„…Moim mistrzem rzemiosła stał się Szekspir. Cenię w nim niezgodę na kompromisy i chęć nazywania całego świata, a nie skrawka rzeczywistości…” – Krzysztof Warlikowski.
Krzysztof Warlikowski (ur. 26 maja 1962 w Szczecinie) – reżyser teatralny.
Niedawno uhonorowany został Złotym Lwem – nagrodą La Biennale di Venezia za całokształt twórczości. Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się w lipcu (2021) podczas 49. Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego w Wenecji. Festiwalowej publiczności zostanie wówczas zaprezentowany spektakl "Wyjeżdżamy" w reżyserii Krzysztofa Warlikowskiego. Wśród poprzednich laureatów Złotych Lwów za osiągniecia w dziedzinie teatru znaleźli się tacy wybitni reżyserzy jak m.in. Thomas Ostermeier (2011), Luca Ronconi (2012), Romeo Castellucci (2013), Jan Lauwers (2014), Christoph Marthaler (2015), Maja Kleczewska (2017).
W 1983 roku Warlikowski wyjechał z Polski, mieszkał głównie w Paryżu, uczęszczał tam na seminarium z teatru antycznego w École Pratique des Hautes Études, na Sorbonie studiował filozofię, literaturę francuską i języki. W 1989 roku wrócił do kraju i zdał na Wydział Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie. Studiował pod opieką Krystiana Lupy o którym wspomina – „…Kogoś takiego jak on - wyznaje Warlikowski - powinno się spotkać w życiu jak najwcześniej. On jest ukształtowany na innym zestawie lektur i odmiennym doświadczeniu pokoleniowym. Natomiast łączy nas sposób otwarcia teatru na wiele problemów…”.
Jest absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Marii Skłodowskiej-Curie w Szczecinie. Studiował historię, filozofię i filologię romańską na Uniwersytecie Jagielońskim, historię teatru greckiego w École Pratique Des Hautes Études na Sorbonie. Dyplom reżyserski zdobył na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Krakowie, gdzie studiował w latach 1989–1993.
Warlikowski w jednym z wywiadów dla "The New York Times" powiedział: "Tak, jestem gejem, ale przede wszystkim człowiekiem",
był w długim związku z aktorem Jackiem Poniedziałkiem, obecnie jest żonaty z polską scenografką Małgorzatą Szczęśniak, która jest jego życiową partnerką.
W 1991 asystował Krystianowi Lupie przy realizacji spektaklu Malte albo Tryptyk marnotrawnego synana podstawie utworów Rainera Marii Rilkego w Narodowym Starym Teatrze w Krakowie. W latach 1992–1993 był asystentem Petera Brooka przy spektaklu Peleas – Impresje (Impressions de Pélleas) według opery Peleas i MelisandaClaude’a Debussy’ego w paryskim Bouffes du Nord. Był również asystentem Ingmara Bergmana i Giorgio Strehlera.
Reżyseruje w kraju i za granicą; do tej pory zrealizował ponad trzydzieści spektakli, w tym 11 inscenizacji dramatów Szekspira m.in. Hamleta w Tel Awiwie i Warszawie, Wieczór trzech króliw Szuttgarcie, Poskromienie złośnicy w Warszawie, Burzę w Stuttgarcie i Warszawie, Makbetaw Hanowerze. Drugim ważnym polem zainteresowań teatralnych Warlikowskiego jest dramat antyczny: ma na koncie m.in. głośne przedstawienia Elektry Sofoklesa i Bachantek Eurypidesa. Inscenizuje również dramaty współczesne, m.in. Bernarda-Marie Koltesa i Sarah Kane. W 2005 roku wyreżyserował spektakl Krum Hanocha Levina (TR Warszawa w koprodukcji ze Starym Teatrem w Krakowie), który został doskonale przyjęty przez większość krytyków, odniósł też sukces na festiwalu teatralnym w Awinionie. W 2006 roku odbyła się premiera wyreżyserowanej przez Warlikowskiego Madame de Sade Yukio Mishimy w Tonnel Groep w Amsterdamie. Na początku 2007 Warlikowski przygotował inscenizację sztuki nagrodzonej Pulitzerem Anioły w Ameryce.
W 2000 Warlikowski zadebiutował jako reżyser operowy, przygotowując w Teatrze Wielkim w Warszawie prapremierę opery The Music Programm. W tym samym roku wyreżyserował Don Carlosa, a w kolejnych latach m.in. Ignoranta i szaleńca(2001), Ubu Rexa (2003), Wozzecka (2006), Sprawa Makropulos (2007) i Króla Rogera(2009) w Operze Paryskiej.
Od 1999 jest związany z warszawskim Teatrem Rozmaitości (obecnie TR Warszawa).
W 2008 roku został dyrektorem artystycznym Nowego Teatru w Warszawie.
Do najważniejszych inscenizacji Warlikowskiego należą m.in.
Auto da fé według – PWST w Krakowie (1992), Białe noce (dyplom reżyserski) – PWST w Krakowie, Scena Szkolna (1992), Kupiec wenecki – Teatr im. W. Horzycy w Toruniu (1994), Proces – School of Drama Beit Zvi w Tel Awiwie (1995), Roberto Zucco – Teatr Nowy w Poznaniu (1995), Elektra – Teatr Dramatyczny w Warszawie (1997),
Zimowa opowieść – Teatr Nowy w Poznaniu (1997), Tancerz mecenasa Kraykowskiego – Teatr Powszechny w Radomiu (1997),
Hamlet – School of Drama Beit Zvi w Tel Awiwie (1997), Poskromienie złośnicy – Teatr Dramatyczny w Warszawie (1998), Perykles – Piccolo Teatro w Mediolanie (1998), Zachodnie wybrzeże – Teatr Studio w Warszawie (1998), Fenicjanki – Municipal Theater w Beer Szewa (1998), Wieczór trzech króli – Staatstheater w Stuttgarcie (1999), Hamlet – Teatr Rozmaitości w Warszawie (1999); Burza – Staatstheater w Stuttgarcie (2000), Bachantki – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2001), Oczyszczeni – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2001), W poszukiwaniu straconego czasu
– Schauspiel w Bonn (2002), Burza – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2003), Sen nocy letniej – Théâtre National w Nicei (2003) Dybuk Teatr Rozmaitości w Warszawie (2003), Speaking in Tongues – Tonnel Groep w Amsterdamie (2004), Makbet – Staatstheater w Hanowerze (2004), Krum – Teatr Rozmaitości w Warszawie w koprodukcji ze Starym Teatrem w Krakowie (2005),
Madame de Sade – Tonnel Groep w Amsterdamie (2006), Anioły w Ameryce – Teatr Rozmaitości w Warszawie (2007), (A)pollonia – Nowy Teatr w Warszawie (2009), Un Tramway – Odéon-Théâtre de l’Europe (2010), Koniec – Nowy Teatr, Warszawa (2010), Opowieści afrykańskie – Nowy Teatr w Warszawie (2011), Kabaret warszawski inspirowany tekstem Johna van Drutena I’m a Camera oraz filmem Shortbus Johna Camerona Mitchella – Nowy Teatr w Warszawie (2013). Był autorem Orędzia Światowego Dnia Teatru 2015.
W 2000 roku zadebiutował jako reżyser operowy, przygotowując w Teatrze Wielkim-Operze Narodowej w Warszawie prapremierę opery Roxanny Panufnik The Music Programm.
„…Długo, właściwie aż do szkoły teatralnej, byłem melomanem. Szkoła tworzy trochę innego reżysera, który dopiero odkrywa świat i rozprawia się z nim. Wtedy odsunąłem operę z mojej wyobraźni, ale gdy przyszły pierwsze propozycje, zacząłem się nad nimi zastanawiać. Nigdy jednak nie myślałem, że z tego flirtu coś tak bardzo ważnego dla mnie wyniknie. Teraz znacznie częściej robię operę niż teatr…” – Krzysztof Warlikowski.
Wielokrotnie nagradzany i odznaczany m.in. 1997 – Honorowy Złoty Yorick – nagroda w konkursie Theatrum Gedanense na inscenizację sztuki Szekspira dla Zimowej opowieści, 2003 – Paszport „Polityki”, 2003 – Złoty Yorick, nagroda Fundacji Theatrum Gedanense dla najlepszego przedstawienia szekspirowskiego sezonu 2002/2003 dla Burzy, 2003 – Nagroda Francuskiego Związku Krytyków Teatralnych dla Oczyszczonych, najwybitniejszego przedstawienia obcojęzycznego w sezonie 2002/2003 we Francji, 2003 – Laur Konrada na 6. Ogólnopolskim Festiwalu Sztuki Reżysersiej „Interpretacje”, 2003 – Nagroda Sekcji Krytyków Teatralnych Polskiego Ośrodka Międzynarodowego Instytutu Teatralnego, 2004 – Dyplom MSZ za wybitne zasługi dla promocji Polski w świecie w 2003, 2004 – francuski Order Kawalera Kultury, 2007 – Nagroda im. Konrada Swiniarskiego – przyznawana przez redakcję miesięcznika „Teatr” – dla najlepszego reżysera sezonu 2006/2007 za reżyserię przedstawienia „Anioły w Ameryce” w TR Warszawa, 2011 – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, 2019 – International Opera Awards w kategorii najlepsza produkcja roku.
Od początku 2008 roku kieruje założonym wraz z grupą stałych współpracowników Nowym Teatrem w Warszawie. W maju 2009 roku wyreżyserował pierwszą premierę Nowego Teatru (A)pollonię, spektakl, który powstał w oparciu o teksty m.in. Ajschylosa, Johna Maxwella Coetzee’ego, Eurypidesa, Hanny Krall, Jonathana Littella.
W 2011 roku do kin wszedł film Łukasza Barczyka Gli Italiani, w którym zagrał główna rolę.
W 2003 roku Warlikowski specjalnie na zamówienie Festiwalu Awiniońskiego przygotował „Dybuka” na podstawie dramatu Dybuk Szymona An-skiego i noweli Hanny Krall pod tym samym tytułem (koprodukcja: wrocławski Teatr Współczesny, Teatr Rozmaitości w Warszawie, Festival d'Avignon, THEOREM). Przejmująco opowiedział historię o duchowej miłości i współczesnej, powojennej świadomości. Dotykał spraw związanych z wiarą i sumieniem. Spektakl wpisał się również mocno w debatę o powojennych relacjach polsko-żydowskich.
Właśnie w czasie współpracy przy „Dybuku” Krzysztofa Warlikowskiego i Hanny Krall, którą dobrze znam, udało mi się z nimi spędzić, niesamowity czas 4 lipca 2004 r., w uroczych Łazienkach Królewskich w Warszawie. Muszę powiedzieć, że trudno o lepsze miejsce i towarzystwo…Powstały unikalne zdjęcia wspólne, ale i osobne portrety.
W jednym z wywiadów Hanna Krall wspomina współpracę z Krzysztofem Warlikowskim: „…Rozpoznałam w panu Krzysztofie moje własne rozterki. Nad wszystkim unosi się pytanie, jak opowiadać o wojnie, o zagładzie. Na pewno nie w tradycyjny sposób. Zrozumiała to natychmiast Nałkowska, która inaczej napisała "Medaliony" niż "Romans Teresy Hennert". Dlatego "Medaliony" żyją. Odpowiedzi szuka też Maria Janion w ostatniej książce "Żyjąc tracimy życie". Pan Krzysztof zadaje sobie podobne pytania…”.
„…Teatr nie może pokazywać życia wprost. Jest metaforą. Nie musi nazywać. Prowokuje, drażni, rozdrapuje problem. To nie jest teatr, do którego przychodzi się mile spędzić czas. Dramat dla naszych specjalistów od Romantyzmu, Fredry czy Gombrowicza. Jakie miałby mieć znaczenie? Musimy się obudzić i zacząć jak Swinarski dotykać publiczność, która przychodząc do teatru, przeżyje sztukę jak film Spielberga. Będzie rozpamiętywać przez dwa dni…” – Krzysztof Warlikowski.
PORTRAIT with HISTORY Krzysztof Warlikowski
“… Shakespeare became my master of the craft. I appreciate in it the refusal to compromise and the will to name the whole world, not a scrap of reality ... ” - Krzysztof Warlikowski.
Krzysztof Warlikowski (born May 26, 1962 in Szczecin) - theater director.
Recently, he was awarded the Golden Lion - the La Biennale di Venezia award for lifetime achievement. The awards ceremony will take place in July (2021) during the 49th Venice International Theater Festival. The festival audience will then be presented with the play "We are leaving", directed by Krzysztof Warlikowski. Among the previous winners of the Golden Lions for achievements in the field of theater, there were such outstanding directors as, among others Thomas Ostermeier (2011), Luca Ronconi (2012), Romeo Castellucci (2013), Jan Lauwers (2014), Christoph Marthaler (2015), Maja Kleczewska (2017).
In 1983, Warlikowski left Poland, lived mainly in Paris, attended a seminar on ancient theater at the École Pratique des Hautes Études, and studied philosophy, French literature and languages at the Sorbonne. In 1989 he returned to Poland and passed the studies at the Department of Drama Directing of the State Higher School of Theater in Krakow. He studied under Krystian Lupa, whom he mentions - “… Someone like him - Warlikowski confesses - should be met in life as early as possible. He is shaped by a different set of reading materials and a different generation experience. However, we are united by the way the theater is opened to many problems… ”.
He is a graduate of the 1st Secondary School of General Maria Skłodowskiej-Curie in Szczecin. He studied history, philosophy and Romance philology at the Jagiellonian University, history of Greek theater at the École Pratique Des Hautes Études at the Sorbonne. He obtained his directing diploma at the Department of Drama Directing of the State Higher School of Theater in Krakow, where he studied in 1989–1993.
Warlikowski in one of the interviews for "The New York Times" said: "Yes, I am gay, but most of all a man", he was in a long relationship with actor Jacek Poniedzialek, currently he is married to the Polish set designer Małgorzata Szczęśniak, who is his life partner.
In 1991 he assisted Krystian Lupa in the production of Malte or Triptych of the Prodigal Son, based on works by Rainer Maria Rilke at the National Stary Theater in Krakow. In 1992–1993 he was Peter Brook's assistant on the play Peleas - Impressions de Pélleas based on the opera Peleas and Melisand Claude Debussy at the Paris Bouffes du Nord. He was also an assistant to Ingmar Bergman and Giorgio Strehler.
He directs in Poland and abroad; so far he has produced over thirty performances, including 11 stagings of Shakespeare's plays, incl. Hamlet in Tel Aviv and Warsaw, Evening of the three rabbits in Szuttgart, The Taming of the Shrew in Warsaw, The Tempest in Stuttgart and Warsaw, Macbeth in Hanover. Another important field of Warlikowski's theatrical interests is the ancient drama. loud performances of Electra by Sophocles and Euripides' Bacchae. He also stages contemporary dramas, incl. Bernard-Marie Koltes and Sarah Kane. In 2005 he directed the performance of Krum by Hanoch Levin (TR Warszawa in co-production with the Stary Theater in Krakow), which was well received by most critics, and was also successful at the theater festival in Avignon. In 2006, the premiere of Madame de Sade Yukio Mishima directed by Warlikowski took place at Tonnel Groep in Amsterdam. In early 2007, Warlikowski prepared a staging of the Pulitzer-winning play Angels in America.
In 2000 Warlikowski made his debut as an opera director, preparing the premiere of The Music Program at the Grand Theater in Warsaw. In the same year he directed Don Carlos, and in the following years, incl. Ignoranta i madńca (2001), Ubu Rexa (2003), Wozzecka (2006), The Makropulos Case (2007) and King Roger (2009) at the Paris Opera.
Since 1999, he has been associated with the Rozmaitości Theater in Warsaw (currently TR Warszawa).
In 2008, he became the artistic director of the Nowy Teatr in Warsaw.
Warlikowski's most important productions include
Auto da fé by - PWST in Krakow (1992), White Nights (directing diploma) - PWST in Krakow, School Stage (1992), Merchant of Venice - W. Horzyca in Toruń (1994), Process - School of Drama Beit Zvi in Tel Aviv (1995), Roberto Zucco - Teatr Nowy in Poznań (1995), Elektra - Dramatic Theater in Warsaw (1997), Winter's Tale - Nowy Theater in Poznań (1997), Dancer of patron Kraykowski - Powszechny Theater in Radom (1997), Hamlet - School of Drama Beit Zvi in Tel Aviv (1997), The Taming of the Shrew - Dramatic Theater in Warsaw (1998), Pericles - Piccolo Teatro in Milan (1998), West Coast - Studio Theater in Warsaw (1998), Fenicjanki – Municipal Theater in Beer Sheva (1998), Evening of the Three Kings - Staatstheater in Stuttgart (1999), Hamlet - Teatr Rozmaitości in Warsaw (1999); Burza - Staatstheater in Stuttgart (2000), Bacchae - Rozmaitości Theater in Warsaw (2001), Cleansed - Rozmaitości Theater in Warsaw (2001), In search of lost time - Schauspiel in Bonn (2002), Burza - Teatr Rozmaitości in Warsaw (2003), Midsummer Night's Dream - Théâtre National in Nice (2003) Dybuk Teatr Rozmaitości in Warsaw (2003), Speaking in Tongues - Tonnel Groep in Amsterdam (2004), Macbeth - Staatstheater in Hanover (2004), Krum - Rozmaitości Theater in Warsaw in co-production with the Stary Theater in Krakow (2005), Madame de Sade - Tonnel Groep in Amsterdam (2006), Angels in America - Rozmaitości Theater in Warsaw (2007), (A) pollonia - Nowy Teatr in Warsaw (2009), Un Tramway - Odéon-Théâtre de l'Europe (2010) , Koniec - Nowy Teatr, Warsaw (2010), African Tales - Nowy Teatr in Warsaw (2011), Warsaw cabaret inspired by John van Druten's text I'm a Camera and John Cameron Mitchell's film Shortbus - Nowy Teatr in Warsaw (2013). He was the author of the 2015 World Theater Day Message.
In 2000 he made his debut as an opera director, preparing the premiere of Roxanna Panufnik's opera The Music Programm at the Teatr Wielki-Polish National Opera in Warsaw. “… I was a music lover for a long time, actually up to the theater school. The school creates a slightly different director who is just discovering the world and dealing with it. It was then that I pushed the opera away from my imagination, but when the first proposals came, I started to reflect on them. However, I never thought that something so important for me would come out of this flirtation. Now I do opera much more often than theater ...”- Krzysztof Warlikowski.
He has received numerous awards and distinctions, incl. 1997 - Honorary Golden Yorick - award in the Theatrum Gedanense competition for the staging of a play by Shakespeare for Winter's Tale, 2003 - Polityka's Passport, 2003 - Golden Yorick, award of Theatrum Gedanense Foundation for the best Shakespearean production of the season 2002/2003 for The Tempest, 2003 - French Award By the Union of Theater Critics for Cleansed, the most outstanding foreign-language production in the 2002/2003 season in France, 2003 - Konrad's Laurel at the 6th National Festival of Directing Art "Interpretations", 2003 - Award of the Theater Critics Section of the Polish International Theater Institute, 2004 - Diploma of the Ministry of Foreign Affairs for outstanding merits for the promotion of Poland in the world in 2003, 2004 - the French Order of the Knight of Culture, 2007 - the Konrad Swiniarski - awarded by the editors of the monthly "Teatr" - for the best director of the 2006/2007 season for directing the play "Angels in America" at TR Warszawa, 2011 - Silver Medal "For Merit to Culture Gloria Artis", 2019 - International Opera Awards in the best production category year.
Since the beginning of 2008, he has been managing the Nowy Teatr in Warsaw, founded with a group of regular collaborators. In May 2009, he directed the first premiere of Nowy Teatr (A) pollonia, a performance based on texts, e.g. Aeschylus, John Maxwell Coetzee, Euripides, Hanna Krall, Jonathan Littell. In 2011, Łukasz Barczyk's film Gli Italiani, in which he played the lead role, was released. In 2003, Warlikowski prepared "The Dybbuk", specially commissioned by the Avignon Festival, based on the drama Dybbuk by Szymon An-ski and the novel by Hanna Krall of the same title (co-production: Teatr Współczesny in Wrocław, Teatr Rozmaitości in Warsaw, Festival d'Avignon, THEOREM). He poignantly told a story about spiritual love and contemporary, post-war consciousness. He touched matters related to faith and conscience. The performance also entered the debate on post-war Polish-Jewish relations.
It was during the cooperation on "The Dybbuk" by Krzysztof Warlikowski and Hanna Krall, whom I know well, that I managed to spend an amazing time with them on July 4, 2004, in the charming Royal Łazienki Park in Warsaw. I must say that it is difficult to find a better place and company ... Unique joint photos were created, but also separate portraits. In one of the interviews, Hanna Krall recalls cooperation with Krzysztof Warlikowski: “… I recognized in Mr. Krzysztof my own dilemmas. The question of how to talk about war and extermination looms over everything. Certainly not in the traditional way. It was immediately understood by Nałkowska, who wrote "Medallions" differently than "Teresa Hennert's Romance". That is why the "Medallions" are alive. Maria Janion is also looking for an answer in her latest book "Żyjąc Losing Life". Mr. Krzysztof asks himself similar questions…”.
“… Theater cannot show life directly. It is a metaphor. Doesn't have to be called. It provokes, irritates, and scratches the problem. This is not a theater where one comes to spend time pleasantly. A drama for our specialists in Romanticism, Fredro and Gombrowicz. What would it matter? We have to wake up and start touching the audience like Swinarski, who when coming to the theater will experience art like a Spielberg film. He will be brooding for two days…”- Krzysztof Warlikowski.
