PORTRET z HISTORIĄ Andrzej Kurz

Andrzej Karol Kurz [wym.: kurc] (ur. 28 grudnia 1931 w Białej Krakowskiej) – polski polityk, działacz komunistyczny, historyk, polonista, wydawca, nauczyciel akademicki, doradca prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego. 

W 1953 ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, a w 1955 został również absolwentem studiów historycznych na Uniwersytecie Warszawskim. W 1958 ukończył studia doktoranckie w Instytucie Nauk Społecznych przy KC PZPR, a w 1968 studia w Wyższej Szkole Partyjnej przy KC KPZR w Moskwie. 

Od 1948 do 1952 był członkiem Związku Młodzieży Polskiej, a od 1951 należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 50. pełnił funkcję osobistego sekretarza Romana Zambrowskiego. W okresie 1961–1965 pełnił funkcję I sekretarza Komitetu Miejskiego PZPR w Krakowie. Po rozwiązaniu komitetu w 1965 przez centralne władze partyjne powrócił do Warszawy, gdzie jako inspektor w KC PZPR, opracowywał podręczniki marksizmu-leninizmu i materiały szkoleniowe dla członków PZPR, prowadząc zajęcia z nauk politycznych w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Warszawie. Od 1968 do 1971 wykładał również w Wyższej Szkole Nauk Społecznych przy KC PZPR. 

W 1971 wrócił do Krakowa na stanowisko dyrektora Wydawnictwa Literackiego oraz wykładowcy nauk politycznych, przejściowo także prorektora, w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej. W latach 1971–1981 i 1983–1990 dyrektor Wydawnictwa Literackiego, które pod jego kierownictwem zyskało markę jednego z czołowych wydawnictw humanistycznych w Polsce, dokonując m.in. edycji utworów Sławomira Mrożka oraz pierwszą w oficjalnym obiegu w PRL edycję dzieł Witolda Gombrowicza. W 1975 przewodniczył Komitetowi Krakowskiemu Frontu Jedności Narodu. w latach 1973–1976 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego, a w okresie 1980–1981 przewodniczącego Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie. Od 1980 do 1981 był członkiem egzekutywy Komitetu Krakowskiego PZPR. 

Od listopada 1981 do 1982 jako I zastępca przewodniczącego Komitetu ds. Radia i Telewizji kierował Telewizją Polską. W okresie jego kierownictwa, po wprowadzeniu 13 grudnia 1981 w Polsce stanu wojennego, została pod dyktando struktur partyjnych i Służby Bezpieczeństwa przeprowadzona akcja weryfikacji dziennikarzy Telewizji Polskiej, w wyniku której usunięto z niej osoby sympatyzujące z ruchem „Solidarności”. Bezskutecznie kandydował jako członek PZPR w wyborach 4 czerwca 1989. 

Od 1975 działacz kojarzonego z liberalnym skrzydłem PZPR Stowarzyszenia „Kuźnica”, jego wiceprzewodniczący w latach 1981–2001 i po śmierci Andrzeja Urbańczyka przewodniczący od 2001. Doradca w kancelarii prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w okresie 1999–2005, radny Sejmiku Województwa Małopolskiego z listy SLD-UP w latach 2002–2006 (nie ubiegał się o ponowny wybór). W 2005 został początkowo zarejestrowany jako kandydat Socjaldemokracji Polskiej do Senatu, jednak ostatecznie nie wystartował w wyborach.

  Członek Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa w okresie 1978–1989, od 1996 do 2009 zastępca przewodniczącego Komitetu. Został publicystą tygodnika „Przegląd”. 

W 1973 był laureatem nagrody "Trybuny Ludu" (zespołowej) dla autorów podręcznika do szkolenia partyjnego "Wiedza o partii" (1973). Postanowieniem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego z 2 czerwca 2005, w uznaniu wybitnych zasług dla zachowania dziedzictwa narodowego, za działalność w Stowarzyszeniu „Kuźnica”, został odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.

„…Andrzeja Kurz spotkałem i fotografowałem 6 czerwca 2015 roku w Grand Hotelu w Krakowie, gdzie zaprosił mnie na śniadanie zaprzyjaźniony rzeźbiarz Marian Konieczny - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-marian-konieczny , który wyrzeźbił moje popiersie, które stoi w Pałacu w Radziejowicach. Przy tzw. stoliku profesorskim byli jeszcze m.in.: prof. Aleksander Krawczuk, Aleksandra Woś z Nowego Jorku, Maryla Konieczna - żona Mariana Koniecznego…” – Czesław Czapliński.

  Autor książek m.in.: Społeczna rola Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, 1. wyd. Warszawa 1966; Zasady organizacyjne partii, Warszawa 1970; Podstawowa organizacja partyjna, jej rola i zadania, Warszawa 1971; Przyszłość a przezwyciężenie przeszłości, Warszawa 1988; Podstawy ideologii i polityki PZPR, Warszawa 1975 (wraz z Jerzym Pawłowiczem i Januszem Gołębiowskim); Partia i ideologia. Marksizm-leninizm ideologią partii, PZPR kierowniczą siłą narodu, 1. wyd. Warszawa 1968 (z Marianem Żychowskim), Andrzej Kurz – Galopem przez Kraków i z powrotem, 2024.

PORTRAIT with HISTORY Andrzej Karol Kurz

Andrzej Karol Kurz [pronounced: kurc] (born December 28, 1931 in Biała Krakowska) was a Polish politician, communist activist, historian, Polish philologist, publisher, academic, and advisor to the President of the Republic of Poland, Aleksander Kwaśniewski.

In 1953, he graduated with a degree in Polish Philology from the Jagiellonian University and, in 1955, also with a degree in History from the University of Warsaw. In 1958, he completed his doctoral studies at the Institute of Social Sciences of the Central Committee of the Polish United Workers' Party (PZPR), and in 1968, he completed studies at the Higher Party School of the Central Committee of the CPSU in Moscow.

From 1948 to 1952, he was a member of the Union of Polish Youth, and from 1951, he belonged to the Polish United Workers' Party. In the 1950s, he served as Roman Zambrowski's personal secretary. From 1961 to 1965, he served as First Secretary of the PZPR City Committee in Kraków. After the committee was dissolved in 1965 by the central party authorities, he returned to Warsaw, where, as an inspector at the Central Committee of the Polish United Workers' Party, he developed Marxism-Leninism textbooks and training materials for PZPR members, teaching political science classes at the State Drama School in Warsaw. From 1968 to 1971, he also lectured at the Higher School of Social Sciences at the Central Committee of the Polish United Workers' Party.

In 1971, he returned to Krakow as director of Wydawnictwo Literackie and lecturer in political science, and temporarily as vice-rector, at the State Higher School of Theatre. From 1971 to 1981 and from 1983 to 1990, he directed Wydawnictwo Literackie, which under his leadership became one of the leading humanities publishers in Poland, publishing works by Sławomir Mrożek and the first edition of Witold Gombrowicz's works in official circulation in the Polish People's Republic. In 1975, he chaired the Krakow Committee of the Front of National Unity. From 1973 to 1976, he served as vice-chairman, and from 1980 to 1981, chairman of the Krakow National Council. From 1980 to 1981, he was a member of the executive board of the Krakow Committee of the Polish United Workers' Party. From November 1981 to 1982, he headed Telewizja Polska (Polish Television) as First Deputy Chairman of the Radio and Television Committee. During his leadership, following the imposition of martial law in Poland on December 13, 1981, party structures and the Security Service conducted a vetting campaign against journalists at Telewizja Polska, resulting in the removal of those sympathizing with the Solidarity movement. He unsuccessfully ran as a member of the Polish United Workers' Party (PZPR) in the elections of June 4, 1989.

Since 1975, he was an activist in the "Kuźnica" Association, associated with the liberal wing of the Polish United Workers' Party (PZPR), its vice-chairman from 1981 to 2001, and, following the death of Andrzej Urbańczyk, its chairman from 2001. He was an advisor in the office of President Aleksander Kwaśniewski from 1999 to 2005, and a councilor in the Małopolska Regional Assembly on the SLD-UP list from 2002 to 2006 (he did not run for re-election). In 2005, he was initially registered as a candidate of the Polish Social Democratic Party for the Senate, but ultimately did not run.

A member of the Social Committee for the Restoration of Krakow's Monuments from 1978 to 1989, and deputy chairman from 1996 to 2009. He became a columnist for the weekly "Przegląd."

In 1973, he received the "Trybuna Ludu" (team) award for the authors of the party training manual "Knowledge about the Party" (1973). By order of President Aleksander Kwaśniewski of June 2, 2005, in recognition of his outstanding contribution to the preservation of national heritage and his activities in the "Kuźnica" Association, he was awarded the Grand Cross of the Order of Polonia Restituta.

"…I met and photographed Andrzej Kurz on June 6, 2015, at the Grand Hotel in Krakow, where I was invited to breakfast by my friend, the sculptor Marian Konieczny – https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-marian-konieczny - who sculpted my bust, which stands in the Palace in Radziejowice. At the so-called professors' table were also, among others: Professor Aleksander Krawczuk, Aleksandra Woś from New York, Maryla Konieczna - Marian Konieczny's wife..." – Czesław Czapliński.  

Author of books including: The Social Role of the Polish United Workers' Party, 1st edition, Warsaw 1966; Organizational Principles of the Party, Warsaw 1970; The Basic Party Organization, Its Role and Tasks, Warsaw 1971; The Future and Overcoming the Past, Warsaw 1988; The Foundations of Ideology and Politics of the Polish United Workers' Party, Warsaw 1975 (with Jerzy Pawłowicz and Janusz Gołębiowski); Party and Ideology. Marxism-Leninism as the Party Ideology, the Polish United Workers' Party as the Guiding Force of the Nation, 1st ed. Warsaw 1968 (with Marian Żychowski), Andrzej Kurz – Galloping Through Kraków and Back, 2024.