Niagara (ang. Niagara Falls, wym. [naɪˈægrə]; fr. Chutes Niagara) – wodospad (w rzeczywistości trzy sąsiednie wodospady) na rzece Niagara, na granicy Kanady, prowincja Ontario i USA, stan Nowy Jork.
Rzeka Niagara o dł. 55 km, wypływająca z jeziora Erie i płynąca do jeziora Ontario, musi pokonać prawie 100-metrową różnicę poziomów. U ujścia rzeka rozwidla się, po czym spada dwiema około 50-metrowymi kaskadami.
Jedna część „amerykańska” leży na terytorium USA w stanie Nowy Jork. Jej kaskady to: American Falls (Wodospad Amerykański) i Bridal Veil Falls (Wodospad Ślubny Welon); 21–30 m wysokości z powodu gigantycznych głazów u jego podstawy oraz 320 m szerokości. Rozdzielone są małą wyspą Luna Island (Księżycowa Wyspa). Druga część „kanadyjska” w prowincji Ontario, to Horseshoe Falls (Wodospad Podkowa); 53 m wysokości i 790 m szerokości. Oddzielona jest od dwóch mniejszych, amerykańskich kaskad wyspą Goat Island (Kozią Wyspą) połączoną z lądem dwoma mostami. Odległość między amerykańskim a kanadyjskim wodospadem wynosi 1039 m. Otwarta granica między USA i Kanadą ustalona w 1819 roku biegnie środkiem tej drugiej, szerszej części rzeki Niagara i kaskady Podkowa. Wodospad Niagara otoczony jest przez zabudowę dwóch miast o tej samej nazwie: kanadyjskiego Niagara Falls, Ontario i amerykańskiego Niagara Falls, Nowy Jork.
Niedługo po przyjeździe do Ameryki, w maju 1981 r., pojechałem z Nowego Jorku obejrzeć i fotografować wodospad Niagara, który zrobił na mnie ogromne wrażenie, mimo, że sporo o nim wiedziałem. Ponownie pojechałem nad wodospad Niagara, ponad czterdzieści lat później w listopadzie 2023 r. Muszę powiedzieć, że tym razem, wodospad Niagara, zrobił na mnie jeszcze większe wrażenie, szczególnie gdy statkiem podpłynęłm pod spadające z ponad 50 metrów kaskady, gdyby nie specjalna ochrona przeciwko wodzie, byłbym doszczętnie mokry. Wrażenie niesamowite, pozostaje na całe życie.
Powierzchnia terenu, z którego wody odprowadzane są przez rzekę Niagara, wynosi ok. 660 tys. km2. Przez kaskady przelewało się swego czasu ok. 6 tys. m3 wody na sekundę. Obecnie średnia roczna wynosi ok. 2,4 tys. m3 - blisko połowa wody jest odprowadzana z wodospadów i zasila dwie elektrownie wodne, po stronie kanadyjskiej, jak i amerykańskiej. W zależności od tego, jaka ilość jest odprowadzana, poziom wody na rzece zmienia się o kilka metrów w ciągu dnia.
Wodospad jest stosunkowo młody w skali geologicznej. Rzeka Niagara powstała około 12 tys. lat temu, po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia. Wodospad pierwotnie znajdował się w okolicach dzisiejszego Queenston. Tam właśnie woda spadała ze Skarpy Niagary, czyli geologicznej „skarpy”, która ciągnie się aż do Jeziora Górnego na zachodzie i daleko wzdłuż południowych brzegów jeziora Ontario na wschodzie. Od czasu powstania na skutek erozji skał wodospad cofnął się około 11 km w górę rzeki, w stosunku do pierwotnego położenia. Ślad wodospadu to długi kanion (tzw. Niagara Gorge) ciągnący się na północ od wodospadu.
Próg wodospadu zbudowany jest z ułożonych warstwowo skał o zróżnicowanej odporności: dolomitów, wapieni i piaskowców, porozdzielanych grubymi warstwami łupków. U podnóży wodospadu tworzą się potężne kotły eworsyjne: ich intensywne pogłębianie obniżyło dno rzeki tak, że jej głębokość u stóp progu wynosi obecnie około 60 m. Ciągłe podmywanie podstawy wodospadu, szczególnie szybko postępujące w warstwach mniej odpornych łupków, powoduje obrywanie się pozostałych, wywieszonych fragmentów ściany, w rezultacie prowadzi to do szybkiego cofania się progu, które wynosi średnio ok. 0,8 m na rok. W oparciu o najstarszy, wystarczająco precyzyjny rysunek wodospadu, pochodzący z 1763 r. oceniono w 1963 r., że w ciągu 200 lat próg Wodospadu Podkowy cofnął się o ok. 130 m.
Obecnie erozja skał została w znacznej mierze spowolniona dzięki serii prac inżynieryjnych wykonanych w ciągu ostatniego stulecia (przejęcie części wody przez hydroelektrownie i ograniczenie ilości niesionego rumoszu). Najbardziej spektakularna z nich miała miejsce w 1969 r., kiedy kaskada amerykańska została „wyłączona” na kilka miesięcy przez tymczasową zaporę wybudowaną powyżej progu. W tym samym czasie uprzątnięto wielkie głazy zalegające na dnie, co w efekcie umożliwiło rejsy statków pod sam wodospad. Aktualnie cofanie się progu Wodospadu Podkowy utrzymuje się na poziomie 0,3 m na rok. Do położonego powyżej wodospadów jeziora Erie jest około 32 km, więc jeśli nie wydarzy się nic nieprzewidzianego, to najpóźniej za jakieś 100 tysięcy lat próg wodospadów sięgnie brzegów tego jeziora. Zarówno w 1969 r., jak i w 1848 r. wody wodospadu zamarzły w czasie zimy. W styczniu 2018 roku z powodu bardzo niskich temperatur w Stanach Zjednoczonych, wodospad ponownie zamarzł.
Uznaje się, że pierwszymi Europejczykami, którzy ujrzeli wodospady Niagary, byli poddani francuscy. Powszechnie wiadomo, że 6 grudnia 1678 r. nad brzegami wodospadów stanęli francuski podróżnik René-Robert Cavelier de La Salle i franciszkański zakonnik, Belg Louis Hennepin. Na widok ogromnych mas spadającej wody, oszołomieni jej hukiem, obaj padli na kolana i wznosząc ręce ku niebu odśpiewali "Te Deum". Hannepin po powrocie do Europy wydał w 1697 r. dzieło pt. „Nouvelle découverte d'un très grand pays situé dans l'Amérique (...)”, w którym zamieszczona została pierwsza znana rycina, przedstawiająca (niezbyt udanie!) wodospady Niagary. Przypuszcza się jednak, że najprawdopodobniej 35 lat przed La Sallem i Hannepinem dotarł tu inny Francuz, jezuita Paul Ragueneau.
Kanadyjska strona wodospadu jest dużo bardziej atrakcyjna dla turystów, gdyż ma się z niej widok prosto na spadającą wodę kaskady amerykańskiej oraz dobry widok na kaskadę kanadyjską, choć ta jest z reguły częściowo zasłonięta obłokami kropelek, nieustannie tworzonych przez spadające masy wody. Z tego powodu większość infrastruktury turystycznej jest po stronie kanadyjskiej. Nie ma specjalnych ulg dla turystów zagranicznych na przejściu granicznym niedaleko wodospadu. Nawet krótki wypad na kilka minut, by zobaczyć wodospad z drugiej strony rzeki, wymaga pełnej wizy wjazdowej do danego kraju. W przypadku turystów z polskim paszportem przebywających legalnie w USA nie stanowi to już problemu, gdyż w Kanadzie wiza turystyczna nie jest wymagana. Jest możliwość pozostawienia samochodu po amerykańskiej stronie wodospadu i przejścia przez most piechotą, co wydaje się najlepszą opcją, gdyż nie trzeba czekać w kolejce samochodów, a jedyną opłatą jest myto w wysokości 0,50 USD, pobierane w automacie, by wydostać się z Kanady. Cały spacer z dojściem do przeciwnego brzegu wodospadu kanadyjskiego zajmuje do dwóch godzin.
Wokół wodospadu jest wiele atrakcji dla turystów oprócz samego widoku na wodospad. Najciekawsza z nich to rejs małym stateczkiem, który podpływa prawie pod same kaskady. Warto także zwiedzić „Jaskinię Wiatrów”. Wejście do jaskini znajduje się na wyspie Goat Island rozdzielającej główne kaskady. Schodzi się wewnątrz skały na taras położony około 20 metrów nad poziomem rzeki. Spienione masy wody spływające z amerykańskiej części spadają kilka metrów od tarasu. Do atrakcji trzeba też dołączyć kasyno, wybudowane po kanadyjskiej stronie w latach 90.
Nocą wodospady są podświetlone. Szczególnie interesująco wyglądają zimą, kiedy zamarzająca woda tworzy dużych rozmiarów sople.
W okolicy wodospadu jest szereg innych miejsc wartych odwiedzenia, między innymi:
–miasteczko Niagara-on-the-Lake – pierwsza stolica Ontario, w centrum miasteczka polski cmentarz wojskowy,
–zabytkowy Fort Niagara, najstarsze budowle zbudowane przez Francuzów w 1726,
–Kanał Wellandzki, biegnący równolegle do rzeki Niagara kilkanaście kilometrów na zachód, pozwalający statkom dalekomorskim ominąć wodospad. Jazda autostradą z Toronto do Niagara Falls zajmuje około półtorej godziny (odległość 125 km).
PORTRAIT with HISTOTY Niagara Falls
Niagara (English: Niagara Falls, pronounced [naɪˈægrə]; French: Chutes Niagara) - a waterfall (actually three adjacent waterfalls) on the Niagara River, on the border of Canada, the province of Ontario and the USA, the state of New York.
The 55 km long Niagara River, flowing from Lake Erie and into Lake Ontario, has to overcome a level difference of almost 100 meters. At the mouth, the river forks and falls down in two approximately 50-meter-high cascades.
One "American" part lies in the US territory in the state of New York. Its cascades are: American Falls and Bridal Veil Falls; 21–30 m high due to the giant boulders at its base and 320 m wide. They are separated by a small island, Luna Island. The second "Canadian" part in the province of Ontario is Horseshoe Falls (Horseshoe Falls); 53 m high and 790 m wide. It is separated from two smaller American cascades by the island of Goat Island, connected to the mainland by two bridges. The distance between the American and Canadian falls is 1,039 m. The open border between the USA and Canada established in 1819 runs through the middle of this second, wider part of the Niagara River and the Horseshoe Falls. Niagara Falls is surrounded by the buildings of two cities of the same name: the Canadian Niagara Falls, Ontario and the American Niagara Falls, New Yo
Shortly after arriving in America, in May 1981, I traveled from New York to see and photograph Niagara Falls, which made a huge impression on me, even though I knew a lot about it. I went to Niagara Falls again, over forty years later in November 2023. I must say that this time, Niagara Falls made an even greater impression on me, especially when, on a special ship, I sailed under the cascades falling from over 50 meters, if it were not for special protection against water, I would be completely wet. An amazing impression that lasts a lifetime.
The area of the area from which waters are drained by the Niagara River is approximately 660 thousand. km2. At one time, approximately 6,000 people flowed through the cascades. m3 of water per second. Currently, the annual average is approximately 2.4 thousand. m3 - almost half of the water is discharged from the waterfalls and powers two hydroelectric power plants, on the Canadian and American sides. Depending on how much is discharged, the water level on the river changes by several meters during the day.
The waterfall is relatively young in geological terms. The Niagara River was created approximately 12,000 years ago. years ago, after the end of the last glaciation. The waterfall was originally located near present-day Queenston. This is where the water fell from the Niagara Escarpment, a geological "escarpment" that extends to Lake Superior in the west and far along the southern shores of Lake Ontario in the east. Since its formation, due to rock erosion, the waterfall has retreated approximately 11 km upstream from its original position. The waterfall trail is a long canyon (called Niagara Gorge) stretching north of the waterfall.
The waterfall threshold is made of layered rocks of varying resistance: dolomites, limestones and sandstones, separated by thick layers of shale. At the foot of the waterfall, huge evorsion cauldrons are formed: their intensive deepening has lowered the bottom of the river so that its depth at the foot of the threshold is now about 60 m. The constant washing away of the base of the waterfall, especially fast in the layers of less resistant shale, causes the remaining hanging fragments to fall away. wall, as a result, this leads to a rapid retreat of the threshold, which is on average approx. 0.8 m per year. Based on the oldest, sufficiently precise drawing of the waterfall, dating from 1763, it was estimated in 1963 that over the course of 200 years, the threshold of the Horseshoe Falls had retreated by approximately 130 m.
Currently, rock erosion has been largely slowed down thanks to a series of engineering works carried out over the last century (taking over some of the water by hydroelectric plants and limiting the amount of rubble carried). The most spectacular of them took place in 1969, when the American Cascade was "turned off" for several months by a temporary dam built above the threshold. At the same time, large boulders lying at the bottom were cleared away, which made it possible for ships to cruise right to the waterfall. Currently, the retreat of the Podkowa Waterfall threshold remains at the level of 0.3 m per year. It is about 32 km to Lake Erie, located above the waterfalls, so if nothing unforeseen happens, in about 100,000 years at the latest, the threshold of the waterfalls will reach the shores of this lake. Both in 1969 and 1848, the waters of the waterfall froze during the winter. In January 2018, due to very low temperatures in the United States, the waterfall froze again.
It is believed that the first Europeans to see Niagara Falls were French subjects. It is common knowledge that on December 6, 1678, the French explorer René-Robert Cavelier de La Salle and the Franciscan monk, the Belgian Louis Hennepin, stood on the shores of the waterfalls. At the sight of the huge masses of falling water, stunned by its roar, they both fell to their knees and raised their hands to the sky and sang "Te Deum". After returning to Europe, Hannepin published a work in 1697 entitled "Nouvelle découverte d'un très grand pays situé dans l'Amérique (...)", which contains the first known engraving depicting (not very successfully!) the Niagara Falls. However, it is believed that probably 35 years before La Salle and Hannepin, another Frenchman, the Jesuit Paul Ragueneau, arrived here.
The Canadian side of the waterfall is much more attractive to tourists, because from it you have a view straight onto the falling water of the American Cascade and a good view of the Canadian Cascade, although this is usually partially obscured by clouds of drops constantly created by the falling masses of water. For this reason, most of the tourist infrastructure is on the Canadian side. There are no special concessions for foreign tourists at the border crossing near the waterfall. Even a short trip for a few minutes to see the waterfall from the other side of the river requires a full visa to enter the country. In the case of tourists with a Polish passport staying legally in the USA, this is no longer a problem, because a tourist visa is not required in Canada. It is possible to leave the car on the American side of the falls and cross the bridge on foot, which seems to be the best option because you do not have to wait in a queue of cars, and the only fee is a toll of USD 0.50, charged at a machine to get out of Canada. The entire walk, including reaching the opposite shore of the Canadian Falls, takes up to two hours.
There are many attractions for tourists around the waterfall apart from the view of the waterfall itself. The most interesting of them is a cruise on a small ship that goes almost right to the cascades. It is also worth visiting the "Cave of the Winds". The entrance to the cave is located on Goat Island, which separates the main cascades. You go down inside the rock to a terrace located about 20 meters above the river level. Foamed masses of water flowing from the American part fall a few meters from the terrace. Another attraction is the casino, built on the Canadian side in the 1990s.
At night, the waterfalls are illuminated. They look especially interesting in winter, when freezing water forms large icicles.
There are a number of other places worth visiting in the area around the waterfall, including:
–the town of Niagara-on-the-Lake
– the first capital of Ontario, a Polish military cemetery in the center of the town,
–historic Fort Niagara, the oldest structures built by the French in 1726,
–The Welland Canal, running parallel to the Niagara River several kilometers to the west, allowing deep-sea ships to bypass the falls. Driving on the highway from Toronto to Niagara Falls takes about an hour and a half (distance 125 km).
