„…Może od umierających należy uczyć się życia?...” – Joanna Szczepkowska.
Joanna Szczepkowska (ur. 1 maja 1953 w Warszawie) – aktorka teatralna, filmowa i telewizyjna, pisarka i felietonistka, pedagog.
Zadebiutowała jeszcze w czasie studiów w spektaklu Trzy siostry w Teatrze Telewizji. Pierwszy raz w roli filmowej wystąpiła w serialu telewizyjnym Czterdziestolatek w reżyserii Jerzego Gruzy. W 1975 ukończyła studia w PWST w Warszawie i zagrała w filmie Con amore (reż. Jan Batory). Za tę rolę dostała w 1976 nagrodę za najciekawszy debiut.
W latach 1975–1981 była aktorką Teatru Współczesnego w Warszawie, a w kolejnych latach Teatru Polskiego (1981–1988) i Teatru Powszechnego (1988–1992 i od 2000). Stworzyła kreacje dramatyczne (m.in. w Romeo i Julii, Królu Learze, Wujaszku Wani, Zdaniem Amy) oraz komediowe (Śluby panieńskie, Lekcja, Wesołe kumoszki z Windsoru). Zagrała również w kilkudziesięciu spektaklach Teatru Telewizji (m.in. SkizGabrieli Zapolskiej).
28 października 1989 w głównym sobotnim wydaniu Dziennika Telewizyjnego, w rozmowie z prezenterką Ireną Jagielską, ogłosiła: „Proszę Państwa, 4 czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”. Zdanie to stało się symbolem zmian, jakie nastąpiły w Polsce po wyborach parlamentarnych w 1989, pierwszych częściowo wolnych wyborach od zakończenia II wojny światowej.
W 1997 wydała tom wierszy Miasta do wynajęcia, w tym samym roku napisała też monodram Goła baba. W 1999 rozpoczęła stałą współpracę z „Wysokimi Obcasami”. Felietony powstałe w trakcie tej współpracy ukazały się w formie samodzielnych zbiorów, Drugie podwórko (2000) i Sześć minut przed czasem (2004). W 2003 wydała zbiór opowiadań Fragmenty z życia lustra.
W 1998, podczas III Festiwalu Gwiazd w Międzyzdrojach, odcisnęła dłoń na promenadzie Gwiazd.
Postanowieniem z 12 grudnia 2006 została przez prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Udekorowana nim została 3 maja 2007.
2 kwietnia 2010 została wybrana na prezesa Związku Artystów Scen Polskich (jako pierwsza kobieta na tym stanowisku).
Prowadzi swój autorski Teatr Na Dole (TND).
Joanna Szczepkowska jest córką Andrzeja Szczepkowskiego i Romy z Parandowskich, wnuczką Jana Parandowskiego. Po matce, aktorka ma pochodzenie ukraińskie i żydowskie, natomiast po ojcu – niemieckie i polskie.
Była żoną aktora Mirosława Konarowskiego. Ich córkami są Maria i Hanna, również aktorki.
Grała w filmach m.in.: 1974: 40-latek, 1975: Doktor Judym, 1976: Con amore, Ostatnie takie trio, Bezkresne łąki, 1980: Laureat, Dom, 1982: Klakier, Matka Królów, 1983: Dolina Issy, 1985: Jezioro Badeńskie, Kronika wypadków miłosnych, 1986: Cudzoziemka, 1988: Dekalog III, Alchemik Sendivius, 1990: Napoleon, Poskromienie złośnicy 1991: Panny i wdowy, 1992: Enak, 1993: Dwa księżyce, 1996: Damski interes, Boża podszewka, 1997: Sława i chwała, 1998: Syzyfowe prace, 2001: Garderoba damska, 2006: Ryś, Sobowtór, 2008: Pitbull, 2009: Popiełuszko, Handlarz cudów, 2017: Volta.
Wielokrotnie odznaczana i nagradzana m.in.: 1977: Złota Kamera przyznawana przez czasopismo „Film” za debiut aktorski (Con Amore), 1978: Nagroda im. Leona Schillera, 1978: Nagroda na II Festiwalu Polskich Filmów i Widowisk Telewizyjnych w Olsztynie za role w widowiskach teatralnych Skiz, Rewizor, Niespodzianka i filmie Ostatnie takie trio, 1985: Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – za rolę Anieli w Ślubach panieńskich Aleksandra Fredry i rolę Moniki Claverton-Ferry w przedstawieniu „Lord Claverton” Thomasa Stearnsa Eliota w Teatrze Polskim w Warszawie, 1987: Nagroda na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za drugoplanową rolę kobiecą w filmie Matka Królów, 1988: Nagroda Przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji za wybitne kreacje w spektaklach Teatru TV, 1989: Srebrny Krzyż Zasługi, Nagroda aktorska w przeglądzie Młode Kino Polskie w filmie Mecz, 1990: Wiktor dla osobowości telewizyjnej, 2001: Feliks Warszawski w kategorii Najlepsza Pierwszoplanowa Rola Kobieca za rolę Esme w Zdaniem Amy w Teatrze Powszechnym, 2007: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 2009: Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny”.
Kiedy przeczytałem w „Przekroju” (18 V 1997) recenzję Lucjana Kydryńskiego o Joannie Szczepkowskiej w „Goła baba”: „…Monodram pod frapującym tytułem Goła baba składa się z dwu części, w których rozmowy z widzami toczą dwie bardzo różne kobiety: liryczna, stonowana kobieta z parasolką, której poetyka - jak obawia się autorka - z trudem dociera do dzisiejszego widza i przebojowa, rubaszna, tytułowa „goła baba”, znacznie lepiej trafiająca w upodobania skomercjalizowanej, szerokiej publiczności. Wnioski wypływają z tego zdarzenia niezbyt pochlebne dla kultury współczesnego społeczeństwa, ale Szczepkowska wysnuwa je z wyrozumiałością i życzliwością dla obu postaci, a przede wszystkim z ogromnym poczuciem humoru i mistrzowskim aktorstwem. W świetnej reżyserii Agnieszki Glińskiej monodram zbiera gorące i zasłużone owacje…”. Postanowiłem poprosić Joannę Szczepkowską, abym mógł jej zrobić zdjęcia na próbie. 18 września 1997 r. pojawiłem się w Teatr Powszechny im. Zygmunta Hubnera w Warszawie.
Muszę powiedzieć z perspektywy czasu, że dość często pojawiam się na próbach teatralnych czy plnach filmowych, ale sesja jaką zrobiłem z Joanną Szczepkowską, zapadła mi głęboko w pamięci. Powstały tak niesamowite zdjęcia, oczywiście przy jej udziale, że mam poważny problem z wyborem. Mówi się, że od przybytku głowa nie boli, ale w tym przypadku jest inaczej.
„…Jej kariera przebiega odwrotnie niż to zwykle bywa w teatrze czy w filmie. Zaczynała jako aktorka charakterystyczna, a dzisiaj jest wyraźnie amantką. Do tego łączy w sobie rzadką sprzeczność: dziewczęcą świeżość i przenikliwą inteligencję. Ta sprzeczność kwalifikuje ją jako kobietę niebezpieczną. Pani Joanna kontynuuje najlepszą tradycję aktorów, którzy nic nie pozostawiają przypadkowi i z całą świadomością wypracowują każdy szczegół roli…” – Krzysztof Zanussi.
„…Sen nocy letniej w Teatrze Powszechnym. Joanna Szczepkowska jako Tytania nadzwyczajna: śmieszy, tumani, przestrasza. Nigdy nawet w najśmielszych rozważaniach nad tą sztuką nie spodziewałem się, że może to być postać tak niezwykła i niespodziewana. Mój największy zachwyt wzbudziła Joanna grająca scenę porannego ocknięcia. Pytam po spektaklu w garderobie, jak do tego doszło, skąd wzięła pomysł, by to przebudzenie grać tak gwałtownie, aż tak bardzo serio? – Andrzej, ty nie wiesz nawet, co to znaczy dla inteligentnej kobiety przespać się z osłem – wyznała mi wprost…” – Andrzej Wajda.
PORTRAIT with HISTORY Joanna Szczepkowska
"... Maybe we should learn life from the dying? ..." - Joanna Szczepkowska.
Joanna Szczepkowska (born May 1, 1953 in Warsaw) - theater, film and television actress, writer and columnist, educator.
She made her debut while still a student in the play Three Sisters at the Television Theater. She appeared for the first time in a film role in the TV series Czter 30olatek directed by Jerzy Gruza. In 1975 she graduated from the PWST in Warsaw and starred in the film Con amore (directed by Jan Batory). For this role, she received the award for the most interesting debut in 1976.
In the years 1975–1981 she was an actress of the Współczesny Theater in Warsaw, and in the following years the Polski Theater (1981–1988) and the Powszechny Theater (1988–1992 and from 2000). She created dramatic performances (e.g. in Romeo and Juliet, King Lear, Uncle Vanya, Amy's Opinion) and comedy (Maiden Vows, Lesson, Merry Wives of Windsor). She has also played in dozens of Television Theater performances (including Skiz Gabriela Zapolska).
On October 28, 1989, in the main Saturday edition of Dziennik Television, in an interview with the presenter Irena Jagielska, she announced: "Ladies and Gentlemen, on June 4, 1989, communism in Poland ended." This sentence became a symbol of the changes that took place in Poland after the parliamentary elections in 1989, the first partially free elections since the end of World War II.
In 1997, she published a volume of poems, Cities for Rent, and in the same year she also wrote the monodrama Goła baba. In 1999 she started permanent cooperation with "Wysokie Obcasy". Columns created during this collaboration were released in the form of separate collections, Second courtyard (2000) and Six minutes before time (2004). In 2003, she published a collection of short stories, Fragments from the Life of a Mirror.
In 1998, during the 3rd Festival of Stars in Międzyzdroje, she left her handprint on the promenade of the Stars. By the decision of December 12, 2006, she was awarded the Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta by the President of the Republic of Poland, Lech Kaczyński. It was decorated with it on May 3, 2007. On April 2, 2010, she was elected president of the Association of Polish Stage Artists (as the first woman in this position). He runs his own Teatr Na Dole (TND).
Joanna Szczepkowska is the daughter of Andrzej Szczepkowski and Roma née Parandowski, the granddaughter of Jan Parandowski. After her mother, the actress is of Ukrainian and Jewish origin, and after her father - German and Polish. She was the wife of actor Mirosław Konarowski. Their daughters are Maria and Hanna, also actresses.
She played in films, including: 1974: 40-year-old, 1975: Doktor Judym, 1976: Con amore, The last such trio, Endless meadows, 1980: Laureate, House, 1982: Klakier, Mother of Kings, 1983: Issy Valley, 1985 : Lake Baden, Chronicle of Amorous Accidents, 1986: Foreigner, 1988: Decalogue III, Alchemist Sendivius, 1990: Napoleon, The Taming of the Shrew 1991: Maidens and Widows, 1992: Enak, 1993: Two Moons, 1996: Lady's Business, God's Lining, 1997 : Sława i glwała, 1998: Sisyphus works, 2001: Women's wardrobe, 2006: Ryś, Sobowtór, 2008: Pitbull, 2009: Popiełuszko, Merchant of miracles, 2017: Volta.
Repeatedly awarded and awarded, among others: 1977: Golden Camera awarded by the magazine "Film" for acting debut (Con Amore), 1978: Nagroda im. Leona Schiller, 1978: Award at the 2nd Festival of Polish Films and Television Spectacles in Olsztyn for roles in the theater productions Skiz, Rewizor, Niespodzianka and the film The Last Such Trio, 1985: Nagroda im. Aleksander Zelwerowicz - awarded by the editorial office of the monthly "Teatr" - for the role of Aniela in Aleksander Fredro's Maiden Vows and the role of Monika Claverton-Ferry in the performance of Thomas Stearns Eliot's Lord Claverton at the Polish Theater in Warsaw, 1987: Award at the Polish Film Festival in Gdynia for a supporting female role in the film Mother of Kings, 1988: Award of the Chairman of the Radio and Television Committee for outstanding performances in TV Theater performances, 1989: Silver Cross of Merit, Acting Award in the Young Polish Cinema review in the film Match, 1990: Wiktor for television personality , 2001: Feliks Warszawski in the Best Female Leading Role category for the role of Esme in Amy's Opinion at the Powszechny Theater, 2007: Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta, 2009: Award of the President of Gdańsk "Neptune".
When I read in "Przekrój" (18 May 1997) a review by Lucjan Kydryński about Joanna Szczepkowska in "Goła Baba": "... A monodrama under the intriguing title" Naked Baba "consists of two parts in which two very different women talk to the audience: a toned-down woman with an umbrella, whose poetics - as the author fears - hardly reaches today's viewer, and a hit, coarse, title "naked woman", much better suited to the tastes of a commercialized, wide audience. The conclusions of this event are not very flattering for the culture of contemporary society, but Szczepkowska draws them with understanding and kindness to both characters, and above all with a great sense of humor and masterful acting. Brilliantly directed by Agnieszka Glińska, the monodrama receives warm and well-deserved ovations… ”. I decided to ask Joanna Szczepkowska to take pictures of her during the rehearsal. On September 18, 1997, I appeared at Teatr Powszechny them. Zygmunt Hubner in Warsaw.
I have to say in retrospect that I quite often appear at theatrical rehearsals or film profits, but the session I did with Joanna Szczepkowska was deeply remembered by me. Such amazing photos were taken, of course with her participation, that I have a serious problem with the choice. It is said that the head does not hurt since the tabernacle, but this is not the case.
“… Her career is the opposite of what is usually the case in the theater or film. She started out as a character actress and is clearly a fanatic today. In addition, it combines a rare contradiction: girlish freshness and keen intelligence. This contradiction qualifies her as a dangerous woman. Joanna continues the best tradition of actors who leave nothing to chance and consciously work out every detail of the role ... ”- Krzysztof Zanussi.
“... A Midsummer Night's Dream at the Powszechny Theater. Joanna Szczepkowska as the Extraordinary Titania: she laughs, tumbles, scares. Never even in the boldest considerations on this art did I expect that it could be such an extraordinary and unexpected figure. My greatest admiration was Joanna playing the morning waking up scene. After the performance in the dressing room, I ask how it happened, where did she get the idea to play this awakening so violently, so seriously? - Andrzej, you do not even know what it means for an intelligent woman to sleep with a donkey - she confessed directly to me ...” - Andrzej Wajda.
