PORTRET z HISTORIĄ Jerzy Władysław Marchwiński

Jerzy Władysław Marchwiński (ur. 6 stycznia 1935 w Truskolasach koło Częstochowy, zm. 7 listopada 2023 w Warszawie) – polski pianista, kameralista i pedagog. 

Jerzy Marchwiński rozpoczął naukę muzyki u ojca – organisty. Jest absolwentem Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Częstochowie, w klasie fortepianu Stefanii Borkowskiej-Potemskiej (dyplom 1952). Wyższe studia muzyczne odbył w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej (obecnie Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina) w Warszawie, w klasie fortepianu Marii Wiłkomirskiej oraz w klasie kameralistyki fortepianowej Kiejstuta Bacewicza. Dyplom magistra sztuki uzyskał w 1958 roku. Doskonalił się pod kierunkiem Carla Zecchiego w Salzburgu i Taorminie.

  Jerzy Marchwiński zaliczany był do grona najwybitniejszych polskich pianistów i kameralistów. Jako pianista realizował się przede wszystkim na gruncie kameralistyki. W latach 1974–1981 był członkiem Kwartetu Polskiego Radia i Telewizji. Zespół ten nazywany był także Kwartetem Mistrzów (tworzyli go, obok J. Marchwińskiego: Konstanty Andrzej Kulka – skrzypce, Stefan Kamasa – altówka i Roman Jabłoński – wiolonczela). J. Marchwiński partnerował czołowym polskim artystom, m.in. śpiewakom: Stefanii Woytowicz, Andrzejowi Hiolskiemu, Edmundowi Kossowskiemu, Teresie Żylis-Garze, skrzypkom: Konstantemu Andrzejowi Kulce, Wandzie Wiłkomirskiej, Krzysztofowi Jakowiczowi. Najczęściej występował z żoną, śpiewaczką Ewą Podleś.

  „…Jerzego Marchwińskiego spotkałem z żoną Ewą Podleś - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-ewa-podleś i córką Marysią w lutym 1984 r. w Nowym Jorku, kiedy źona występowała w MET Metropolitan Opera grając Rinaldo jako debiut…” – Czesław Czapliński.

Dokonał licznych nagrań radiowych, telewizyjnych dla radiofonii i stacji telewizyjnych krajowych i zagranicznych, a także szeregu nagrań płytowych. Brał udział w nagraniach 25 płyt długogrających (wydanych przez Polskie Nagrania), z których większość posiada swoje reedycje na płytach kompaktowych. Należy do nich m.in. rejestracja kompletu dzieł na skrzypce i fortepian Karola Szymanowskiego, za które wraz z Andrzejem Kulką Marchwiński otrzymał Nagrodę Prezesa Polskiego Radia i Telewizji.

Obok działalności artystycznej prowadził działalności pedagogiczną. Od 1954 roku pracował w Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie (od 1984 – profesor zwyczajny). W wyniku jego starań została powołana w 1978 roku Katedra Kameralistyki Fortepianowej, która stała się aktywnie działającą jednostką naukowo-dydaktyczną. W późniejszym okresie działalność Katedry uległa zawieszeniu, by w 1998 roku odrodzić się ponownie pod postacią Zakładu Kameralistyki Fortepianowej, powołanego na Wydziale Fortepianu, Klawesynu i Organów. W 2002 roku Zakład przekształcił się ponownie w samodzielną Katedrę Kameralistyki Fortepianowej. 

J. Marchwiński, obok pracy w warszawskiej uczelni, wykładał także w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. 

Był także autorem szeregu publikacji poświęconych zagadnieniom kameralistyki fortepianowej i gry zespołowej, publikowanych na łamach m.in. „Ruchu Muzycznego” oraz w Zeszytach Naukowych Akademii Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie. W publikacjach tych kładł nacisk na postawę partnerstwa w muzyce jako podstawy gry zespołowej. Omawia podstawowe problemy profesjonalne i psychologiczne partnerstwa. Ponadto, kładzie nacisk na zmianę myślenia w świadomości społecznej, która udział pianisty w grze zespołowej sprowadza do roli wyłącznie akompaniatora. Pojęcie to obniża rangę pianisty, którego udział w grze zespołowej (w tym zwłaszcza w układach dwuosobowych) jest równoprawny i partnerski. Zdaniem Jerzego Marchwińskiego: 

„…Wszędzie, nie tylko w Polsce, wydziały fortepianu kojarzone są wyłącznie z graniem indywidualnym, solowym. Podobnie jak pojęcie pianisty, w tradycyjnym odczuciu, kojarzone jest wyłącznie z graniem solowym. Pianista, który nie gra sam, jakby pianistą być przestawał. Granie zespołowe pianistów ustawiane jest w roli głównie usługowej. Jest to rola fałszywa, szkodliwa artystycznie i psychologicznie. Relacje pomiędzy grającymi w zespole opierają się przecież na relacjach partnerskich, a nie apriorycznym założeniu uprzywilejowania jednych i subordynacji drugich. Aktywność profesjonalna pianisty ma bowiem dwie różne, ale jednakowo ważne, formy: granie solowe i granie zespołowe. W obydwu – oczekiwania perfekcji są identyczne…”.

  Ponadto Jerzy Marchwiński zasiadał wielokrotnie w jury licznych krajowych i międzynarodowych konkursów muzycznych. W Polsce brał udział, jako juror, w znacznej większości konkursów muzyki kameralnej i konkursów wokalnych, m.in. w takich, jak: Międzynarodowy Konkurs Wokalny im. Stanisława Moniuszki oraz konkurs o Nagrodę im. Andrzeja Hiolskiego. 

Udzielał się także jako organizator i animator życia muzycznego. Pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków. Z jego inicjatywy powołane zostało w 1991 roku w Paryżu Stowarzyszenie Polskich Artystów Muzyków we Francji (Association des Artistes Musiciens Polonais en France). 

Był dwukrotnie żonaty; pierwszą źoną był śpiewaczka Halina Słonicka. Ich córka, Anna Marchwińska, jest pianistką. Drugą żoną była śpiewaczka Ewa Podleś. 

Nagrody i odznaczenia: Nagroda I stopnia Ministra Kultury i Sztuki; Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015); Złoty Krzyż Zasługi; Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2010).

Ważniejsze publikacje: Jerzy Marchwiński, O partnerstwie w muzyce, Wydawnictwo Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, 2001; Jerzy Marchwiński, Partnerstwo w muzyce, PWM, 2010; Jerzy Marchwiński, Kameralistyka fortepianowa, Wydawnictwo Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina w Warszawie, 2014.

Dyskografia: CD (wybór) Marta Ptaszyńska, Pieśni rozpaczy i samotności – Ewa Podleś (kontralt), Jerzy Marchwiński (fortepian), Polskie Nagrania CD 075, 1991; Duety(Mendelssohn, Brahms, Schumann) – Ewa Podleś (kontralt), Joanna Kozłowska (sopran), Jerzy Marchwiński (fortepian), ISR 002; Karol Szymanowski, vol. 1–6, Polskie Nagrania, PNCD 062–067 – m.in. Jerzy Marchwiński (fortepian – udział w nagraniu pieśni i utworów kameralnych).

PORTRAIT with HISTORY Jerzy Władysław Marchwiński 

Jerzy Władysław Marchwiński (born 6 January 1935 in Truskolasy near Częstochowa, died 7 November 2023 in Warsaw) was a Polish pianist, chamber musician, and pedagogue.

Jerzy Marchwiński began studying music with his father, an organist. He graduated from the State Secondary School of Music in Częstochowa in the piano class of Stefania Borkowska-Potemska (diploma in 1952). He pursued higher music studies at the State Higher School of Music (now the Fryderyk Chopin University of Music) in Warsaw, in the piano class of Maria Wiłkomirska and the piano chamber music class of Kiejstut Bacewicz. He obtained his Master of Arts degree in 1958. He perfected his skills under Carlo Zecchi in Salzburg and Taormina.

Jerzy Marchwiński was regarded as one of the most outstanding Polish pianists and chamber musicians. As a pianist, he was active primarily in the field of chamber music. From 1974 to 1981 he was a member of the Polish Radio and Television Quartet, also known as the Quartet of Masters (its members, alongside Marchwiński, were Konstanty Andrzej Kulka – violin, Stefan Kamasa – viola, and Roman Jabłoński – cello). Marchwiński partnered with leading Polish artists, including singers Stefania Woytowicz, Andrzej Hiolski, Edmund Kossowski, Teresa Żylis-Gara, and violinists Konstanty Andrzej Kulka, Wanda Wiłkomirska, and Krzysztof Jakowicz. He most frequently performed with his wife, the singer Ewa Podleś.

“...I met Jerzy Marchwiński together with his wife Ewa Podleś – https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-ewa-podleś – and their daughter Marysia in February 1984 in New York, when his wife was performing at the Metropolitan Opera, making her debut as Rinaldo...” – Czesław Czapliński.

He made numerous radio and television recordings for both Polish and foreign broadcasting organizations, as well as many album recordings. He participated in the production of 25 LP records (released by Polskie Nagrania), most of which have been reissued on CD. Among them is the complete set of works for violin and piano by Karol Szymanowski, for which Marchwiński and Andrzej Kulka received the Award of the President of Polish Radio and Television.

Alongside his artistic activity, he was also engaged in teaching. Beginning in 1954, he worked at the Fryderyk Chopin Academy of Music in Warsaw (from 1984 as a full professor). Owing to his efforts, the Department of Piano Chamber Music was established in 1978, becoming an active academic and pedagogical unit. Later, its activity was suspended, only to be revived in 1998 as the Division of Piano Chamber Music within the Faculty of Piano, Harpsichord and Organ. In 2002, the Division was once again transformed into an independent Department of Piano Chamber Music.

In addition to his work at the Warsaw academy, Marchwiński also lectured in Canada and the United States.

He was the author of numerous publications devoted to issues of piano chamber music and ensemble performance, published in, among others, Ruch Muzyczny and in the Scientific Papers of the Fryderyk Chopin Academy of Music in Warsaw. In these writings he emphasized the idea of partnership in music as the foundation of ensemble playing. He discussed the fundamental professional and psychological issues of partnership. Moreover, he stressed the need to change the social perception that reduces a pianist’s role in ensemble music-making to that of a mere accompanist. This notion diminishes the artistic status of the pianist, whose role in ensemble performance—especially in duo settings—is fully equal and genuinely collaborative. According to Jerzy Marchwiński:

“…Everywhere, not only in Poland, piano departments are associated exclusively with individual, solo playing. Similarly, the very notion of a pianist is traditionally linked solely with solo performance. A pianist who does not play alone seems to cease being a pianist. Ensemble playing by pianists is generally assigned a mainly service-oriented role. This role is false, and artistically and psychologically damaging. The relationships between ensemble performers are based on partnership, not on the a priori assumption of the superiority of some and subordination of others. A pianist’s professional activity involves two distinct but equally important forms: solo performance and ensemble performance. In both, the expectations of perfection are identical…”.

Jerzy Marchwiński also served many times as a jury member in numerous national and international music competitions. In Poland he participated, as a juror, in most chamber-music and vocal competitions, including the Stanisław Moniuszko International Vocal Competition and the Andrzej Hiolski Prize competition.

He was also active as an organizer and animator of musical life. He served as vice-president of the Main Board of the Association of Polish Musicians. On his initiative, the Association of Polish Artists-

Musicians in France (Association des Artistes Musiciens Polonais en France) was founded in Paris in 1991.

He was married twice. His first wife was the singer Halina Słonicka. Their daughter, Anna Marchwińska, is a pianist. His second wife was the singer Ewa Podleś.

Awards and distinctions: First-degree Award of the Minister of Culture and Art; Silver Medal “Merit to Culture – Gloria Artis” (2015); Gold Cross of Merit; Knight’s Cross of the Order of Polonia Restituta (2010).

Major publications: O partnerstwie w muzyce (On Partnership in Music), Fryderyk Chopin Academy of Music Press, Warsaw 2001; Partnerstwo w muzyce (Partnership in Music), PWM, 2010; Kameralistyka fortepianowa (Piano Chamber Music), Fryderyk Chopin University of Music Press, Warsaw 2014.

Selected discography: Marta Ptaszyńska, Songs of Despair and Loneliness – Ewa Podleś (contralto), Jerzy Marchwiński (piano), Polskie Nagrania CD 075, 1991; Duets (Mendelssohn, Brahms, Schumann) – Ewa Podleś (contralto), Joanna Kozłowska (soprano), Jerzy Marchwiński (piano), ISR 002; Karol Szymanowski, vol. 1–6, Polskie Nagrania, PNCD 062–067 – including Jerzy Marchwiński (piano – participation in the recording of songs and chamber works).