexico, during which he encountered Aztec art and culture, sparked his fascination with sculpture. He exhibited his works at the “La Hune” Gallery in Paris’s Latin Quarter (1976).

After receiving an offer to prepare an exhibition for ArtCurial Gallery in Paris, he went for a year to Pietrasanta, Italy, a center of artistic bronze foundries and marble workshops. There he learned new techniques and created his first bronze sculptures and monumental marble works from the nearby Carrara quarries.

Mitoraj divided his time between Paris and Pietrasanta, where from 1983 he had his own studio. The central theme of his art was the fragility of the human body. He often referred to mythological male figures—such as Icarus, Tyndareus, the Centaur, Eros, Mars, and Gorgon—and emphasized their imperfection through exaggeration, fragmentation, deliberate cracks, or broken forms lying on the ground. Some critics and viewers questioned whether his art verged on kitsch.

“...Here in my studio stands an ancient original Greek sculpture. I’ve had it for years, I look at it every day, and every day I discover something new in it. All it takes is a slight change in the angle of the light. And what about most of today’s works? They fascinate for five minutes, and then there’s emptiness...” – Igor Mitoraj.

Igor Mitoraj died on October 6, 2014, in Paris and was buried in Pietrasanta.

“...In May 2000, together with Tomek Kawiak, I visited Igor Mitoraj in Pietrasanta and took a series of unique photographs of him. I must say, it was an extraordinary encounter with a great artist, whom I later met again on various occasions...” – Czesław Czapliński.

In September 2025, his sculpture “Tindaro” was sold at auction for a record-breaking 6.89 million PLN, the highest amount ever paid for a sculpture in Poland.

Honors and Awards: 2003 – Awarded an honorary doctorate by the Academy of Fine Arts in Kraków, as the first recipient of this distinction at the institution; October 5, 2005 – Awarded the Gold Medal for Merit to Culture – Gloria Artis by Minister of Culture Waldemar Dąbrowski; April 24, 2012 – For “outstanding services to Polish and world culture, and achievements in creative and artistic work,” he received the Commander's Cross of the Order of Polonia Restituta from President Bronisław Komorowski (awarded on May 3, 2012); October 25, 2023 – Posthumously granted the title of Honorary Citizen of the Commune of Oświęcim, as a mark of highest respect and admiration for his talent and artistic achievements.

Selected Exhibitions: 1976 – First solo exhibition of paintings and graphics at Galerie La Hune, Paris; 1977 – Solo exhibition of bronze sculptures and jewelry at ArtCurial, Paris (Avenue Matignon); 1986 – Invitation to the 42nd Venice Biennale; 1989 – Exhibition at the New York Academy of Art; 1999 – Exhibitions at the Museo Archeologico and Boboli Gardens, Florence; 2001 – Exhibition at the Olympic Museum, Lausanne; 2003–2004 – Touring exhibition “Sculptures and Drawings by Igor Mitoraj” in Poznań, Kraków, and Warsaw, opened by President Aleksander Kwaśniewski.

Selected Public Sculptures: Santa Cruz de Tenerife – Per Adriane; La Défense, Paris – Ikaria, Great Tuscan, Tyndareus; Olympic Park, Lausanne – Corazza; Piazza Monte Grappa, Rome – Goddess of Rome; Abuta, Hokkaido – Tsuki-no-hikari (Moonlight)Replicas of this work are also located in London (in front of the British Museum), Scheveningen (near the Beelden aan Zee Museum), and Poznań; Milan – Centaur Fountain; Basilica of Santa Maria degli Angeli e dei Martiri, Rome – Gates of the Temple; Eros Bendato (Eros Bound) – Main Market Square, Kraków and Citygarden, St. Louis, USA; 1994 – Centaur (Centauro), bronze sculpture at the Forum of Pompeii, Italy.

“...If peeling potatoes in a gallery is considered serious art today, then thank you—I’d rather be an outsider and have nothing to do with it. Today’s art has been taken over by a small group of arrogant technocrats imposing their tastes and values, whose only goal is profit. Everything is for sale: spirit, body. Without restraint. Dealers hold all the cards. They stubbornly promote all these ‘posts’: postmodernism, postconceptualism, post-Beuys, post-Duchamp. Art cut off from emotions and genuine experiences, from our shared roots. I walk into a museum and understand nothing of what I see. Hanging strings, scattered bricks, a heap on a bedsheet...”– Igor Mitoraj.