PORTRET z HISTORIĄ Krystyna Janda

„…Dla mnie receptą jest niezmuszanie się do niczego. Ja robię to, na co mam ochotę. A na szczęście mam ochotę pracować. Ja nie spotykam się z ludźmi, z którymi się nie chcę spotkać. Nie czytam książek, które mnie nudzą. Nie oglądam filmów… Od pewnego momentu uznałam, że nic nie muszę ani nie powinnam nawet. Takie słowo „powinnam” też wykreśliłam..” – Krystyna Janda.

Krystyna Jolanta Janda (ur. 18 grudnia 1952 w Starachowicach) – aktorka filmowa i teatralna, reżyserka, prozaiczka, felietonistka i piosenkarka. Współzałożycielka i prezes Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury (od 2004) oraz dyrektor artystyczna powołanych przez fundację Teatru „Polonia” oraz Och-Teatru w Warszawie.

Karierę rozpoczęła jeszcze w trakcie studiów, występując w produkcjach telewizyjnych. Jej debiutem kinowym była główna rola reżyserki Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru (1976), która zapewniła jej popularność w kraju. Od tamtej pory wystąpiła w siedmiu wielokrotnie nagradzanych fabularnych i dokumentalnych filmach tego twórcy. Jej pozycję wzmocnił udział w filmach Granica w reżyserii Jana Rybkowskiego (1977), Golem Piotra Szulkina (1979), Kochankowie mojej mamy Radosława Piwowarskiego (1985), Dekalog II Krzysztofa Kieślowskiego (1988), Stan posiadania (1988) i Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciowąKrzysztofa Zanussiego (2000) oraz miniserialu Modrzejewska (1989). Międzynarodowe uznanie przyniosła jej rola Antoniny Dziwisz w filmie Przesłuchanie (1982). Grała również w filmach produkcji niemieckiej, francuskiej i węgierskiej, m.in. w nagrodzonym Oscarem filmie Mefisto (1981).

Była etatową aktorką w Teatrze Ateneum w Warszawie (1975–1987) i Teatrze Powszechnym w Warszawie (1987–2005). Wyreżyserowała także film Pestka (1995) na podstawie prozy Anki Kowalskiej, a także liczne spektakle sceniczne i spektakle telewizyjne. Występowała wokalnie na kilku albumach muzycznych, m.in. nagranym w duecie z Markiem Grechutą W malinowym chruśniaku (1984).

Urodziła się i wychowała w Starachowicach. Jest córką Zdzisławy z d. Janickiej i Ryszarda Jandy, inżyniera pochodzenia czeskiego. Gdy miała półtora roku, zamieszkała z dziadkami, ponieważ ojca przeniesiono służbowo do Ursusa. Skończywszy siedem lat, zamieszkała z rodzicami. W dzieciństwie uczęszczała do szkoły muzycznej.

Jest absolwentką warszawskiego Państwowego Liceum Plastycznego, uczyła się również w studium baletowym. W 1975 ukończyła z wyróżnieniem studia magisterskie na Wydziale Aktorskim Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie. Jako aktorka debiutowała w czasie studiów rolą Maszy Kułyginy w dramacie Trzy siostryAntona Czechowa w reżyserii Aleksandra Bardiniego w Teatrze Telewizji w 1974; w tym samym roku zagrała rolę Manekina 34 w ulicznej grotesce scenicznej Bal manekinów Brunona Jasieńskiego w reżyserii Janusza Warmińskiego. W 1976 zagrała Doriana Graya w Portrecie Doriana Graya Oscara Wilde’a w adaptacji Johna Osborne’a i reżyserii Andrzeja Łapickiego w Teatrze Małym w Warszawie. W latach 1976–1987 była aktorką Teatru Ateneum w Warszawie.

Po raz pierwszy na ekranie pojawiła się w 1973 w serialu Czarne chmury jako dziewczyna tańcząca na chłopskim weselu, ale dopiero rola Agnieszki w filmie Andrzeja Wajdy Człowiek z marmuru (1976) była przełomem w jej karierze artystycznej. Grywa najczęściej postacie kobiet silnych i zdecydowanych o bogatym życiu wewnętrznym. Do najbardziej znanych należą jej role w filmach – oprócz Człowieka z marmuru – Człowiek z żelaza, Przesłuchanie oraz Kochankowie mojej mamy. Na estradzie Janda debiutowała w 1977 na XV Krajowym Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu piosenką Guma do żucia z muzyką i do słów Marka Grechuty.

Od lat 80. gra nieprzerwanie w filmach kinowych i telewizyjnych oraz w sztukach teatralnych. Ponadto reżyseruje w teatrze i telewizji, ma na koncie reżyserię filmu fabularnego Pestka, według kultowej powieści o miłości autorstwa Anki Kowalskiej. W teatrze zagrała około 60 ról od antyku przez Szekspira do współczesnego repertuaru teatralnego polskiego i światowego. Przy czym ma na swoim koncie sukcesy właściwie we wszystkich gatunkach scenicznych. Największym sukcesem była Medea Eurypidesa. Miała w swoim repertuarze wiele monodramów, z których każdy był sukcesem. Zagrała także około 45 ról od klasycznych do współczesnych w Teatrze Telewizji oraz około 50 ról w filmach fabularnych. Wystąpiła w 6 filmach Andrzeja Wajdy. Poza Człowiekiem z marmuru kontynuowała współpracę z reżyserem w jego kolejnych dziełach, jak np.: Człowiek z żelaza, Dyrygent, czy Bez znieczulenia.

Jest laureatką wielu nagród przyznawanych w Polsce, jak i na świecie. Za rolę w Przesłuchaniu otrzymała nagrodę dla najlepszej aktorki na 43. MFF w Cannes, a za rolę w filmie Zwolnieni z życia Waldemara Krzystka – Srebrną Muszlę na MFF w San Sebastián. Za rolę w filmie niemiecko-francuskim Laputa knerii Helmy Sanders-Brahms została nagrodzona na MFF w Montrealu.

Gra, śpiewa, reżyseruje, pisze felietony, wydała pięć albumów studyjnych i pięć książek. Pisuje felietony m.in. do magazynu „Poradnik Domowy”, a wcześniej także do miesięczników „Pani” oraz „Uroda”, występuje w reklamach telewizyjnych. Prowadzi blog.

„(…) ona ma coś do powiedzenia na ekranie…” – Andrzej Wajda o Krystynie Jandzie.

Pierwszy raz fotografowałem Krystynę Jandę 26 lipca 1995 r. w jej domu w Milanówku, dla magazynu TWÓJ STYL, portret ukazał się w wielostronicowym materiale „Polacy ’95 w obiektywie Czesława Czaplińskiego” w grudniu 1995 r., oprócz Jandy były portrety: Bogusława Lindy, Joanny Chmielewskiej, Hanny Gronkiewicz-Waltz, Zbigniewa Religi, Andrzeja Wajdy, Niny Terentiew, Maryli Rodowicz, Krzysztofa Pendereckiego, Jana Kulczyka.

Pamiętam jak dziś, pojechaliśmy do Milanówka pod Warszawą, do rezydencji Krystyny Jandy, po oczywiście precyzyjnym umówieniu się wcześniej. Kiedy dojechaliśmy z całą ekipą m.in. stylistka, makijażystka, dziennikarka Liliana Śnieg-Czaplewska… po naciśnieciu przy bramie dzwonka wyszedł do nas mąż Jandy Edward Kłosiński, który zaprosił do środka, ale poinformował nas, że żony nie ma, jest w Warszawie w montażowni filmu Pestka. Kiedy dowiedział się, że byliśmy umówieni na zdjęcia, zadzwonił do żony, która powiedziała, że zdarzyło jej się to po raz pierwszy w życiu, że jej nie ma, kiedy się umówiła i mogę żadać czego chce. Zaczęłem pękać ze śmiechu i powiedziałem, że jeśli byłoby możliwe jutro o tej samej porze, spotkać się na 2 godziny, to wszystko, co bym chciał. I tak też się stało, następnego dnia zrobiłem serię zdjęć. Co ciekawe Krystyna Janda była w okularach z filmu Pestka. Pojawił się też na planie jej syn, mąż oraz psy. Robienie zdjęć w naturalnym wnętrzu, w tym przypadku domu, daje efekt, że zdjęcia są naturalne, nie pozowane. Mieliśmy czas na rozmowę, przygotowanie do każdego ujęcia, otoczenie było jej znane i przyjazdne.

Potem kilka razy robiłem zdjęcia Krystynie Jandzie w jej Teatrze Polonia na ul. Marszałkowskiej 56 w Warszawie, najczęściej na próbach sztuk. Pamiętam pierwsze spotkanie po wielu latach mego pobytu w Milanówku. Janda podeszła do mnie i powiedziała – tyle lat czekałam, aby to Panu powiedzieć. W czasie Pana bytności u mnie, wiele lat temu, powiedział Pan, że ludzie z domu nieopodal mojego mogą umrzeć za rok. Umarli po pół roku! To niesamowite jak Pan to przewidział? Jadąc do Krystyny Jandy zobaczyłem nieopodal dom, gdzie dach był z rozpadającego się azbestu, chyba największe zagrożenie. Wiedziałem w Ameryce, jak azbest usuwa się z budynków, gdyż jest zagrożeniem dla życia w wyniku wdychania włókien, zawieszonych w powietrzu. Tak stało się i tutaj.

Wielokrotnie nagradzana jako najpopularniejsza i najbardziej ceniona aktorka w Polsce. W 1998 w ankiecie „Koniec wieku” przeprowadzonej przez tygodnik „Polityka” została wybrana do grona najwybitniejszych aktorów XX wieku. W maju 2006 otrzymała nagrodę Medaille Charlemagne pour des Medias Européens (Medal Karola Wielkiego Europejska nagroda mediów) za wybitny dorobek aktorski, zaangażowanie w europejskie porozumienie między Wschodem i Zachodem oraz walkę o równouprawnienie kobiet. W tym samym roku za rolę Tonki Babić w spektaklu Ucho, gardło, nóż (w jej własnej reżyserii) została nagrodzona prestiżowym Feliksem Warszawskim.

W 2000 odbyła jedną z największych tras teatralnych w historii polskiego teatru (Sto twarzy Krystyny Jandy). W ciągu dwóch miesięcy zagrała 48 spektakli w 8 największych miastach Polski.

W 2005 podjęła też – jako jedna z pierwszych – wyzwanie stworzenia własnego, prywatnego teatru w Warszawie, Teatru „Polonia”. Jest również fundatorką i Prezesem Zarządu Fundacji Krystyny Jandy na rzecz Kultury. 16 stycznia 2010 Fundacja Krystyny Jandy na rzecz Kultury świętowała otwarcie nowej sceny nazwanej Och-Teatr, mieszczącej się w Warszawie przy ulicy Grójeckiej w sali dawnego kina „Ochota”.

Zasiada w Radzie Nadzorczej Fundacji Okularnicy.

We wrześniu 2015 na rynku pojawiły się kosmetyki sygnowane jej nazwiskiem. Pojawiała się też w kampaniach reklamowych marek, takich jak Art & Diamonds Soraya, Eurobanku, Telekomunikacji Polskiej SA czy Lipton.

W latach 1974–1979 była żoną aktora Andrzeja Seweryna, z którym ma córkę, Marię. W 1981 poślubiła Edwarda Kłosińskiego (zm. 5 stycznia 2008), z którym miała dwóch synów, Adama i Jędrzeja. Mieszka w podwarszawskim Milanówku.

“…Życie, moim zdaniem, jest ważniejsze niż sztuka i cenniejsze niż sztuka, miesza się też ze sztuką i jest inspiracją wieczną, tworzywem podstawowym dla każdego, kto „tworzy”. Najczęściej „dzieła” nie dorównują życiu, ale potrzeba, aby życie chwalić i je opisać, każe ponawiać próby i daje wieczny sens wszelkiej twórczości, szczególnie, kiedy doświadczenia życiowe stają się „obsesją”…” – Krystyna Janda.

Grała w filmach m.in.: Człowiek z marmuru (1976); Pani Bovary to ja (1977); Na srebrnym globie (1977); Granica (1977); Rodzina Połanieckich (1978); Bez znieczulenia(1978); Bestia (1978); Golem (1979); Dyrygent (1979); Doktor Murek (1979); W biały dzień (1980); Wojna światów – następne stulecie (1981); Mefisto (1981); Człowiek z żelaza (1981); Przesłuchanie (1982); O-bi, o-ba. Koniec cywilizacji (1983); Kochankowie mojej mamy (1985); W zawieszeniu (1986); Laputa (1986); Dekalog II (1988); Stan posiadania (1988); Modrzejewska (1989); Kuchnia polska (1991); Zwolnieni z życia(1992); Tato (1995); Pestka (1995); Matka swojej matki (1996); Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową (2000); Weiser (2000); Żółty szalik (2000); Przedwiośnie (2001); Męskie-żeńskie (2003); Wróżby kumaka (2005); Parę osób, mały czas (2006); Ryś (2007); Tatarak (2009); Rewers (2009); Sponsoring (2011); Bez tajemnic (2011–2012); Pani z przedszkola (2014); Panie Dulskie (2015); Słodki koniec dnia (2019); Królestwo kobiet (2020).

Grała w sztukach teatralnych m.in.: Trzy siostry (1974) - autor Anton Czechow, reż. Aleksander Bardini, rola: Masza, Teatr Telewizji; Śluby panieńskie (1976) – autor Aleksander Fredro, reż. Jan Świderski, rola: Aniela, Teatr Ateneum; Mewa (1977) – autor Anton Czechow, reż. Janusz Warmiński, rola: Nina Zarieczna, Teatr Ateneum; Biała bluzka (1987) – prapremiera utworu, autorka: Agnieszka Osiecka, reż. Magda Umer, rola: Elżbieta, Teatr Powszechny w Warszawie; Shirley Valentine (1990) – autor Willy Russell, reż. Maciej Wojtyszko, rola: Shirley Valentine, Teatr Powszechny w Warszawie; Na szkle malowane (1993) – autor Ernest Bryll, reż. Krystyna Janda, rola: Anioł, Teatr Powszechny w Warszawie; Kobieta zawiedziona (1994) – autorka Simone de Beauvoir, reż. Magda Umer, rola: Monika, Teatr Powszechny w Warszawie; Maria Callas (1997) – autor Terrence McNally, reż. Andrzej Domalik, rola: Maria Callas, Teatr Powszechny w Warszawie; Mała Steinberg (2001) – autor Lee Hall, reż. Krystyna Janda, rola: Mała Steinberg, Teatr Powszechny w Warszawie; Kto się boi Virginii Woolf? (2002) – autor Edward Albee, reż. Władysław Pasikowski, rola: Martha; Kopciuszek (2005) – autor: Jan Brzechwa, reż. Krystyna Janda; Boska! (2007) – autor: Peter Quilter, reż. Andrzej Domalik, rola: Florence Foster Jenkins – najgorsza śpiewaczka świata, Teatr Polonia; Dancing (2008) – autorka: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Teatr Polonia; Biała bluzka (2010) - wznowienie tytułu z 1987 r., autorka: Agnieszka Osiecka, reż. i adaptacja: Magda Umer, Och-teatr; Weekend z R. (2010) – autor Ronald Harwood, reż. Krystyna Janda, rola: Clarice, Och-teatr; Danuta W. (2012) – reż. Janusz Zaorski, rola: Danuta Wałęsa, Teatr Polonia; Pamiętnik z Powstania Warszawskiego (2014) – autor Miron Białoszewski, adaptacja, reżyseria, wykonanie: Krystyna Janda, miejsce wystawienia: Sala pod Liberatorem w Muzeum Powstania Warszawskiego; Matki i synowie (2016) - autor: Terrence McNally, reż. Krystyna Janda, rola: Katherine Gerard, Teatr Polonia; Zapiski z wygnania (2018) - autorka: Sabina Baral, Janda opowiada historię S. Baral z marca 1968 roku, reż. i adaptacja Magda Umer, Teatr Polonia; Aleja zasłużonych (2020) - autor: Jarosław Mikołajewski, reż. i adaptacja: Krystyna Janda, rola: Ona (poetka), Teatr Polonia.

Jest autorką książek m.in.: Krystyna Janda: Gwiazdy mają czerwone pazury. Warszawa: W.A.B., 1998; Krystyna Janda: Moja droga B. Warszawa: W.A.B., 2000; Krystyna Janda: Różowe tabletki na uspokojenie. Warszawa: Świat Książki, 2003; Krystyna Janda: WWW.MAŁPA.PL. Warszawa: W.A.B., 2004; Krystyna Janda: WWW.MAŁPA2.PL. Warszawa: W.A.B., 2005; Krystyna Janda: Moje rozmowy z dziećmi. Warszawa: Krystyna Janda, 2008; Krystyna Janda: Pani zyskuje przy bliższym poznaniu / Krystyna Janda w rozmowie z Katarzyną Montogomery. Warszawa: Prószyński Media, 2016; Krystyna Janda: Dziennik 2000–2002. Warszawa: Prószyński Media, 2017Krystyna Janda: Dziennik 2003-2004. Warszawa: Prószyński Media, 2017; Krystyna Janda: Dziennik 2005-2006. Warszawa: Prószyński Media, 2018; Krystyna Janda: Dziennik 2007-2010. Warszawa: Prószyński Media.

Otrzymała odznaczana m.in.: 1989 – Złoty Krzyż Zasługi; 1991 – Order Sztuki i Literatury III klasy (Francja); 1997 – Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”; 2002 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski w uznaniu wybitnych zasług dla rozwoju Telewizji Polskiej; 2005 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”; 2011 – Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski za wybitne zasługi dla kultury narodowej, za osiągnięcia w twórczości artystycznej.

Wielokrotnie nagradzana i wyróżnienia m.in.: Medal im. Vittoria de Siki (1990); Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego za najlepszy debiut (1978); Srebrny Asteroid za rolę w filmie Piotra Szulkina Golem, na 19. Międzynarodowym Festiwalu Filmów Fantastycznych w Trieście - najlepsza rola kobieca na festiwalu (1981); MFF w Montrealu - nagroda za rolę kobiecą (1986); Nagroda im. Aleksandra Zelwerowicza – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” za rolę tytułową w „Medei” Eurypidesa w Teatrze Powszechnym w Warszawie (1988); Nagroda Fundacji Kultury Polskiej za film Przesłuchanie (1989); Złota Kaczka dla najlepszej aktorki (1990); Najlepsza główna rola kobieca na FPFF Gdynia za film Przesłuchanie (1990); Nagroda dla najlepszej aktorki na 43. MFF w Cannes (rola w filmie Ryszarda Bugajskiego Przesłuchanie) (1990); Nominacja do Europejskiej Nagrody Filmowej za najlepszą rolę kobiecą (1990); Nagroda dla najlepszej aktorki festiwalu na 1. Belgradzkim Festiwalu Filmów Śródziemnomorskich za rolę w filmie Ryszarda Bugajskiego Przesłuchanie (1991); Srebrna Muszla na MFF w San Sebastián za rolę w filmie Waldemara Krzystka Zwolnieni z życia (1992); Złota Kaczka dla najlepszej aktorki (1993); Nagroda za debiut reżyserski na XX Festiwalu Filmowym w Gdyni za reżyserię filmu Pestka (1995); Super Złota Kaczka dla najlepszej aktorki w historii polskiego kina (1996); Nagroda Publiczności Telekamera dla najpopularniejszej aktorki (1998); SuperWiktor za całokształt twórczości (1998); Polskie Nagrody Filmowe „Orły”: nominacja za najlepszą główną rolę kobiecą za film Życie jako śmiertelna choroba przenoszona drogą płciową (2001); Nagroda Główna Złote Lwy za najlepszą główną rolę kobiecą na FPFF Gdynia za Parę osób, mały czas (2005); Medal Karola Wielkiego za wybitny dorobek aktorski oraz postawę proeuropejską. Jest pierwszą kobietą uhonorowaną tym medalem (2006); Polskie Nagrody Filmowe „Orły”: nominacja za najlepszą główną rolę kobiecą za film Wróżby kumaka (2006); Złota Kaczka dla najlepszej aktorki pięćdziesięciolecia (2007); nagroda Hiacynt „za konsekwentne wspieranie idei tolerancji w swej działalności teatralnej, filmowej i internetowej” (2007); Laureat Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska „Neptuny” (2007); Polskie Nagrody Filmowe „Orły”: nominacja za najlepszą główną rolę kobiecą za film Parę osób, mały czas (2008); Nagroda "Zacnego Uczynku" (2009); Nagroda Miasta Stołecznego Warszawy (2011) w uznaniu zasług dla Stolicy Rzeczypospolitej Polskiej; Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii kultura (2011); Laureatka Nagrody Specjalnej Zarządu Konfederacji Lewiatan, przyznawanej osobom wybitnie zasłużonym na polu kultury, polityki, nauki, życia publicznego i gospodarki (2011); Laureatka Złotego artKciuka w 2012 roku, przyznanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd w Żyrardowie, za wyjątkową osobowość twórczą oraz za stworzenie dwóch teatrów: Teatru „Polonia”, Och-Teatru; Laureatka plebiscytu TVN i Gazety Wyborczej „Ludzie Wolności” w kategorii „Kultura” (2014); Nagroda Gustaw za szczególne zasługi dla środowiska teatralnego (2017); Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego za wybitne osiągnięcia artystyczne, w tym w szczególności w sztuce monodramu (2018); Nagroda za najlepszą rolę kobiecą na Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym Boska Komedia za rolę w monodramie Zapiski z wygnania (2018); Nagroda dla najlepszej aktorki na Sundance Film Festival za rolę w filmie Słodki koniec dnia (2019).

Miejsce na liście najcenniejszych osobowości show-biznesu w Polsce według Forbesa: 2009 – miejsce 19; 2010 – miejsce 24.

Wielokrotnie nagradzana m.in.: Nagroda im. Zbyszka Cybulskiego 1978: za błyskotliwy debiut w filmie fabularnym i Teatrze Telewizji; Nagroda na FPFF w Gdyni o Pierwszoplanowa rola kobieca: 1990 Przesłuchanie; 2005 Parę osób, mały czas; Nagroda na MFF w Cannes Najlepsza aktorka: 1990 Przesłuchanie; Nagroda im. Tadeusza Boya-Żeleńskiego 2018: za wybitne osiągnięcia artystyczne, w tym w szczególności w sztuce monodramu.

„…Przez 54 lata w zawodzie marzyłem o różnych filmach. O tych, które nakręciłem i takich, których nie udało mi się zrealizować. „Tatarak” dojrzewał we mnie jednak coraz bardziej z myślą o tym, że jest w nim rola dla Krystyny Jandy…” – Andrzej Wajda.

PORTRAIT with HISTORY

“… For me, the recipe is not to force yourself to do anything. I do what I want. Fortunately, I feel like working.

I don't meet people I don't want to meet. I don't read books that bore me. I don't watch movies ... For a while, I decided that I didn't need or shouldn't even do anything. I also deleted the word "should"…"- Krystyna Janda.

Krystyna Jolanta Janda (born December 18, 1952 in Starachowice) - film and theater actress, director, prose writer, columnist and singer. Co-founder and president of the Krystyna Janda Foundation for Culture (since 2004) and artistic director of the Polonia Theater and Och-Teatr in Warsaw established by the foundation.

She started her career while still a student, appearing in television productions. Her cinematic debut was the main role of director Agnieszka in Andrzej Wajda's film Man of Marble (1976), which made her popular in the country. Since then, she has appeared in seven of the artist's award-winning fiction and documentaries. Her position was strengthened by her participation in the films Granica directed by Jan Rybkowski (1977), Golem by Piotr Szulkin (1979), Lovers of my mother by Radosław Piwowarski (1985), Decalogue II by Krzysztof Kieślowski (1988), State of Ownership (1988) and Life as a Lethal Transmitted Disease sexually by Krzysztof Zanussi (2000) and the miniseries Modrzejewska (1989). She won international recognition for her role as Antonina Dziwisz in the film Interrogation (1982). She also acted in German, French and Hungarian films, incl. in the Oscar-winning film Mephisto (1981).

She was a full-time actress at the Ateneum Theater in Warsaw (1975–1987) and the Powszechny Theater in Warsaw (1987–2005). She also directed the film Pestka (1995) based on the prose of Anka Kowalska, as well as numerous stage and television performances. She has performed vocally on several music albums, incl. recorded in a duet with Marek Grechuta W malinowym chruśniaku (1984).

She was born and raised in Starachowice. She is the daughter of Zdzisława née Janicka and Ryszard Janda, an engineer of Czech origin. When she was one and a half years old, she moved to live with her grandparents, because her father was transferred to Ursus for business. At the age of seven, she moved to live with her parents. As a child, she attended a music school.

She is a graduate of the State Secondary School of Art in Warsaw, she also studied at a ballet school. In 1975, she graduated with honors from the Acting Department of the State Higher School of Theater in Warsaw. As an actress, she made her debut during her studies as Masha Kuligina in Anton Chekhov's drama Three Sisters, directed by Alexander Bardini at the Television Theater in 1974; in the same year, she played the role of Manekin 34 in the street stage grotesque Brunon Jasieński's Ball of Mannequins directed by Janusz Warmiński. In 1976, she played Dorian Gray in Oscar Wilde's Portrait of Dorian Gray in the adaptation of John Osborne and directed by Andrzej Łapicki at the Mały Theater in Warsaw. In the years 1976–1987 she was an actress at the Ateneum Theater in Warsaw.

She appeared on the screen for the first time in 1973 in the series Black Clouds as a girl dancing at a peasant wedding, but only the role of Agnieszka in Andrzej Wajda's film Man of Marble (1976) was a breakthrough in her artistic career. Most often she plays the characters of strong and determined women with a rich inner life. The most famous are her roles in films - apart from Man of Marble - Man of Iron, The Interrogation and My Mother's Lovers. On stage, Janda made her debut in 1977 at the 15th National Festival of Polish Song in Opole with the song Chewing gum with music and lyrics by Marek Grechuta.

Since the 1980s, he has been playing continuously in cinema and TV films as well as in theatrical plays. In addition, he directs in theater and television, and has directed the feature film Pestka, based on the cult novel about love by Anka Kowalska. In the theater, she played about 60 roles, from antiquity through Shakespeare to contemporary Polish and world theater repertoire. At the same time, he has been successful in virtually all stage genres. The greatest success was Medea Euripidesa. She had many monodramas in her repertoire, each of which was a success. She has also played around 45 roles from classic to contemporary in the Television Theater and around 50 roles in fictional films. She appeared in 6 films by Andrzej Wajda. Apart from Man of Marble, she continued to collaborate with the director in his subsequent works, such as Man of Iron, The Conductor, and Without anesthesia.

She is a laureate of many awards granted in Poland and in the world. For her role in the Audition, she received the Best Actress award at the 43rd Cannes IFF, and for her role in Waldemar Krzystek's Released Film - the Silver Shell at the San Sebastián IFF. For her role in the German-French film Laputa knerii by Helma Sanders-Brahms, she was awarded at the IFF in Montreal.

She plays, sings, directs, writes columns, has published five studio albums and five books. He writes columns, among others He appears in TV commercials for the magazine Poradnik Domowy and earlier for the monthly magazines Pani and Beauty. He runs a blog.

"(...) she has something to say on the screen ..." - Andrzej Wajda about Krystyna Janda.

I photographed Krystyna Janda for the first time on July 26, 1995 in her house in Milanówek, for the TWÓJ STYL magazine, the portrait appeared in the multi-page material "Poles '95 in the lens of Czesław Czapliński" in December 1995, apart from Janda, there were portraits of: Bogusław Linda, Joanna Chmielewska, Hanna Gronkiewicz-Waltz, Zbigniew Religa, Andrzej Wajda, Nina Terentiew, Maryla Rodowicz, Krzysztof Penderecki, Jan Kulczyk.

I remember today, we went to Milanówek near Warsaw, to Krystyna Janda's residence, after, of course, making a precise appointment in advance. When we arrived with the whole team, incl. stylist, make-up artist, journalist Liliana Śnieg-Czaplewska ... after pressing the bell at the gate, Janda's husband Edward Kłosiński came to us, who invited us in, but informed us that his wife was not there, he was in Warsaw in the editing room of Pestek's film. When he found out that we had an appointment, he called his wife, who said it was the first time in her life, that she was gone when she made an appointment, and I can ask what she wants. I started laughing with laughter and said that if it was possible to meet at the same time tomorrow, meet for 2 hours, that's all I would like. And that's what happened, the next day I took a series of photos. Interestingly, Krystyna Janda was wearing glasses from the movie Pestka. Her son, husband and dogs also appeared on the set. Taking photos in a natural interior, in this case a home, gives the effect that the photos are natural, not posed. We had time to talk, prepare for each shot, the surroundings were familiar and welcoming to her.

Then I took pictures of Krystyna Janda several times at her Polonia Theater on ul. Marszałkowska 56 in Warsaw, most often at play rehearsals. I remember the first meeting after many years of my stay in Milanówek. Janda came up to me and said - I've waited so many years to tell you this. During your stay with me, many years ago, you said that people from a house near my house could die in a year. They died after six months! It's amazing how did you predict this? On my way to Krystyna Janda, I saw a house nearby, where the roof was made of decaying asbestos, perhaps the greatest threat. I knew in America how asbestos is removed from buildings because it is life-threatening from inhaling airborne fibers. It happened here as well.

Repeatedly awarded as the most popular and valued actress in Poland. In 1998, in a poll conducted by the weekly Polityka, she was selected as one of the most outstanding actors of the twentieth century. In May 2006, she received the Medaille Charlemagne pour des Medias Européens (Medal of Charlemagne, European Media Award) for outstanding acting achievements, commitment to the European agreement between East and West and the fight for women's equality. In the same year, she was awarded the prestigious Feliks Warszawski for the role of Tonka Babić in the performance Ucho, gardło, knife (in her own direction).

In 2000, she made one of the greatest theater tours in the history of Polish theater (One Hundred Faces of Krystyna Janda). Within two months, she played 48 performances in 8 largest Polish cities.

In 2005, she was one of the first to take up the challenge of creating her own private theater in Warsaw, the "Polonia" Theater. She is also the founder and the President of the Board of the Krystyna Janda Foundation for Culture. On January 16, 2010, the Krystyna Janda Foundation for Culture celebrated the opening of a new stage called Och-Teatr, located in Warsaw at Grójecka Street, in the hall of the former "Ochota" cinema.

He sits on the Supervisory Board of the Okularnicy Foundation.

In September 2015, cosmetics signed with her name appeared on the market. It also appeared in advertising campaigns of brands such as Art & Diamonds Soraya, Eurobank, Telekomunikacja Polska SA and Lipton.

In the years 1974–1979 she was the wife of actor Andrzej Seweryn, with whom she has a daughter, Maria. In 1981 she married Edward Kłosiński (died January 5, 2008), with whom she had two sons, Adam and Jędrzej. He lives in Milanówek near Warsaw.

“... Life, in my opinion, is more important than art and more valuable than art, it is also mixed with art and is an eternal inspiration, the basic material for everyone who" creates ". Most often, "works" do not equal life, but the need to praise and describe life makes us repeat trials and gives an eternal meaning to all creativity, especially when life experiences become "obsessed" ... "- Krystyna Janda.

She acted in such films as Man of Marble (1976); Mrs. Bovary is Me (1977); On the Silver Globe (1977); Border (1977); The Połaniecki Family (1978); Without Anesthesia (1978); The Beast (1978); Golem (1979); Conductor (1979); Doctor Murek (1979); In Broad Daylight (1980); The War of the Worlds - The Next Century (1981); Mephisto (1981); Man of Iron (1981); The Interrogation (1982); O-bi, o-ba. The End of Civilization (1983); My Mom's Lovers (1985); Suspended (1986); Laputa (1986); Decalogue II (1988); Property status (1988); Modrzejewska (1989); Polish Cuisine (1991); Released from Life (1992); Dad (1995); Pestka (1995); Mother of Her Mother (1996); Life as a Fatal Sexually Transmitted Disease (2000); Weiser (2000); The Yellow Scarf (2000); Early Spring (2001); Male-Female (2003); The toad's omens (2005); A Few People, A Little Time (2006); Lynx (2007); Calamus (2009); Reverse (2009); Sponsoring (2011); Without Secrets (2011–2012); Lady from the Kindergarten (2014); Mr Dulskie (2015); Sweet End of the Day (2019); The kingdom of women (2020).

She played in theatrical plays, including: Three Sisters (1974) - author Anton Chekhov, dir. Aleksander Bardini, role: Masha, Television Theater; Maiden Vows (1976) - author Aleksander Fredro, dir. Jan Świderski, role: Aniela, Ateneum Theater; The Seagull (1977) - author Anton Chekhov, dir. Janusz Warmiński, role: Nina Zarieczna, Ateneum Theater; White blouse (1987) - premiere of the piece, author: Agnieszka Osiecka, dir. Magda Umer, role: Elżbieta, Powszechny Theater in Warsaw; Shirley Valentine (1990) - author Willy Russell, dir. Maciej Wojtyszko, role: Shirley Valentine, Powszechny Theater in Warsaw; Painted on glass (1993) - author Ernest Bryll, dir. Krystyna Janda, role: Angel, Powszechny Theater in Warsaw; The Disappointed Woman (1994) - author Simone de Beauvoir, dir. Magda Umer, role: Monika, Powszechny Theater in Warsaw; Maria Callas (1997) - author Terrence McNally, dir. Andrzej Domalik, role: Maria Callas, Powszechny Theater in Warsaw; Little Steinberg (2001) - author Lee Hall, dir. Krystyna Janda, role: Mała Steinberg, Teatr Powszechny in Warsaw; Who's Afraid of Virginia Woolf? (2002) - author Edward Albee, dir. Władysław Pasikowski, role: Martha; Cinderella (2005) - author: Jan Brzechwa, dir. Krystyna Janda; Gorgeous! (2007) - author: Peter Quilter, dir. Andrzej Domalik, role: Florence Foster Jenkins - the worst singer in the world, Teatr Polonia; Dancing (2008) - author: Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Polonia Theater; White Blouse (2010) - title from 1987, author: Agnieszka Osiecka, dir. and adaptation: Magda Umer, Och-theater; Weekend z R. (2010) - author Ronald Harwood, dir. Krystyna Janda, role: Clarice, Och-Teatr; Danuta W. (2012) - dir. Janusz Zaorski, role: Danuta Wałęsa, Teatr Polonia; Pamiętnik z Powstania Warszawskiego (2014) - author Miron Białoszewski, adaptation, direction, performance: Krystyna Janda, place of exhibition: Sala pod Liberator at the Warsaw Uprising Museum; Mothers and Sons (2016) - by Terrence McNally, dir. Krystyna Janda, role: Katherine Gerard, Teatr Polonia; Notes from Exile (2018) - author: Sabina Baral, Janda tells the story of S. Baral from March 1968, dir. and adapted by Magda Umer, Teatr Polonia; Aleja Zasłużonych (2020) - author: Jarosław Mikołajewski, dir. and adaptation: Krystyna Janda, role: She (poet), Teatr Polonia.

She is the author of books, including: Krystyna Janda: The stars have red claws. Warsaw: W.A.B., 1998; Krystyna Janda: My dear B. Warsaw: W.A.B., 2000; Krystyna Janda: Pink tablets for sedation. Warsaw: Świat Książki, 2003; Krystyna Janda: WWW.MAŁPA.PL. Warsaw: W.A.B., 2004; Krystyna Janda: WWW.MAŁPA2.PL. Warsaw: W.A.B., 2005; Krystyna Janda: My conversations with children. Warsaw: Krystyna Janda, 2008; Krystyna Janda: You gain from getting to know each other / Krystyna Janda in an interview with Katarzyna Montogomery. Warsaw: Prószyński Media, 2016; Krystyna Janda: Diary 2000–2002. Warsaw: Prószyński Media, 2017 Krystyna Janda: Dziennik 2003-2004. Warsaw: Prószyński Media, 2017; Krystyna Janda: Diary 2005-2006. Warsaw: Prószyński Media, 2018; Krystyna Janda: Diary 2007-2010. Warsaw: Prószyński Media.

She was awarded, among others: 1989 - the Golden Cross of Merit; 1991 - Order of Arts and Literature, 3rd class (France); 1997 - Badge of "Meritorious Cultural Activist"; 2002 - Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta in recognition of outstanding contributions to the development of Polish Television; 2005 - Gold Medal for Merit to Culture - Gloria Artis; 2011 - Commander's Cross with the Star of the Order of Polonia Restituta for outstanding services to the national culture, for achievements in artistic creativity.

Repeatedly awarded and distinctions, including: Medal im. Vittoria de Siki (1990); Prize them. Zbyszek Cybulski for the best debut (1978); Silver Asteroid for the role in Piotr Szulkin's film Golem, at the 19th International Fantastic Film Festival in Trieste - best female role at the festival (1981); Montreal IFF - award for female role (1986); Prize them. Aleksander Zelwerowicz - awarded by the editors of the monthly "Teatr" for the title role in Euripides' Medea at the Powszechny Theater in Warsaw (1988); Polish Culture Foundation Award for the film Interrogation (1989); Golden Duck for Best Actress (1990); Best leading female role at the Polish Film Festival in Gdynia for the film Interrogation (1990); Award for the best actress at the 43rd Cannes IFF (role in Ryszard Bugajski's film Interrogation) (1990); Nomination for the European Film Award for the best female role (1990); Award for the best actress of the festival at the 1st Belgrade Festival of Mediterranean Films for her role in Ryszard Bugajski's film Interrogation (1991); Srebrna Muszla at the International Film Festival in San Sebastián for her role in the film by Waldemar Krzystek, Released from Life (1992); Golden Duck for the best actress (1993); Award for directing debut at the 20th Gdynia Film Festival for directing the film Pestka (1995); Super Golden Duck for the best actress in the history of Polish cinema (1996); Telekamera Audience Award for the most popular actress (1998); SuperWiktor for lifetime achievement (1998); Polish Film Awards "Eagles": nomination for the best leading female role for the film Life as a Fatal Sexually Transmitted Disease (2001); Main Prize Golden Lions for the best lead female role at the Polish Film Festival in Gdynia for a couple of people, a little time (2005); The Charlemagne Medal for outstanding acting achievements and pro-European attitude. She is the first woman to be awarded this medal (2006); Polish Film Awards "Eagles": nomination for the best leading female role for the film Wróżby kumaka (2006); Golden Duck for the Best Actress of the Fiftieth Anniversary (2007); the Hiacynt award "for consistent support of the idea of ​​tolerance in its theater, film and internet activities" (2007); Laureate of the Award of the President of the City of Gdańsk "Neptune" (2007); Polish Film Awards "Eagles": nomination for the best leading female role for the film A Couple of People, a Little Time (2008); Honorable Deed Award (2009); Award of the Capital City of Warsaw (2011) Winner of the Golden ArtKciuka in 2012, awarded at the Interdisciplinary Arts Festival City of Stars in Żyrardów, for exceptional creative personality and for creating two theaters: the “Polonia” Theater, Och-Teatr; Winner of the plebiscite of TVN and Gazeta Wyborcza "People of Freedom" in the "Culture" category (2014); Gustaw Award for special contributions to the theater community (2017); Prize them. Tadeusz Boy-Żeleński for outstanding artistic achievements, in particular in the art of monodrama (2018); Award for the best female role at the Divine Comedy International Theater Festival for her role in the monodrama Zapiski z wygnania (2018); Best Actress Award at the Sundance Film Festival for her role in Sweet End of the Day (2019).

Place on the list of the most valuable show business personalities in Poland according to Forbes: 2009 - 19 place; 2010 - place 24.

Award-winning, among others: Zbyszek Cybulski 1978: for his brilliant debut in a feature film and the Television Theater; Award at the Polish Film Festival in Gdynia for Leading female role: 1990 Audition; 2005 A Few People, A Little Time; Cannes IFF Award Best Actress: 1990 Audition; Prize them. Tadeusz Boy-Żeleński 2018: for outstanding artistic achievements, in particular in the art of monodrama.

“… For 54 years in my profession I dreamed of various films. About those that I shot and those that I didn't manage to make. However, "Sweetheart" matured in me more and more with the thought that there was a role in it for Krystyna Janda ... "- Andrzej Wajda.