“…Moja religia jest prosta. Nie wymaga kamiennych świątyń, nie wymaga filozoficznych dociekań. Świątynią jest nasz umysł i nasze serce; filozofią – dobroć…” – Dalaj Lama.
Tenzin Gjaco, XIV Dalaj Lama (tyb. ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ་, Dainzin Gyaco; ur. 6 lipca 1935) – duchowy i polityczny przywódca narodu tybetańskiego, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1989).
Urodził się w chłopskiej rodzinie, w miejscowości Takcer w północno-wschodnim Tybecie, niedaleko miasta Xining jako Lhamo Dondrub (tyb. ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ་, IPA: [l̥ámo tʰø̃ ̀ɖup]). W wieku dwóch lat chłopiec po długich i zgodnych z wielowiekową tybetańską tradycją poszukiwaniach kolejnych wcieleń dalajlamów został rozpoznany jako inkarnacja XIII Dalajlamy, Thuptena Gjaco. Wyświęcono go na mnicha i nadano imię duchowe: Dzietsyn Dziambel Ngałang Losang Jeszie Tenzin Gjaco – Najczcigodniejszy, Doskonałej Chwały, Elokwentny, Inteligentny Dzierżawca Nauk, Ocean Mądrości. Jednak tybetańscy buddyści zazwyczaj mówią o nim Yeshe Norbu – Klejnot spełniający życzenia lub Kundun– Obecność. Na Zachodzie, podobnie jak papież, jest tytułowany Jego Świątobliwość, używa się również skróconej formy imienia duchowego: Tenzin Gjaco.
Przyszedł na świat tuż przed świtem, 6 lipca 1935 roku w wiosce Takcer w północno-wschodnim Tybecie jako dziewiąte dziecko ubogich rolników. Matka, Deczi Cering, powiła go w należącej do rodzinnego gospodarstwa oborze. Szyja noworodka była okręcona przez pępowinę, co według interpretacji duchownych znamionowało posiadanie wielu zasług z poprzednich wcieleń. Według zapisków prowadzonych przez przewodniczącego komisji poszukiwawczej, Keucanga Rinpocze (Keutsanga Rinpocze), niedługo po przyjściu na świat chłopca w najbliższej okolicy jego domu rodzinnego pojawiło się duże stado kruków, ptaków związanych z I, VII, VIII i XII Dalaj Lamą.
Kiedy chłopiec miał 2 lata, rozpoznano w nim inkarnację XIII Dalaj Lamy, Tubtena Gjaco. W wieku 6 lat rozpoczął przyklasztorną edukację. Uczył się logiki, tybetańskiej kultury i sztuki, sanskrytu, medycyny i filozofii buddyjskiej.
22 lutego 1940 został intronizowany jako XIV Dalajlama. 17 listopada 1950, po wkroczeniu Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej w październiku tego samego roku do Tybetu, otrzymał pełną władzę polityczną. Od czasu upadku powstania w 1959 roku przebywa na emigracji w Indiach, gdzie w Dharamsali kieruje emigracyjnym rządem swojego kraju, będącego obecnie częścią Chińskiej Republiki Ludowej. 10 marca 2011 zapowiedział w oświadczeniu wydanym z okazji Tybetańskiego Dnia Powstania Narodowego swoją rezygnację z pełnionych funkcji politycznych, na rzecz przywódcy wybranego w sposób demokratyczny.
Dalaj Lama odwiedził Polskę 7 razy: 1993, 2000, grudzień 2008 na zaproszenie Marszałka Senatu Bogdana Borusewicz uczestniczył w obchodach 25-lecia przyznania Lechowi Wałęsie Nagrody Nobla, 2009, 22-23 września 2010, październik 2013 (w ramach odbywającego się w Warszawie 13. Szczytu Noblistów), 19-23 września 2016 (Wrocław, Świdnica).
Przymierzałem się kilka razy do zdjęć Dalaj Lamy, za każdym razem nie miałem szans na prywatną sesję. Pierwsza konkretna możliwość pojawiła się w październiku 2013 w ramach odbywającego się w Warszawie 13. Szczytu Noblistów. A konkretnie udało mi się być 24 października 2013 r. na UW, gdzie przybył Dalaj Lama. Muszę powiedzieć, że właściwie zrobiłem co chciałem, mając z nim bezpośredni kontakt. Byłem bardzo przygotowany teoretycznie, co pomogło mi w bezpośrednim kontakcie z niezwykle miłym i skromnym człowiekiem. Sprawdza się tutaj stara prawda – im większy tym skromniejszy.
"…Jeśli myślisz, że jesteś za mały, aby uczynić różnicę, spróbuj spać w obecności komara…" – Dalaj Lama.
Dalaj Lama w kwietniu 2016 potwierdził, że będzie żył 113 lat w obecnym wcieleniu, czyli odejdzie w roku 2048 lub 2049. Tradycją w linii dalajlamów jest, że informują oni o swoich datach śmierci i datach ponownych inkarnacji. Wybrani dostojnicy buddyjscy wędrują po kraju, starając się odnaleźć dziecko, kolejną inkarnację i oficjalnie potwierdzają ten fakt.
XIV Dalajlama jest autorem kilkudziesięciu publikacji od 1962 r. do chwili obecnej. Wystąpił w licznych filmach dokumentalnych dotyczących Tybetu (między innymi When the Dragon Swallowed the Sun., Tibet: El techo del mundo, Ce qu’il reste de nous, Dalai Lama – filozof nadziei i ludzkiego współodczuwania). Ekranizacją życia XIV Dalajlamy, do momentu ucieczki do Indii jest film Martina Scorsese pt. Kundun – życie Dalaj Lamy. Dalaj Lama jest także kluczową postacią również opartego na faktach filmu Siedem lat w Tybecie.
Wielokrotnie odznaczany m.in. Order Uśmiechu (międzynarodowy), Order Ecce Homo – polskie odznaczenie kościelne przyznane w 2001 za nieustanne świadectwo prowadzenia walki o niepodległość Tybetu orężem dialogu, pozbawionym przemocy, w duchu tolerancji, za umiejętne łączenie trudnych i ciężkich spraw politycznych z łagodnością i lekkością uśmiechu, za delikatne i zarazem konkretne przypominanie prawa do samostanowienia Narodów, Order Białego Lotosu (Kałmucja, 10 grudnia 2006), Złoty Medal Kongresu (Stany Zjednoczone, 17 października 2007).
Nagradzany i wyróżniany m.in. The Ramon Magsaysay Award for Community Leadership (1959), The Admiral Richard E. Byrd Memorial Award (1959), The Lincoln Award (1960), Klucze do Los Angeles (1979), Klucze do San Francisco (1979), Medal Specjalny Azjatyckiej Buddyjskiej Rady Pokoju (1979), Nagroda im. dr. Leopolda Lucasa (1988), Le Prix de la Memorie (1989), Pokojowa Nagroda Nobla (1989), Nagroda Shiromani (1991), Nagroda Ziemi (1991), Wheel of Life Award (1991), Nagroda Syjonistycznej Organizacji Kobiet Hadassah za całokształt dokonań (1999), Człowiek Roku Chorwackiej Akademii Nauk (2002), Klucze do Nowego Jorku (2005), Miejsce na liście najbardziej wpływowych bohaterów i ikon według „Time” (2004, 2005), Najbardziej wpływowy lider polityczny według „Time” (2008), 46. miejsce w rankingu 50 najbardziej wpływowych ludzi świata, opublikowanym przez Newsweek (2008), Niemiecka Nagroda Mediów (2009), Nagroda Fundacji Jana Langosza, Międzynarodowa Nagroda Wolności (2009), Fetzer Prize (z arcybiskupem Desmondem Tutu (2009), 39. miejsce w rankingu najpotężniejszych ludzi świata, opublikowanym przez Forbes (2009), Medal Zasługi dla Demokracji (2010), International Freedom Conductor Award (2010), Nirmala Deshpande Memorial Award for Peace and Global Harmony (2010), Klucze do Mariboru (2010), Menschen in Europa Award (2010), Medal „Zawsze solidarni” (2010; NSZZ „Solidarność”), Harry T. Wilkes Leadership Award (2010), Nagroda Templetona (2012).
Doktoraty honoris causa m.in. Uniwersytet Paryski (1984), Uniwersytet Boloński (1990), Columbia University w Nowym Jorku (1994), Uniwersytet Jagieloński w Krakowie (2008), Delhi University (2009), University of Maryland (2013).
Honorowe obywatelstwa m.in. Wenecja, Rzym, Wrocław (2008), Paryż (2008), Warszawa (2009), Memphis (2009), Budapeszt (2010).
Rząd Chińskiej Republiki Ludowej oskarża „klikę dalajlamy” o działalność secesjonistyczną i nawoływanie do oderwania Tybetu od Chin, a także o próby „szerzenia chaosu” w tym regionie m.in. poprzez sprowokowanie zamieszek w Tybecie w marcu 2008 roku. Krytykuje również deklaracje tybetańskiego lidera o wyznaczeniu swojego następcy za życia, nazywając je „gwałtem na tybetańskiej tradycji”.
“… Myślę, że głównym celem życia jest poszukiwanie szczęścia. To oczywiste. Bez względu na to, czy jesteśmy wierzący, czy nie, czy wyznajemy taką, czy inną religię, wszyscy szukamy sposobu na polepszenie swego życia. Głównym motorem naszych działań jest więc dążenie do szczęścia…” – Dalaj Lama.
PORTRAIT with HISTORY Dalai Lama.
“… My religion is simple. It does not require stone temples, it does not require philosophical inquiry. The temple is our mind and our heart; philosophy - goodness ... ”- the Dalai Lama.
Tenzin Gyaco, 14th Dalai Lama (Tib. ལྷ་མོ་ དོན་ འགྲུབ་, Dainzin Gyaco; born July 6, 1935) - spiritual and political leader of the Tibetan people, winner of the Nobel Peace Prize (1989).
He was born to a peasant family in Takcer in northeastern Tibet, near the city of Xining as Lhamo Dondrub (Tib. ལྷ་མོ་ དོན་ འགྲུབ་, IPA: [l̥ámo tʰø̃ ̀ɖup]). At the age of two, the boy, after a long search in line with the centuries-old Tibetan tradition, was recognized as the incarnation of the thirteenth Dalai Lama, Thupten Gyatso. He was ordained a monk and given the spiritual name: Jetsyn Dziambel Ngawang Losang Yeshie Tenzin Gyatso - Most Venerable, Perfect Glory, Eloquent, Intelligent Leer of Sciences, Ocean of Wisdom. However, Tibetan Buddhists usually refer to him as Yeshe Norbu - Wish-Granting Gem or Kundun - Presence. In the West, like the Pope, he is titled His Holiness, and the abbreviated form of the spiritual name is also used: Tenzin Gyatso.
He was born just before dawn on July 6, 1935 in the village of Takcer in northeastern Tibet as the ninth child of poor farmers. His mother, Deczi Cering, gave him birth in a cowshed belonging to the family. The neck of the newborn was twisted by the umbilical cord, which, according to the interpretations of the clergy, meant having many merits from previous incarnations. According to the notes kept by the chairman of the inquiry commission, Keucang Rinpoche (Keutsang Rinpoche), shortly after the boy was born, a large flock of ravens, birds associated with the 1st, 7th, 8th and 12th Dalai Lama, appeared in the immediate vicinity of his family home.
When the boy was 2 years old, he was recognized as the incarnation of the 13th Dalai Lama, Tubten Gyatso. At the age of 6, he began education at the monastery. He studied logic, Tibetan art and culture, Sanskrit, medicine and Buddhist philosophy.
On February 22, 1940, he was enthroned as the 14th Dalai Lama. On November 17, 1950, after the Chinese People's Liberation Army entered Tibet in October of the same year, he was given full political power. Since the fall of the uprising in 1959, he has been in exile in India, where in Dharamsala he heads the government of his country in exile, which is now part of the People's Republic of China. On March 10, 2011, he announced in a statement issued on the occasion of the Tibetan National Uprising Day that he would resign from his political functions in favor of a democratically elected leader.
The Dalai Lama visited Poland 7 times: 1993, 2000, December 2008, at the invitation of the Marshal of the Senate, Bogdan Borusewicz, participated in the celebration of the 25th anniversary of awarding Lech Wałęsa with the Nobel Prize, 2009, 22-23 September 2010, October 2013 (as part of the 13th Summit held in Warsaw Nobel Prize winners), 19-23 September 2016 (Wrocław, Świdnica).
I tried the pictures of the Dalai Lama several times, each time I did not have a chance for a private session. The first concrete opportunity arose in October 2013 as part of the 13th Nobel Summit in Warsaw. More specifically, I managed to be on October 24, 2013 at the University of Warsaw, where the Dalai Lama came. I must say that I actually did what I wanted, having direct contact with him. I was very prepared theoretically, which helped me in direct contact with a very nice and modest man. The old truth is true here - the bigger, the more modest.
"... If you think you are too small to make a difference, try sleeping in the presence of a mosquito ..." - the Dalai Lama
The Dalai Lama confirmed in April 2016 that he would live 113 years in his present incarnation, that is, he will pass in 2048 or 2049. It is tradition in the Dalai Lama lineage that they report their dates of death and dates of reincarnation. Selected Buddhist dignitaries wander the country, trying to find a child, another incarnation, and officially confirm this fact.
The 14th Dalai Lama is the author of several dozen publications from 1962 to the present. He has appeared in numerous documentaries on Tibet (including When the Dragon Swallowed the Sun., Tibet: El techo del mundo, Ce qu'il reste de nous, Dalai Lama - a philosopher of hope and human compassion). The film adaptation of the life of the 14th Dalai Lama, until he fled to India, is Martin Scorsese's film. Kundun - the life of the Dalai Lama. The Dalai Lama is also a key character in the also based film Seven Years in Tibet.
He has been awarded many times, incl. Order of the Smile (international), Order Ecce Homo - a Polish church decoration awarded in 2001 for a constant testimony to the fight for Tibet's independence as a weapon of dialogue, non-violent, in a spirit of tolerance, for skillfully combining difficult and heavy political matters with a gentle and light smile, for being gentle and at the same time a concrete reminder of the right to self-determination of Nations, Order of the White Lotus (Kalmykia, 10 December 2006), Gold Medal of Congress (United States, 17 October 2007).
Awarded and distinguished, among others The Ramon Magsaysay Award for Community Leadership (1959), The Admiral Richard E. Byrd Memorial Award (1959), The Lincoln Award (1960), Keys to Los Angeles (1979), Keys to San Francisco (1979), Special Asian Buddhist Medal Peace Council (1979), dr. Leopold Lucas (1988), Le Prix de la Memorie (1989), Nobel Peace Prize (1989), Shiromani Prize (1991), Earth Prize (1991), Wheel of Life Award (1991), Hadassah Zionist Women's Award for lifetime achievement (1999), Man of the Year of the Croatian Academy of Sciences (2002), Keys to New York (2005), Place in the list of the most influential heroes and icons according to "Time" (2004, 2005), Most influential political leader according to "Time" (2008) , 46th place in the ranking of the 50 most influential people in the world, published by Newsweek (2008), German Media Award (2009), Jan Langosz Foundation Award, International Freedom Award (2009), Fetzer Prize (with Archbishop Desmond Tutu (2009), 39 place in the ranking of the most powerful people in the world, published by Forbes (2009), Medal of Merit for Democracy (2010), International Freedom Conductor Award (2010), Nirmala Deshpande Memorial Award for Peace and Global Harmony (2010), Klucze do Maribor (2010) , Men schen in Europa Award (2010), Medal "Always solidarity" (2010; NSZZ "Solidarity"), Harry T. Wilkes Leadership Award (2010), Templeton Award (2012)
Honorary doctorates, incl. University of Paris (1984), University of Bologna (1990), Columbia University in New York (1994), Jagiellonian University in Krakow (2008), Delhi University (2009), University of Maryland (2013).
Honorary citizenships, incl. Venice, Rome, Wrocław (2008), Paris (2008), Warsaw (2009), Memphis (2009), Budapest (2010).
The government of the People's Republic of China accuses the "Dalai Lama clique" of secessionist activities and calling for the separation of Tibet from China, as well as attempts to "spread chaos" in this region, including by provoking riots in Tibet in March 2008. He also criticizes the Tibetan leader's declarations to appoint a successor while he is alive, calling them "rape of the Tibetan tradition."
“… I think the main purpose of life is to seek happiness. It is obvious. Whether we are a believer or not, or we have one religion or another, we are all looking for a way to improve our lives. So the main driving force behind our actions is our pursuit of happiness… ”- the Dalai Lama.