"…Nie oglądaj się za siebie ani nie spozieraj w górę, zajrzyj do własnego wnętrza, tam gdzie mieszczą się wszystkie narzędzia potrzebne do polepszenia życia: twój spryt, twoja wola i twoja siła…” – prof. Zygmunt Bauman
Prof. Zygmunt Bauman jest jednym z twórców koncepcji postmodernizmu. Jest też autorem wielu tekstów poświęconych koncepcjom kultury i znaczeniu sztuki. Od lat zaczytywałem się w jego książkach, gdzie socjologia przenikała się z filozofią, genialnie napisanych jak choćby "Nowoczesność i Zagłada": "...gdy Bóg chce kogoś zniszczyć, wcale nie odbiera mu rozumu, lecz każe mu myśleć racjonalnie...", czy w "Sztuce życia" o miłości: "...miłości się nie znajduje; na miłość się nie trafia; miłość to nie jest "objet trouve", to nie "ready-made". Miłość jest czymś, co należy stwarzać i odtwarzać każdego dnia, o każdej porze na nowo i od podstaw; miłość jest czymś, co należy nieustannie wskrzeszać i potwierdzać, otaczać niesłabnącą troską i uwagą...".
W latach dziewięćdziesiątych Bauman zaczął zajmować się problemami późnej nowoczesności, konsumpcjonizmu i technologii. Najbardziej znaną na świecie jest jego koncepcja "płynnej nowoczesności" (liquid modernity), która charakteryzuje się fragmentarycznością, niepewnością jednostki i epizodycznością w zglobalizowanym społeczeństwie kapitalistycznym, zmieniającym się pod wpływem technologii. Stanowi nie tyle odwrotność nowoczesności, co jej swoistą, chaotyczną kontynuację: jest nowoczesnością pogodzoną z klęską własnego projektu. Pojęcie to wprowadził Bauman w książce "Liquid Modernity" (Płynna nowoczesność) z 2000 roku: "...Nazywam go płynnym (świat), bo jak wszystkie płyny, nie potrafi zbyt długo trwać nieruchomo i zachowywać jednego kształtu. Wszystko lub niemal wszystko w naszym świecie zmienia się: mody, którym ulegamy, i przedmioty, którym poświęcamy naszą uwagę (równie nietrwałą jak wszystko inne: wszak dzisiaj tracimy zainteresowanie tym, co jeszcze wczoraj nas przyciągało, by już jutro zobojętnieć na to, co ekscytuje nas dzisiaj), rzeczy, których pożądamy i które budzą naszą niechęć, które dają nam nadzieję i które napawają nas niepokojem.." .
Od lat chciałem go spotkać i porozmawiać, nie mówiąc już o tym, aby mu zrobić zdjęcia. Widziałem kilka jego zdjęć zrobionych u niego w domu, to co zapamiętałem to dominująca nad wszystkim biała czupryna, ostre rysy twarzy i przenikliwe oczy, to definitywnie sukces portretu. Profesor bardzo rzadko odwiedzał Polskę, w Ameryce też go nie widziałem, już nawet myślałem, aby pojechać do Anglii i zrobić mu zdjęcia. Ale przypadek ma też znaczenie w moim życiu. Umówiłem się ze znajomym w kawiarni na Pl. Zbawiciela w Warszawie 28 X 2013 r., gdzie stoliki stoją na zewnątrz. Obserwuję bacznie przechodzących ludzi, gdyż znajomy się spóźnia, czego bardzo nie lubię. Przez chwilę spojrzałem na SMS, który informował mnie, że zaraz będzie. Jak podniosłem głowę, mignęła mi biała czupryna do złudzenia przypominającego prof. Baumana. To musi być on. Chwyciłem mały aparat, który stał na stole i skoczyłem biegiem. Szedł bardzo szybko. Kiedy do niego się zbliżyłem, dotknęłem go z tyłu ręką do ramienia. Zatrzymał się i spojrzał dość groźnie w moją stronę. –Panie profesorze przepraszam, ale nie mogłem się zatrzymać, jak pana zobaczyłem – wypowiedziałem jednym tchem. Chciałem panu zrobić zdjęcie – tu wyciągnęłem swoją wizytówkę. Bardzo się śpieszę – odpowiedział lekko skofundowany profesor. Dosłownie chwila - powtórzyłem i już zaczęłem robić zdjęcia. W ciągu minuty czy dwóch zrobiłem kilkanaście zdjęć, wiem ze rewelacyjnych. Dziękuje – gdzie panu podesłać zdjęcia? Wyślę na panu e-mail, mam pana wizytówkę – powiedział szybko profesor, machając ręką w moją stronę, nieomal biegiem podreptał w stronę Marszałkowskiej. Wróciłem do stolika, koledze szczerze podziękowałem, że się spóźnił, odebrał to jako złośliwość.
Za 2-3 dni dostałem e-mail od profesora i wysłałem mu kilka zdjęć. Ale to nie koniec przypadków.
W międzyczasie spotykam się z dyrektorem Łazienek Królewskich w Warszawie Tadeuszem Zielniewiczem, który mówi, że będzie lunch z profesorem Baumanem (9 XI 2013), czyli niecałe dwa tygodnie później. Czy to nie za dużo zbiegów okoliczności? Mówię mu, że mam bardzo świeże zdjęcia profesora i chetnie mu przekaże i zrobię w Łazienkach jeszcze trochę zdjęć, bo na Pl. Zbawiciela miałem mało czasu oraz chciałbym go zapytać o kilka rzeczy z jego teorii "płynnej nowoczesności". W Łazienkach Królewskich spotykam się już z profesorem, jak starzy znajomi, tu już mamy czas na rozmowę i ustawienia, ale szybkich zdjęć na Pl.Zbawiciela nic nie przebiło. Kiedy po spotkaniu w Łazienkach wysłałem profesorowi zdjęcia, napisał mi e-mail:
Dzięki olbrzymie, kochany Panie Czesławie!!!
A że "groźny z Pana Artysta", oburącz się podpisuję...
Los szczęśliwy mnie na Plac Zbawiciela przywiódł!!!
zygmunt bauman
1 Lawnswood Gardens
Leeds LS16 6HF
Prof. Zygmunt Bauman, to jeden z najbardziej rozpoznawanych i cenionych na świecie socjologów i filozofów. Jest uważany za jednego z największych twórców koncepcji "ponowoczesności".
Urodził się 19 listopada 1925 roku w Poznaniu, zmarł 9 stycznia 2017 roku w Leeds.
Po rozpoczęciu wojny uciekł wraz z rodzicami do ZSRR, gdzie rozpoczął studia na Uniwersytecie w Gorkach (dzisiejszym Niżnym Nowogrodzie). W wieku 19 lat zdał egzamin maturalny i przystąpił do 1. Armii Wojska Polskiego. Brał udział w bitwie o Kołobrzeg i bitwie o Berlin. W 1945 roku został wcielony do Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego. W 1953 roku został zwolniony z pełnionych funkcji i ze służby wojskowej.
Po wojnie studiował filozofię na Uniwersytecie Warszawskim. Został asystentem jednego z najwybitniejszych socjologów marksistowskich Juliana Hochfelda. Po przełomie 1956 roku stał się jednym z prekursorów socjologii w Polsce. W 1960 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego.
Bauman należy do pokolenia, które po wojnie stanęło przed zadaniem odbudowania znakomitych tradycji nauki polskiej, dlatego już w roku 1959 opublikował napisaną kilka lat wcześniej rozprawę pt. "Socjalizm brytyjski. Źródła, filozofia, doktryna polityczna". Miał ogromny talent eseistyczny i popularyzatorski, co pokazał m.in. w "Socjologia na co dzień" czy "Idee, ideały, ideologie".
W jego karierze naukowej nastąpił gwałtowny zwrot, kiedy to w marcu 1968 roku, będąc już profesorem socjologii w Uniwersytecie Warszawskim oraz kierownikiem Katedry Socjologii Ogólnej, został z przyczyn politycznych pozbawiony swego stanowiska i usunięty z uczelni przez władze PRL. Opuścił Polskę.
Na emigracji w latach 1969-1971 wykładał na uniwersytetach w Tel-Awiwie i Hajfie, a w roku 1971 wyjechał do Anglii. Tu związał się już na stałe z uniwersytetem w Leeds. Gościnnie wykładał na wielu uniwersytetach: Berkeley, Yale, oraz w Canberze, St. John's i Kopenhadze.
Pisał i publikował po angielsku. Jego książki ukazywały się w Anglii, USA, w wielu krajach Europy.
Do najważniejszych jego prac należy wydana w 1989 r. "Nowoczesność i Zagłada", za którą otrzymał Europejską Nagrodę Amalfi, a w 1998 r. prestiżową nagrodę im. Theodora W. Adorno. Inne książki Baumana to m.in.: "Europa - niedokończona przygoda", "Płynna nowoczesność", "Wspólnota. W poszukiwaniu bezpieczeństwa w niepewnym świecie", "Życie na przemiał", "Płynny lęk".
PORTRAIT with HISTORY Professor Zygmunt Bauman (1925-2017) is one of the creators of the concept of postmodernism. He is also the author of many texts on the concepts of culture and the meaning of art. For years I read in his books, where sociology intertwined with philosophy, brilliantly written such as "Modernity and the Holocaust": "... when God wants to destroy someone, he does not deprive him of reason, but makes him think rationally ...", or in the "Art of Life" about love: "... love is not found; love is not found; love is not "objet trouve", it is not "ready-made." Love is something that needs to be created and reproduced every day, anytime and from scratch; love is something that must be constantly resurrected and confirmed, surrounded unwavering care and attention ... ".
In the nineties, Bauman began to deal with the problems of late modernity, consumerism and technology. The most famous in the world is his concept of "liquid modernity", which is characterized by fragmentation, individual uncertainty and episodic nature in a globalized capitalist society, changing under the influence of technology. It is not so much the reverse of modernity as its specific, chaotic continuation: it is modernity reconciled with the failure of its own design. This concept was introduced by Bauman in the book "Liquid Modernity" from 2000: "... I call it liquid (world), because, like all liquids, it cannot stay motionless for too long and keep one shape. Everything or almost everything in our world is changing: fashions to which we succumb, and objects to which we devote our attention (as impermanent as everything else: after all, today we lose interest in what attracted us yesterday, to make us indifferent to what excites us today), things that we desire and which arouse our resentment, give us hope and which fill us with anxiety ... ".
For years, I wanted to meet him and talk, let alone take pictures of him. I saw a few of his photos taken at his home, what I remembered was the white hair that dominated over everything, sharp facial features and piercing eyes, this is definitely the portrait's success. The professor rarely visited Poland, I didn't see him in America, I even thought about going to England and taking pictures of him. But chance also matters in my life. I made an appointment with a friend in a cafe on Pl. Zbawiciela in Warsaw, 28 October 2013, where the tables are outside. I watch people passing by closely because my friend is late, which I don't like very much. For a moment I looked at the SMS that informed me that it would be soon. When I raised my head, a white head of hair flashed to me, reminiscent of prof. Bauman. It must be him. I grabbed the small camera that was standing on the table and started running. He was walking very fast. As I approached him, I touched him from the back with my hand to my shoulder. He stopped and looked quite threateningly at me. "Professor, I'm sorry, but I couldn't stop when I saw you," I said in one breath. I wanted to take a picture of you - I took out my business card here. I'm in a hurry, ”answered the slightly confused professor. Literally a moment - I repeated and already started to take pictures. Within a minute or two I took a dozen or so photos, I know from sensational. Thank you - where do you send your photos? I will send an e-mail to you, I have your business card - said the professor quickly, waving his hand at me, almost trotting towards Marszałkowska. I came back to the table, my colleague honestly thanked that he was late, he took it as malice.
In 2-3 days I got an email from the professor and sent him some pictures. But this is not the end of the cases.
In the meantime, I meet with the director of the Royal Łazienki Park in Warsaw, Tadeusz Zielniewicz, who says that there will be lunch with Professor Bauman (9 November 2013), which is less than two weeks later. Is this not too much coincidence? I tell him that I have very fresh photos of the professor and I will gladly pass it on to him and I will take some more photos in Łazienki, because on Pl. The Savior had little time and I would like to ask him a few things about his theory of "liquid modernity". In Łazienki Królewskie I am already meeting the professor like old friends, here we have time to talk and set up, but quick photos on Plac Zbawiciel nothing broke. When I sent pictures to the professor after the meeting in Łazienki, he wrote me an e-mail:
Thank you, dear Mr. Czesław !!!
And that "dangerous from Mr. Artist", I sign with both hands ...
Happy fate brought me to the Savior's Square !!!
Zygmunt Bauman
1 Lawnswood Gardens
Leeds LS16 6HF
Professor Zygmunt Bauman is one of the most recognized and respected sociologists and philosophers in the world. He is considered one of the greatest creators of the concept of "postmodernity".
He was born on November 19, 1925 in Poznań, he died on January 9, 2017 in Leeds.
After the war began, he escaped with his parents to the USSR, where he began studying at the University of Gorky (today's Nizhny Novgorod). At the age of 19 he passed the matriculation examination and joined the 1st Army of the Polish Army. He took part in the battle of Kołobrzeg and the battle of Berlin. In 1945, he was incorporated into the Internal Security Corps. In 1953 he was dismissed from his functions and military service.
After the war, he studied philosophy at the University of Warsaw. He became an assistant to one of the most outstanding Marxist sociologists Julian Hochfeld. After the turn of 1956, he became one of the precursors of sociology in Poland. In 1960 he obtained the degree of habilitated doctor.
Bauman belongs to the generation that after the war faced the task of rebuilding the great traditions of Polish science, so in 1959 he published a dissertation written a few years earlier "British socialism. Sources, philosophy, political doctrine." He had a huge essayist and popularizing talent, which was demonstrated by in "Sociology every day" or "Ideas, ideals, ideologies".
In his scientific career there was a sharp turn, when in March 1968, being a professor of sociology at the University of Warsaw and head of the Department of General Sociology, he was deprived of his position for political reasons and removed from the university by the authorities of the Polish People's Republic. He left Poland.
In exile in 1969-1971 he lectured at the universities in Tel-Aviv and Haifa, and in 1971 he left for England. Here he has permanently joined the University of Leeds. He guest-lectured at many universities: Berkeley, Yale, and Canberra, St. John's and Copenhagen.
He wrote and published in English. His books were published in England, the USA and many European countries. His most important works include "Modernity and the Holocaust" published in 1989, for which he received the European Amalfi Award, and in 1998 the prestigious prize of Theodora W. Adorno. Other Bauman books include: "Europe - an unfinished adventure", "Fluid modernity", "Community. In search of security in an uncertain world", "Life for grist", "Liquid fear".
Comments