„…Myślę, że mało w naszej powojennej historii było tak strasznych wydarzeń jak stan wojenny. To była walka władzy z narodem, okres naprawdę bardzo dramatyczny. W 1984 roku Ojciec Święty Jan Paweł II poświęcił Rosję Matce Bożej, ponieważ światu groziła wojna. Ludzie, którzy porównują tamte czasy do obecnych, nie mają w ogóle pojęcia o czym mówią. Nikt, kto przeżył tamte czasy nie może robić takich porównań…” – Antoni Krauze.
Antoni Krauze (ur. 4 stycznia 1940 w Warszawie, zm. 14 lutego 2018 tamże, pogrzeb miał charakter państwowy; został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Falenicy - Aleksandrowie) – reżyser i scenarzysta. Twórca filmów fabularnych oraz realizator licznych obrazów krótkometrażowych, wyprodukowanych głównie przez łódzką Wytwórnię Filmów Oświatowych.
Studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych, współpracując także ze Studenckim Teatrem Satyryków. W 1966 ukończył studia na Wydziale Reżyserii Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej i Filmowej w Łodzi. Od maja 1968 był związany ze Studiem Filmowym „TOR”. Asystent Krzysztofa Zanussiego przy filmie Struktura kryształu. Od 1969 pracował samodzielnie. Był zaprzyjaźniony z Piwnicą pod Baranami, brał udział w wielu jej przedsięwzięciach. Był bratem grafika Andrzeja Krauzego.
„…Antoniemu zawsze zależało na tym, żeby zapisywać kamerą rzeczywistość i przetwarzać ją artystycznie; on był bardzo dobrym dokumentalistą, razem z bratem satyrykiem, rysownikiem Andrzejem, mieli tę potrzebę, żeby nie być obojętnymi wobec aktualnych wydarzeń…” – Jerzy Zelnik.
Jak się czyta, ile i jak różne filmy zrobił Antoni Krauze, to doznaje się oszołomienia. A jak poznałem go po raz pierwszy na planie filmu Smoleńsk w Warszawie 22 czerwca 2015 r., ujęła mnie jego niebywała skromność i komunikatywność. Byłem na wielu planach filmowych i widziałem, jak często reżyserzy stoją za operatorem z kamerą lub siedzą kilkanaście metrów dalej w namiocie, gdzie kręcone sceny oglądają na ekranie monitora. Antoni Krauze jest na planie wśród aktorów, bez przerwy się z nimi kontaktuje, wyjaśnia o co mu chodzi, dyskutuje…Bardzo ciepła atmosfera na planie, to niewątpliwie zasługa Antoniego Krauze.
Był reżyserem filmów m.in.: 1966: Skok (dok. film krótkometrażowy, współpraca z Edwardem Żebrowskim); 1966: Można lądować (film krótkometrażowy); 1967: Konflikty (film krótkometrażowy; 1967: Cudów nie ma (film krótkometrażowy); 1967: W niedzielę (film krótkometrażowy, Nagroda na Festiwalu Filmów Turystycznych); 1969: Struktura kryształu (II reżyser); 1970: Monidło (film telewizyjny, 35’; scenariusz na podstawie opowiadania Jana Himilsbacha); 1970: Kaszëbë (II reżyser, współpraca przy scenopisie); 1971: Meta (reżyseria, dialogi; film telewizyjny, 60’; scenariusz Marka Nowakowskiego. Emisja w TVP jesienią 1980 r. Nagroda specjalna jury na FPFF w Gdańsku 1981); 1971: Piżama (reżyseria, scenariusz; film telewizyjny, 30’; scenariusz na podstawie opowiadania Leszka Płażewskiego); 1972: Palec Boży (reżyseria, scenariusz (z Tadeuszem Zawieruchą); film dla kin, 90’. Nagroda im. A. Munka za najlepszy debiut 1973. Nagroda na LLF w Łagowie oraz na Festiwalu „Młodzi i ekran” w Koszalinie 1973. „Srebrny Lampart” na MFF w Locarno 1974); 1975: Strach (reżyseria; film dla kin, 90’; scenariusz Zbigniew Safjan. Nagroda na MFF w San Sebastián 1975); 1976: Zaklęty dwór – serial (reżyseria, dialogi; scenariusz na podstawie powieści Walerego Łozińskiego: Andrzej Wydrzyński; serial 7 odc. po 60’); 1979: Podróż do Arabii (reżyseria, scenariusz; film dla kin 90’); 1980: Party przy świecach (reżyseria; scenariusz na podstawie opowiadania Jana Himilsbacha; film telewizyjny, 60); 1981: Stacja (reżyseria; scenariusz Władysław Lech Terlecki; film telewizyjny, 60’); 1982: Prognoza pogody (reżyseria, scenariusz na podstawie opowiadania Marka Nowakowskiego „Zdarzenie w miasteczku”; film dla kin, 97’. Grand Prix i Nagroda Młodych (jury studentów włoskich) na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo 1987); 1988: Dziewczynka z Hotelu Excelsior (reżyseria; scenariusz Eustachy Rylski; film dla kin 90’); 1989: Koniec świata kormoranów (film dokumentalny o Piotrze Szczepaniku dla TVP, 60’); 1990: Tamara (film dokumentalny o Tamarze Kalinowskiej dla TVP, 40’); 1991: Co się należy prawdzie (film dokumentalny dla TVP, 60'. Nagroda Główna na FFK w Niepokalanowie 1991); 1992: Czyny i rozmowy (film dokumentalny dla TVP, 90’; część I Tarcza i miecz, część II Wina i kara;); 1992: Preisner, czyli droga do sukcesu (film dokumentalny o Zbigniewie Preisnerze dla TVP, 50’); 1992: Ksiądz Leon (film dokumentalny dla TVP, 30’); 1993: Pracownia z portretem artysty (film dokumentalny o prof.Jerzym Mierzejewskim dla TVP, 43’); 1993: Wysłannik (film dokumentalny o prof. Jacku Baluchu dla TVP, 40’); 1994: Pisarz (film dokumentalny dla TVP, 40’); 1995: Akwarium (reżyseria, scenariusz - wraz z Janem Purzyckim - na podstawie powieści Wiktora Suworowa); film dla kin, 140’); 1995: Akwarium, czyli samotność szpiega – (reżyseria, scenariusz (wraz z J. Purzyckim); serial telewizyjny – 4 odc. po 50’); 1997: Układanie życia (film dokumentalny dla TVP, 54’); 1998: Szwed z Wesela, czyli niezdrowo i romantycznie (film dokumentalny o tłumaczu Andersie Bodegårdzie dla TVP, 40'. Nagroda specjalna na XXXII Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Krótkometrażowych w Krakowie 1999); 1998: Życie wewnętrzne, czyli hobby (film dokumentalny dla TVP, 30’); 1999: Okiem cenzora (film dokumentalny dla TVP, 30’); 1999: Idąc, spotykając (film dokumentalny o Stanisławie Różewiczu dla TVP, 48’); 2000: Jan Zachwatowicz (film dokumentalny dla TVP, 52’); 2000: Dlatego zrobiłem film (film dokumentalny dla TVP, 40'. Nagroda Główna na Ogólnopolskim Niezależnym Przeglądzie Filmów Dokumentalnych w Kielcach Wydarzenie NURTu 2001); 2001: Piwnica (film dokumentalny dla TVP, 58’); 2002: Piwnica pod Baranami Piotra Skrzyneckiego (film dokumentalny na kasetach video i DVD, prod. APF, 185’); 2003: W jednym – o przyjaźni, miłości i śmierci Janiny Garyckiej (film dokumentalny o Janinie Garyckiej dla TVP, 42’. Nagroda TV Planete dla najlepszego filmu polskiego i nagroda TV Kino Polska na XLIV Festiwalu Filmów Dokumentalnych i Krótkometrażowych w Krakowie 2004); 2004: STS (film dokumentalny dla TVP, 42’; 2004: Do Potomnego (fabularyzowany film dokumentalny, prod. WFDiF, 53’); 2004: Ćwiczenia z niepamięci (film dokumentalny dla TVP, 53’); 2005: Nie wiem, jak to się skończy – (film dokumentalny dla TVP, 38’); 2005: Radość pisania (film dokumentalny o Wisławie Szymborskiej dla TVP, 52’); 2010: Czarny czwartek (reżyseria; film fabularny dla kin); 2016: Smoleńsk (reżyseria; film fabularny dla kin).
Wielokrotnie odznaczany i wyróżniany m.in.: Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski – pośmiertnie (2018); Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2015, za wybitne zasługi w pracy artystycznej i twórczej); Nagroda im. Andrzeja Munka za najlepszy debiut w 1973; Nagroda specjalna jury za całokształt twórczości na Międzynarodowym Festiwalu Filmów Autorskich w San Remo (1988); Nagroda im. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego (2017, ponadto wyróżniony Andrzej Krauze); Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2016).
„…Wydawało mi się, że ten film musi się tak skończyć. Szukałem dla tego filmu tzw. szczęśliwego zakończenia. Oczywiście zdawałem sobie sprawę, że nie może tam nic być łatwego i przyjemnego, ale wydawało mi się po prostu, że tak się musiała ta historia zakończyć. Ci ludzie, którzy lecieli, żeby oddać hołd tym, których zamordowano 70 lat wcześniej, którzy zginęli, spotkali się razem, stąd to zakończenie…” – Antoni Krauze.
PORTRAIT with HISTORY
“… I think that in our post-war history there were few such terrible events as martial law. It was a struggle between the authorities and the nation, a really dramatic period. In 1984, the Holy Father John Paul II consecrated Russia to the Mother of God, because the world was at risk of war. People who compare those times to the present have no idea what they are talking about. No one who survived those times can make such comparisons… ”- Antoni Krauze.
Antoni Krauze (born January 4, 1940 in Warsaw, died February 14, 2018 ibid., The funeral was of a state nature; he was buried in the family tomb in the parish cemetery in Falenica - Aleksandrów) - director and screenwriter. Creator of feature films and producer of numerous short films, mainly produced by the Educational Film Studio in Łódź.
He studied at the Academy of Fine Arts in Warsaw, also collaborating with the Student Satirist Theater. In 1966 he graduated from the Directing Department of the State Higher School of Theater and Film in Łódź. From May 1968 he was associated with the Film Studio "TOR". Krzysztof Zanussi's assistant on the film Crystal Structure. From 1969 he worked independently. He was a friend of Piwnica pod Baranami, he participated in many of its ventures. He was the brother of the graphic artist Andrzej Krauze.
“... Antoni has always wanted to record reality with a camera and process it artistically; he was a very good documentary filmmaker, together with his brother Andrzej, a satirist and cartoonist, they had the need not to be indifferent to current events ... ”- Jerzy Zelnik.
When you read how many and how different films were made by Antoni Krauze, you get stunned. And when I met him for the first time on the set of the film Smoleńsk in Warsaw on June 22, 2015, I was captivated by his incredible modesty and communication skills. I have been to many film sets and I have seen how often directors stand behind the operator with a camera or sit several meters away in a tent, watching the filmed scenes on the monitor screen. Antoni Krauze is among the actors on the set, he keeps in touch with them, explains what he means, discusses ... The very warm atmosphere on the set is undoubtedly due to Antoni Krauze.
He was a director of films, including: 1966: Skok (documentary short film, cooperation with Edward Żebrowski); 1966: You Can Land (short film); 1967: Konflikty (short film; 1967: There are no miracles (short film); 1967: On Sunday (short film, Award at the Tourist Film Festival); 1969: The structure of the crystal (2nd director); 1970: Monidło (TV film, 35 ' ; script based on a short story by Jan Himilsbach); 1970: Kaszëbë (2nd director, cooperation on the script); 1971: Meta (director, dialogues; TV film, 60 '; screenplay by Marek Nowakowski. Broadcast on TVP in autumn 1980. Special jury award for Polish Film Festival in Gdańsk 1981); 1971: Pajamas (director, script; TV film, 30 '; screenplay based on a short story by Leszek Płażewski); 1972: Palec Boży (director, screenplay (with Tadeusz Zawierucha); film for cinemas, 90'. Award A. Munk for the best debut in 1973. Award at the LLF in Łagów and at the Festival "Młodzi i Screen" in Koszalin 1973. "Silver Lampart" at the IFF in Locarno 1974); 1975: Fear (director; film for cinemas, 90 ' ; script Zbigniew Safjan. Award at the IFF in San Sebastián 1975) ; 1976: Zaklęty dwór - series (director, dialogues; screenplay based on the novel by Walery Łoziński: Andrzej Wydrzyński; series 7 episodes of 60 '); 1979: A Journey to Arabia (director, screenplay; film for 90 'cinemas); 1980: Party przy candles (director; screenplay based on a short story by Jan Himilsbach; TV film, 60); 1981: The Station (director; script Władysław Lech Terlecki; TV film, 60 '); 1982: Weather Forecast (director, screenplay based on Marek Nowakowski's short story "Event in the town"; film for cinemas, 97 "Grand Prix and Young Prize (Italian student jury) at the 1987 San Remo Authors' Film Festival); 1988: The Girl from Hotel Excelsior (director; script by Eustachy Rylski; film for 90 'cinemas); 1989: The End of the Cormorant World (documentary about Piotr Szczepanik for TVP, 60 '); 1990: Tamara (documentary about Tamara Kalinowska for TVP, 40 '); 1991: What is due to truth (documentary for TVP, 60 '. Main Prize at FFK in Niepokalanów, 1991); 1992: Deeds and Conversations (documentary for TVP, 90 '; part I Shield and Sword, part II Guilt and Punishment;); 1992: Preisner, or the road to success (documentary about Zbigniew Preisner for TVP, 50 '); 1992: Father Leon (documentary for TVP, 30 '); 1993: Studio with a portrait of the artist (documentary about prof. Jerzy Mierzejewski for TVP, 43 '); 1993: The Messenger (documentary about prof. Jacek Baluch for TVP, 40 '); 1994: Writer (documentary for TVP, 40 '); 1995: Akwarium (director, screenplay - with Jan Purzycki - based on the novel by Wiktor Suworow); movie for cinemas, 140 '); 1995: Akwarium, or the spy's loneliness - (director, script (with J. Purzycki); TV series - 4 episodes of 50 '); 1997: Arranging Life (documentary for TVP, 54 '); 1998: Szwed z Wesela, or unhealthy and romantic (documentary film about the translator Anders Bodegård for TVP, 40 '. Special award at the XXXII Documentary and Short Film Festival in Krakow 1999); 1998: Inner Life, or Hobby (documentary for TVP, 30 '); 1999: The Censor's Eye (documentary for TVP, 30 '); 1999: Going, Meeting (documentary about Stanisław Różewicz for TVP, 48 '); 2000: Jan Zachwatowicz (documentary for TVP, 52 '); 2000: That's why I made a film (a documentary for TVP, 40 '. Main Prize at the Polish Independent Documentary Film Review in Kielce, NURT Event 2001); 2001: Piwnica (documentary for TVP, 58 '); 2002: Piotr Skrzynecki's Piwnica pod Baranami (documentary on video cassettes and DVD, produced by APF, 185 '); 2003: In one - about friendship, love and death of Janina Garycka (documentary film about Janina Garycka for TVP, 42 '. TV Planete award for the best Polish film and TV Kino Polska award at the XLIV Documentary and Short Film Festival in Krakow 2004); 2004: STS (documentary for TVP, 42 '; 2004: To Potomnego (fictionalized documentary, produced by WFDiF, 53'); 2004: Exercises in oblivion (documentary for TVP, 53 '); 2005: I don't know how it's over - (documentary for TVP, 38 '); 2005: The Joy of Writing (documentary about Wisława Szymborska for TVP, 52'); 2010: Black Thursday (director; feature film for cinemas); 2016: Smoleńsk (director; feature film for cinemas).
Repeatedly decorated and distinguished, among others: Grand Cross of the Order of Polonia Restituta - posthumously (2018); Commander's Cross of the Order of Polonia Restituta (2015, for outstanding achievements in artistic and creative work); Prize them. Andrzej Munk for the best debut in 1973; Special Jury Prize for lifetime achievement at the San Remo International Authors' Film Festival (1988); Prize them. President Lech Kaczyński (2017, also awarded Andrzej Krauze); Gold Medal for Merit to Culture - Gloria Artis (2016).
“… I thought this movie had to end this way. I was looking for the so-called happy ending. Of course, I realized that nothing could be easy and pleasant there, but it just seemed to me that this was how the story had to end. Those people who flew to pay tribute to those who were murdered 70 years earlier, who died, met together, hence the ending ... ”- Antoni Krauze.
