„…Tworzenie mitu jest drugim zadaniem literatury. Ale jego pierwszym zadaniem jest zniszczenie go…” – Kenzaburō Ōe.
Kenzaburō Ōe (jap. 大江 健三郎 Ōe Kenzaburō; ur. 31 stycznia 1935 w Ōse, zm. 3 marca 2023) – japoński prozaik i eseista, laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1994, aktywista ruchu antynuklearnego.
Urodził się w wiosce Ōse (ob. część miasta Uchiko) na wyspie Sikoku (Shikoku). W 1954 roku ukończył liceum w Matsuyamie i jeszcze tego samego roku przeniósł się do Tokio, aby studiować (w latach 1954–1959) literaturę francuską na Uniwersytecie Tokijskim.
W czasie studiów debiutował opowiadaniem Kimyō na shigoto (Dziwne zajęcie, 1957), a następnie napisał Shisha no ogori (Hojność umarłych, 1957), Shiiku (Zdobycz, 1958).
Jego twórczość w latach 60. i 70. XX wieku jest naznaczona bolesnym doświadczeniem związanym z wychowaniem syna urodzonego z wadą mózgu. Wątek odpowiedzialności za bliskich, którzy wymagają pomocy, jest widoczny w: Kojinteki na taiken (Sprawa osobista, 1964), Man’en gannen no futtobōru (Futbol ery Manen, 1967), Sora no kaibutsu Aguii (Potwór z nieba Aguii, 1964). Natomiast w Kōzui wa waga tamashii ni oyobi (Powódź sięga mej duszy, 1973) porusza zagrożenia egzystencji w epoce atomowej, a w Dōjidai gēmu (Gry symultaniczne, 1979) przedstawia historię japońskiego społeczeństwa alternatywnego, które wybrało drogę harmonii z przyrodą.
W cyklu pięciu opowiadań «Rein-tsuri» o kiku onnatachi (Kobiety słuchające «Drzewa deszczowego», 1982) pisarz przybliża czytelnika do moralnej nicości zagrażającej bohaterom na Hawajach, w Japonii, Meksyku. To rzeczywiste, a zarazem metaforyczne drzewo, zostaje spalone wraz z przytułkiem dla umysłowo chorych na Hawajach. Ogień, który je pochłonął może wkrótce spalić cały świat.
26 kwietnia 1995 r. pojawił się Kenzaburō Ōe w Nowym Jorku, gdzie go spotkałem. Rok wcześniej otrzymal Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury, dzięki czemu wzbudził olbrzymie zainteresowanie. Co muszę powiedzieć w Nowym Jorku, na przestrzeni kilkudziesięciu lat, nie jest łatwe. Pamiętam, jak to było z Josephem Brodskim, którego udało mi się fotografować przed Nagrodą Nobla. Jako człowiek, Kenzaburō Ōe, był niezwykle skromny, co zresztą sprawdza się wśród wybitnych ludzi.
„…Zrozumienie przychodzi z trudem osobom zajmującym wysokie stanowiska, przyzwyczajonym do fałszywego stylu życia, który nie wiąże się z codzienną pracą…” – Kenzaburō Ōe.
W latach 90. Ōe opublikował swoje najobszerniejsze dzieło, trylogię Moeagaru midori no ki (Gorejące zielone drzewo, 1993–1995) i ogłosił, że nie będzie już pisać powieści. Już jednak w 1999 roku wydał Chūgaeri (Salto), a następnie Chenjiringu (lub Torikaeko – Odmieniec, 2000) oraz Ureigao no dōji (Chłopiec o ponurej twarzy, 2002).
Uzasadnienie Komitetu Noblowskiego: „Kenzaburō Ōe jest pisarzem, który z poetycką siłą tworzy wyobrażony świat, w którym życie i mit łączą się, tworząc niepokojący obraz dzisiejszej ludzkiej sytuacji”. Został laureatem Nagrody Asahi za 1994 rok.
„…Proszę jednak pozwolić mi powiedzieć, że podstawowym stylem mojego pisania było wyjście od spraw osobistych, a następnie powiązanie ich ze społeczeństwem, państwem i światem…” – Kenzaburō Ōe.
PORTRAIT with HISTORY Kenzaburō Ōe
“…It is the second job of literature to create myth. But its first job is to destroy it…” – Kenzaburō Ōe.
Kenzaburō Ōe (Japanese: 大江 健三郎 Ōe Kenzaburō; born January 31, 1935 in Ōse, died March 3, 2023) - Japanese prose writer and essayist, Nobel Prize winner in literature for 1994, anti-nuclear activist.
He was born in the village of Ōse (now part of the city of Uchiko) on the island of Shikoku (Shikoku). In 1954, he graduated from high school in Matsuyama and later that year moved to Tokyo to study (1954-1959) French literature at the University of Tokyo.
During his studies, he made his debut with the short story Kimyō na shigoto (Strange Job, 1957), and then he wrote Shisha no ogori (The Generosity of the Dead, 1957), Shiiku (The Prey, 1958).
His work in the 1960s and 1970s is marked by the painful experience of raising a son born with a brain defect. The theme of responsibility for loved ones who require help is evident in: Kojinteki na taiken (Personal Affair, 1964), Man'en gannen no futtobōru (Football of the Manen Era, 1967), Sora no kaibutsu Aguii (Monster from Aguii's Sky, 1964). On the other hand, Kōzui wawaga tamashii ni oyobi (The Flood Reaches My Soul, 1973) touches on the threats of existence in the atomic age, and Dōjidai gēmu (Simultaneous Games, 1979) presents the story of a Japanese alternative society that has chosen the path of harmony with nature.
In the series of five stories "Rein-tsuri" about kiku onnatachi (Women listening to "Raintree", 1982), the writer brings the reader closer to the moral nothingness that threatens the characters in Hawaii, Japan, Mexico. This real and metaphorical tree is burned along with a mental asylum in Hawaii. The fire that consumed them may soon burn the whole world.
On April 26, 1995, Kenzaburō Ōe appeared in New York, where I met him. The year before, he had been awarded the Nobel Prize in Literature, which aroused great interest. What I must say in New York, over several decades, is not easy. I remember how it was with Joseph Brodsky, whom I managed to photograph before the Nobel Prize. As a person, Kenzaburō Ōe was extremely modest, which is true among outstanding people.
“…Understanding comes hard to persons of high rank who are accustomed to phony lifestyles that involve no daily work…” – Kenzaburō Ōe.
In the 1990s, Ōe published his most extensive work, the Moeagaru midori no ki (Burning Green Tree, 1993–1995) trilogy, and announced that he would no longer write novels. In 1999, however, he published Chūgaeri (Salto), followed by Chenjiringu (or Torikaeko – The Outsider, 2000) and Ureigao no dōji (The Boy with the Gloomy Face, 2002).
Justification of the Nobel Committee: "Kenzaburō Ōe is a writer who with poetic force creates an imaginary world where life and myth combine to create a disturbing picture of the human situation today." He was the recipient of the Asahi Prize in 1994.
“…However, please allow me to say that the fundamental style of my writing has been to start from my personal matters and then to link it up with society, the state and the world…” – Kenzaburō Ōe.