„…Uważam literaturę nie za moją misję, tylko za przyjemność. Można w takim razie mówić, że jest to niepoważne podejście do literatury. Być może, ale będę to powtarzać…” – Andrzej Kuśniewicz.
Andrzej Kuśniewicz (ur. 30 listopada 1904 w Kowenicach koło Sambora, zm. 14 maja 1993 w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie) – prozaik, eseista, poeta, redaktor „Miesięcznika Literackiego”.
Studiował na krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych (1929-1931), a następnie prawo i nauki polityczne na Uniwersytecie Jagiellońskim (od 1931-1935). Magisterium uzyskał w 1935. W latach 1925–1928 podróżował po Europie jako przedstawiciel firmy samochodowej. Od 1936 pracował w służbie dyplomatycznej w Czechosłowacji i we Francji, gdzie zastała go wojna. W latach 1940–1943 pracował w Biurze Opieki nad Polakami i był działaczem francuskiego ruchu oporu. W czasie wojny został aresztowany przez gestapo i więziony w obozach we Fresnes, w Neue Bremm pod Saarbrücken i Mauthausen (od kwietnia 1944). W 1943 został członkiem Francuskiej Partii Komunistycznej.
Po wojnie pracował w ambasadzie polskiej w Paryżu. Od 1947 do 1949 kierował Konsulatem Generalnym RP w Lille. W styczniu 1946 wstąpił do PPR a w 1948 został członkiem PZPR. W 1950 odsunięty od pracy w dyplomacji i wyrzucony z partii pod zarzutem współpracy z kontrwywiadem francuskim. W 1953 Komisja Kontroli Partyjnej przychyliła się do jego wielokrotnie ponawianych próśb i przywróciła mu prawa członka partii.
Większa część jego twórczości związana jest z Galicją.
Dzięki przekładowi Krzysztofa Jeżewskiego na francuski powieść Król obojga Sycylii otrzymała w 1978 Prix Séguier de littérature étrangère. Był członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich, w 1991 roku został laureatem nagrody literackiej polskiego PEN Clubu im. J. Parandowskiego.
Był członkiem Związku Literatów Polskich i właśnie dzięki temu i znajmomości wielu pisarzy w tym J. Hartwig, skontaktowałem się Andrzejem Kuśniewiczem i odwiedziłem go w domu w Warszawie 6 lutego 1989 r. Był małomówny, aby nie powiedzieć milczący. Kiedy zrobiłem serię zdjęć, wyciągnęłem mały magnetofon, co bardzo go zdziwiło, ale odpowiedział na kilka pytań. Nie wiedziałem w tym czasie, że współpracował z SB, to wyszło na jaw dopiero później.
„(...) przeszłość bowiem jest nieodwracalna i niepodzielna w najdrobniejszych szczegółach…” – Andrzej Kuśniewicz.
Jego pierwsza żona, Maria Ukniewska (1907–1962) była pisarką, druga – Anna Lechicka-Kuśniewicz (1918–2002) – satyrykiem (m.in. w redakcji „Szpilek”).
Od 1953 wykorzystywany był przez bezpiekę do rozpracowywania środowisk emigracyjnych. W 1960 zarejestrowany jako kontakt poufny Służby Bezpieczeństwa o kryptonimie Andrzej.
Był odznaczony m.in. 1977 Orderem Sztandaru Pracy II. Klasy, w dniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski w 1974 roku otrzymał nagrodę państwową I. stopnia.
Autor zbiorów wierszy m.in. 1956 – Słowa o nienawiści (poemat); 1959 – Diabłu ogarek; 1962 – Czas prywatny; 1975 – Piraterie (wybór wierszy).
Autor prozy m.in. 1961 – Korupcja – opis działalności konspiracyjnej w okupowanej przez hitlerowców Francji; 1963 – Eroica; 1964 – W drodze do Koryntu; 1970 – Król Obojga Sycylii (proza reprezentująca nurt galicyjski); 1971 – Strefy (proza reprezentująca nurt galicyjski); 1973 – Stan nieważkości; 1975 – Trzecie królestwo (opis realiów RFN); 1977 – Lekcja martwego języka (proza reprezentująca nurt galicyjski); 1980 – Witraż (rozrachunek z międzywojniem w Europie); 1985 – Mieszaniny obyczajowe (kryptopamiętnik); 1987 – Nawrócenie; 1992 – Puzzle pamięci.
Autor eseju 1980 – Moja historia literatury.
Zaangażowany w film 1979 – Lekcja martwego języka – reż. i scen. Janusz Majewski.
„…Nie bujajmy się wzajemnie, ale literatura za cel ma również zabawianie kogoś albo pokazanie czegoś nowego, może to nawet być zaskoczenie czy przestrach, horror…” – Andrzej Kuśniewicz.
PORTRAIT with HISTORY Andrzej Kuśniewicz
“…I consider literature not as my mission, but as a pleasure. In that case, it can be said that this is a frivolous approach to literature. Perhaps, but I will repeat it…” – Andrzej Kuśniewicz.
Andrzej Kuśniewicz (born November 30, 1904 in Kowenice near Sambor, died May 14, 1993 in Warsaw, buried at the Powązki Military Cemetery in Warsaw) - prose writer, essayist, poet, editor of "Miesięcznik Literacki".
He studied at the Academy of Fine Arts in Kraków (1929-1931), and then law and political science at the Jagiellonian University (1931-1935). He obtained his master's degree in 1935. In the years 1925-1928 he traveled around Europe as a representative of a car company. From 1936 he worked in the diplomatic service in Czechoslovakia and France, where the war found him. In the years 1940-1943 he worked in the Bureau for the Protection of Poles and was an activist of the French resistance. During the war he was arrested by the Gestapo and imprisoned in camps in Fresnes, Neue Bremm near Saarbrücken and Mauthausen (from April 1944). In 1943 he became a member of the French Communist Party.
After the war, he worked at the Polish embassy in Paris. From 1947 to 1949 he headed the Consulate General of the Republic of Poland in Lille. In January 1946 he joined the PPR and in 1948 he became a member of the PZPR. In 1950, he was removed from work in diplomacy and expelled from the party on charges of collaboration with French counterintelligence. In 1953, the Party Control Commission acceded to his repeated requests and restored his rights as a party member.
Most of his work is related to Galicia.
Thanks to Krzysztof Jeżewski's translation of the novel The King of the Two Sicilies into French, she received the Prix Séguier de littérature étrangère in 1978. He was a member of the Polish Writers' Association, in 1991 he was awarded the literary prize of the Polish PEN Club. J. Parandowski.
He was a member of the Polish Writers' Union and it was thanks to this and my knowledge of many writers, including J. Hartwig, that I contacted Andrzej Kuśniewicz and visited him at home in Warsaw on February 6, 1989. He spoke little, not to say silent. After I took a series of photos, I pulled out a small tape recorder, which surprised him greatly, but answered a few questions. I did not know at that time that he collaborated with the SB, it came to light only later.
"(...) because the past is irreversible and indivisible down to the smallest detail..." - Andrzej Kuśniewicz.
His first wife, Maria Ukniewska (1907–1962), was a writer, and his second wife, Anna Lechicka-Kuśniewicz (1918–2002), was a satirist (including in the editorial office of Szpilki).
From 1953, it was used by the secret police to investigate the emigration circles. In 1960, he was registered as a confidential contact of the Security Service under the codename Andrzej.
He was decorated with 1977 Order of the Banner of Labor II. Class, on the day of the National Rebirth of Poland in 1974, he received the state award of the first degree.
Author of collections of poems, including 1956 – Words about Hatred (poem); 1959 - Devil's stump; 1962 - Private Time; 1975 – Pirateria (selection of poems).
The author of prose 1961 - Corruption - description of underground activity in Nazi-occupied France; 1963 - Eroica; 1964 - On the way to Corinth; 1970 – The King of Two Sicilies (prose representing the Galician trend); 1971 – Strefy (prose representing the Galician trend); 1973 - Weightlessness; 1975 – The Third Kingdom (description of the realities of West Germany); 1977 – A Lesson in a Dead Language (prose representing the Galician trend); 1980 – Stained Glass (settling accounts with the interwar period in Europe); 1985 – Moral Mixtures (crypto diary); 1987 - Conversion; 1992 - Memory Puzzle.
Author of the essay 1980 – My History of Literature.
Engaged in the film 1979 - Lesson of a Dead Language - dir. and scenes. Janusz Majewski.
"...Let's not rock each other, but literature also aims to entertain someone or show something new, it can even be a surprise or a fright, a horror film..." - Andrzej Kuśniewicz.