„…Bałem się rozlewu krwi w czasie stanu wojennego, wiedząc, jak wielkie jest oburzenie ludu. Pozostaje na moim sumieniu ciężar, że nie zdołałem ocalić życia księdza Popiełuszki mimo wysiłków podejmowanych w tym kierunku. Niech mi to Bóg przebaczy, może taka była Jego święta wola…” – Józef Glemp.
Józef Glemp (ur. 18 grudnia 1929 w Inowrocławiu, zm. 23 stycznia 2013 w Warszawie, pochowany w krypcie arcybiskupów warszawskich w archikatedrze św. Jana w Warszawie) – prymas Polski.
Podczas okupacji niemieckiej pracował jako robotnik przymusowy w niemieckim gospodarstwie rolnym. Po wyzwoleniu, od marca 1945 do 1950 był uczniem Państwowego Gimnazjum i Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu.
W latach 1950–1952 odbył studia filozoficzne w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie, a następnie w latach 1952–1956 studia teologiczne w Arcybiskupim Seminarium Duchownym w Poznaniu. Święceń prezbiteratu udzielił mu 25 maja 1956 w bazylice prymasowskiej w Gnieźnie biskup pomocniczy poznański Franciszek Jedwabski, który sprawował ten obrzęd w zastępstwie internowanego prymasa Sefana Wyszyńskiego.
W latach 1958–1964 przebywał w Rzymie, gdzie na Papieskim Uniwersytecie Laterańskim studiował prawo kanoniczne i świeckie. Studia te ukończył uzyskaniem stopnia doktora obojga praw, który nostryfikował w Polsce w 1975 na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W latach 1961–1964 kształcił się w Studium Rotalnym, po czym uzyskał tytuł adwokata Roty Rzymskiej. Ukończył ponadto w 1962 Studium Administracji Kościelnej przy Kongregacji Soboru, a w 1963 kurs specjalistyczny (m.in. stylistyki łacińskiej) na Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim.
Od grudnia 1967 pracował w Sekretariacie Prymasa Polski w Warszawie. Był referentem do spraw prawnych, a także kapelanem i sekretarzem prymasa Stefana Wyszyńskiego. W 1975 został sekretarzem Komisji Episkopatu Polski ds. instytucji polskich w Rzymie i członkiem Komisji Episkopatu ds. rewizji prawa kanonicznego.
W latach 1972–1979 prowadził na Wydziale Prawa Kanonicznego Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie zajęcia z prawa rzymskiego i prawa małżeńskiego. Jako delegat prymasa Wyszyńskiego, sprawującego urząd wielkiego kanclerza Akademii Teologii Katolickiej, uczestniczył w przewodach doktorskich i habilitacyjnych na tej uczelni. W 1974 opracował podręcznik akademicki Lexiculum prawa rzymskiego.
Od lat 60. Służba Bezpieczeństwa podsłuchiwała go, inwigilowała bezpośrednio, wzywała na rozmowy, a nawet podjęła próbę skompromitowania go na tle obyczajowym. Glemp nie uległ zastraszeniu i nieustępliwie odmawiał współpracy z SB. Z tego powodu władze państwowe nie wyraziły zgody na jego nominację na urząd arcybiskupa wrocławskiego, a następnie arcybiskupa poznańskiego.
Święcenia biskupie otrzymał 21 kwietnia 1979 w archikatedrze gnieźnieńskiej. Głównym konsekratorem był kardynał Stefan Wyszyński, prymas Polski, zaś współkonsekratorami Franciszek Macharski, arcybiskup metropolita krakowski.
7 lipca 1981 papież Jan Paweł II prekonizował go arcybiskupem metropolitą warszawskim, a także arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim, co wiązało się z przyznaniem godności prymasa Polski. Jako prymas Polski objął funkcje opiekuna duszpasterstwa Polonii oraz ordynariusza Kościołów obrządku greckokatolickiego i ormiańskiego na terenie Polski.
Po powstaniu NSZZ „Solidarność” prowadził politykę powściągliwego poparcia dla tej organizacji, dystansując się od podziemia i napięć związanych z jego działalnością. Poparł zakończoną niepowodzeniem próbę nakłonienia uwięzionych przywódców NSZZ „Solidarność” do emigracji. W okresie ostrych konfliktów społecznych podejmował się mediacji, uczestnicząc m.in. 4 listopada 1981 w spotkaniu generała Wojciecha Jaruzelskiego z Lechem Wałęsą. 13 grudnia 1981, w dniu wprowadzenia stanu wojennego, chcąc zapobiec otwartym walkom, w kazaniu wygłoszonym w kościele Matki Boskiej Łaskawej w Warszawie apelował o zachowanie spokoju.W końcu lat 80. poparł ideę Okrągłego Stołu, mianując na przedstawicieli Kościoła przy nim Bronisława Dembowskiego i Alojzego Orszulika.
20 maja 2000, w roku Wielkiego Jubileuszu, w imieniu Kościoła w Polsce dokonał publicznego rachunku sumienia, przepraszając m.in. za kolaborację niektórych księży w okresie PRL, życie duchownych ponad stan i uleganie nałogom oraz tolerowanie przejawów antysemityzmu. Osobiście wyraził skruchę, że mimo podejmowanych wysiłków nie zdołał ocalić życia księdza Jerzego Popiełuszki.
6 grudnia 2006 papież Benedykt XVI przyjął jego rezygnację z urzędu arcybiskupa metropolity warszawskiego, pozostawiając mu tytuł prymasa Polski.
Postanowieniem prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z dnia 18 grudnia 2009 został odznaczony Orderem Orła Białego.
Otrzymał tytuł honorowego obywatela wielu miast, m.in.: Inowrocław (1981), Warszawa (2000), Skierniewic (2007).
Tytuł doktora honoris causa przyznały mu uczelnie: Akademia Teologii Katolickiej w Warszawie (1982), Villanova University w Filadelfii (1985), Katolicki Uniwersytet Lubelski (1985), University of Santo Tomas w Manili (1988), Universita degli Studi di Bari (1990), Seton Hall University w South Orange (1991), SGGW w Warszawie (1992), Loyola University w Chicago (1998) oraz Uniwersytet Kardynała Wyszyńskiego w Warszawie (2001).
W 2009 z okazji 80 urodzin kardynała i zakończenia jego posługi prymasowskiej zainaugurował swoją działalność Instytut Prymasa Józefa Glempa w Inowrocławiu.
Pierwszy raz miałem szansę prywatnie fotografować Prymasa Polski Józefa Glempa, kiedy we wrześniu 1985 r. przyleciał do klasztoru w Amerykańskiej Częstochowie w Doylestown w stanie PA. Tak się złożyło, że znałem dobrze przeora klasztoru i poprosiłem go o bezpośredni kontakt. Dziś z perspektywy prawie 40 lat, pamiętam, że Prymas Glemp był niezwykle spokojnym, miłym człowiekiem, wypytywał mnie o polskie środowisko w Nowym Jorku. Były to czasy po stanie wojennym w Polsce i wielu wybitnych artystów wyjechało z Polski i mieszkało w Nowym Jorku. Potem spotykałem go już wielokrotnie w Polsce. Pamiętam, że przyleciałem na III wizytę Jana Pawła II do Polski w czerwcu 1987 r., gdzie byłem akredytowany, w której on uczestniczył od przylotu na lotnisko Okęcie, do odlotu JPII do Watykanu.
„…Paradoksalne jest, że tysiącletnią instytucję kościelną pouczają kilkuletni dorobkiewicze partyjni…“ – Józef Glemp.
PORTRAIT with HISTORY Józef Glemp (1929-2013)
“… I was afraid of bloodshed during martial law, knowing how great the indignation of the people is. The burden remains on my conscience that I did not manage to save Father Popiełuszko's life despite the efforts made in this direction. God forgive me, maybe it was His holy will ... ”- Józef Glemp.
Józef Glemp (born December 18, 1929 in Inowrocław, died January 23, 2013 in Warsaw, buried in the crypt of the Archbishops of Warsaw in the Cathedral of St. John in Warsaw) - Primate of Poland.
During the German occupation, he worked as a forced laborer on a German farm. After the liberation, from March 1945 to 1950 he was a student of the State Gymnasium and Secondary School of Jan Kasprowicz in Inowrocław.
In 1950–1952 he studied philosophy at the Primate's Seminary in Gniezno, and then in 1952–1956 he studied theology at the Archbishop's Seminary in Poznań. He was ordained to the presbytery on May 25, 1956 in the Primate's Basilica in Gniezno by the auxiliary bishop of Poznań, Franciszek Jedwabski, who performed this rite in place of the interned Primate Sefan Wyszyński.
In the years 1958–1964 he lived in Rome, where he studied canon and secular law at the Pontifical Lateran University. He completed these studies with a doctorate in both laws, which he recognized in Poland in 1975 at the Faculty of Canon Law at the Academy of Catholic Theology in Warsaw. In the years 1961–1964 he studied at the Rotalny Studium, after which he obtained the title of the attorney of the Roman Rota. He also graduated in 1962 from the Study of Church Administration at the Congregation of the Council, and in 1963 a specialist course (including Latin stylistics) at the Pontifical Gregorian University.
From December 1967, he worked at the Secretariat of the Primate of Poland in Warsaw. He was a clerk for legal affairs, as well as the chaplain and secretary of Primate Stefan Wyszyński. In 1975 he became the secretary of the Polish Episcopal Commission for Polish institutions in Rome and a member of the Episcopal Commission for the revision of canon law. In the years 1972–1979 he taught Roman law and marriage law at the Faculty of Canon Law of the Academy of Catholic Theology in Warsaw. As a delegate of Primate Wyszyński, who was the Grand Chancellor of the Academy of Catholic Theology, he participated in doctoral and postdoctoral dissertations at this university. In 1974, he developed the academic textbook Lexiculum of Roman Law. From the 1960s, the Security Service eavesdropped on him, monitored him directly, summoned him for talks, and even made an attempt to discredit him on the basis of morality. Glemp did not become intimidated and persistently refused to cooperate with the SB. For this reason, the state authorities did not agree to his appointment to the office of the Archbishop of Wrocław, and then the Archbishop of Poznań. He was ordained bishop on April 21, 1979 in the cathedral in Gniezno. The main consecrator was Cardinal Stefan Wyszyński, the Primate of Poland, and the co-consecrators was Franciszek Macharski, the Metropolitan Archbishop of Krakow. On July 7, 1981, Pope John Paul II preconized him with the Metropolitan Archbishop of Warsaw and the Metropolitan Archbishop of Gniezno, which was associated with the award of the title of the Primate of Poland. As the Primate of Poland, he assumed the functions of the patron of the Polish diaspora and the Ordinary of the Churches of the Greek Catholic and Armenian rites in Poland.
After the establishment of NSZZ "Solidarność", he pursued a policy of restrained support for this organization, distancing himself from the underground and tensions related to its activities. He supported the unsuccessful attempt to persuade the imprisoned leaders of NSZZ "Solidarity" to emigrate. In the period of acute social conflicts, he undertook mediation, participating, inter alia, in November 4, 1981 in a meeting between General Wojciech Jaruzelski and Lech Wałęsa. On December 13, 1981, on the day of the imposition of martial law, in a sermon delivered at the Church of Our Lady of Grace in Warsaw, he appealed for peace and in order to prevent open fighting, he supported the idea of the Round Table by appointing Bronisław Dembowski and Alojzy as representatives of the Church Orszulik.
On May 20, 2000, in the year of the Great Jubilee, on behalf of the Church in Poland, he made a public examination of conscience, apologizing, inter alia, to for collaboration of some priests in the communist period, the life of clergy beyond their means and succumbing to addictions, and tolerating manifestations of anti-Semitism. He personally expressed regret that, despite his efforts, he did not manage to save the life of Father Jerzy Popiełuszko.
On December 6, 2006, Pope Benedict XVI accepted his resignation from the office of Metropolitan Archbishop of Warsaw, leaving him the title of Primate of Poland.
By the decision of the President of the Republic of Poland, Lech Kaczyński, of December 18, 2009, he was awarded the Order of the White Eagle.
He was awarded the title of honorary citizen of many cities, including: Inowrocław (1981), Warsaw (2000), Skierniewic (2007).
He was awarded the title of honorary doctorate by the following universities: Academy of Catholic Theology in Warsaw (1982), Villanova University in Philadelphia (1985), Catholic University of Lublin (1985), University of Santo Tomas in Manila (1988), Universita degli Studi di Bari (1990) , Seton Hall University in South Orange (1991), SGGW in Warsaw (1992), Loyola University in Chicago (1998) and Cardinal Wyszyński University in Warsaw (2001).
In 2009, on the occasion of the 80th birthday of the cardinal and the end of his primate service, the Institute of Primate Józef Glemp in Inowrocław started its activity.
The first time I had a chance to photograph Primate of Poland Józef Glemp in private, in September 1985 he flew to the convent in American Częstochowa in Doylestown, PA. It so happened that I knew the prior of the monastery well and asked him to contact him directly. Today, from the perspective of almost 40 years, I remember that Primate Glemp was an extremely calm, nice man, he asked me about the Polish environment in New York. It was the time after martial law in Poland and many prominent artists left Poland and lived in New York. Then I met him many times in Poland. I remember that I came for the third visit of John Paul II to Poland in June 1987, where I was accredited, in which he participated from the arrival at the Okęcie airport until the departure of JPII to the Vatican.
"... It is paradoxical that a thousand-year-old church institution is taught by several-year-old party members ..." - Józef Glemp.