Maria Modzelewska (ur. 15 kwietnia 1903 w Sosnowcu, zm. 25 września 1997 w Konstancinie-Jeziornie (Polska), została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie) – aktorka kina niemego i dźwiękowego, aktorek teatru międzywojennego.
Maria Modzelewska urodziła się w rodzinie aktorskiej, była córką Stanisława i Józefy Modzelewskich. Debiutowała 18 lutego 1920 r. na scenie Teatru Bagatela w Krakowie, gdzie występowała w sezonach 1920/1921 i 1923/1924. Następnie grała w Teatrze im. Słowackiego (1921-23). Ale już po czterech latach przenosi się do Warszawy, dokąd zaprosił ją Arnold Szyfman, namówiony przez znajomego, który opowiedział mu o Modzelewskiej, której nie trzeba było dwa razy namawiać do przeniesienia się do stolicy.
Jej mężem był Marian Hemar (1901-1972), znany poeta, dramaturg, prozaik urodził się we Lwowie, który był ciotecznym bratem Stanisława Lema. W 1925 roku Hemar przeniósł się do Warszawy, gdzie objął kierownictwo kabaretu „Qui Pro Quo” i stał się słynnym autorem wielu popularnych tekstów piosenek okresu międzywojennego. Modzelewska z Hemarem rozstała się w sierpniu 1939 r., a oficjalne unieważnieniła małżeństwo będąc w Nowym Jorku w 1956 r.
Przez wiele lat wykonywała piosenki Hemara m.in.: „Wspomnij mnie”, „Nikt, tylko ty”, „Kiedy znów zakwitną białe bzy”. Hemar napisał wiele scenariuszy filmowych z główną rolą specjalnie dla niej. Nic w tym dziwnego, że tę parę nazywano „Hemarią”.
Grała m.in. w filmach: 1924: Kiedy kobieta zdradza męża, 1925: Iwonka – Ola, 1926: O czym się nie myśli – Zofia, córka Wierciaka, 1927: Ziemia obiecana – Zośka, córka Malinowskiego, 1928: Przedwiośnie – Karolina, 1931: Serce na ulicy, 1931: Straszna noc, 1934: Śluby ułańskie – Maria, żona Pleszczyńskiego; dubbing - 1937: Krółewna Śnieżka i siedmiu krasnoludków – Królewna Śnieżka.
Gdy wybuchła wojna, Modzelewska wyjechała z kraju do Rumunii, a następnie do Nowego Jorku. W Ameryce pracowała najpierw jako pracownik fizyczny, a potem urzędniczka. Wkrótce włączyła się w działalność artystyczną polskiej emigracji, m.in. pełniła funkcję prezesa Koła Artystów Sceny Polskiej w Nowym Jorku i występowała w Polskim Teatrze Artystów. W latach 1955-1956 występowała w Londynie, w Teatrze Polskim ZASP.
Kiedy przygotowywałem wystawę „PORTRAITS Americans of Polish Origin in New York Metropolitan Area” w lutym 1981 r. odwiedziłem ją, mam jeszcze w notesie adres: 126 East, 73rd Street w Nowym Jorku. Pamiętam, że w niewielkim, eleganckim mieszkanku, wypełnionym dziełami sztuki jej przyjaciół artystów, pełna humoru, niezwykła postać, wielka dama. Muszę powiedzieć, że właściwie każde zdjęcie, które jej wówczas zrobiłem, było niesamowite. To niewątpliwie jej zasługa. W czasie zdjęć w jej mieszkaniu, przechodząc z jednego miejsca na drugie, poślizgnęła się i gwałtownie upadła. Podbiegłem do niej, myślałem, że coś się stało, ale błyskawnicznie podniosła się uśmiechnięta, robiliśmy dalej. Przyszła oczywiście na wernisaż mojej wystawy 1 maja 1981 r. do Polish Institue of Arts and Sciences in America na 59 East, 66th Street, gdzie był eksponowany wśród setki innych jej portret.
W 1994 Modzelewska wróciła na stałe do Polski i zamieszkała w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie. Swój pokoik upiększyła starymi pamiątkami artystów z Nowego Jorku – grafikami Kanarka, Czermańskiego, Topolskiego. W jej biblioteczce były wydania z autografami autorów: Lechonia, Wierzyńskiego, Tuwima. Te prace miała już w Nowym Jorku, jak odwiedzałem ją na początku lat 80-tych.
PORTRAIT with HISTORY Maria Modzelewska
Maria Modzelewska (born April 15, 1903 in Sosnowiec, died September 25, 1997 in Konstancin-Jeziorna (Poland), was buried at the Powązki Cemetery in Warsaw) - an actress of silent and sound cinema, actresses of the interwar theater.
Maria Modzelewska was born into an acting family, she was the daughter of Stanisław and Józefa Modzelewski. She made her debut on February 18, 1920 at the Bagatela Theater in Krakow, where she performed in the 1920/1921 and 1923/1924 seasons. Then she played at the Teatr im. Słowacki (1921-23). But after four years she moves to Warsaw, where she was invited by Arnold Szyfman, persuaded by a friend who told him about Modzelewska, who did not have to be persuaded twice to move to the capital.
Her husband was Marian Hemar (1901-1972), a famous poet, playwright, prose writer, born in Lviv, who was the cousin of Stanisław Lem. In 1925, Hemar moved to Warsaw, where he took over the management of the "Qui Pro Quo" cabaret and became a famous author of many popular song lyrics of the interwar period. Modzelewska separated from Hemar in August 1939, and she officially annulled her marriage while in New York in 1956.
For many years she performed the songs of Hemar, including: "Remember me", "Nobody, only you", "When the white lilacs bloom again". Hemar has written many film scripts with the lead role especially for her. No wonder the couple were nicknamed "Hemaria".
She played, among others in the films: 1924: When a woman cheats on her husband, 1925: Iwonka - Ola, 1926: What not to think about - Zofia, Wierciak's daughter, 1927: The Promised Land - Zośka, Malinowski's daughter, 1928: Early spring - Karolina, 1931: Heart on the street , 1931: Haunted Night, 1934: Ułańskie Vows - Maria, wife of Pleszczyński; dubbing - 1937: Krółewna Śnieżka and the seven dwarfs - Snow White.
When the war broke out, Modzelewska left the country for Romania, and then for New York. In America, she worked first as a manual worker and then as a clerk. Soon she joined the artistic activities of Polish emigrants, incl. she was the president of the Polish Stage Artists 'Club in New York and performed at the Polish Artists' Theater. In the years 1955-1956 she performed in London, at the Polish Theater of ZASP. When I was preparing the exhibition "PORTRAITS Americans of Polish Origin in New York Metropolitan Area" in February 1981, I visited her, I still have the address in my notebook: 126 East, 73rd Street in New York. I remember that in a small, elegant apartment, filled with the works of art of her artist friends, full of humor, an extraordinary figure, a great lady. I have to say that virtually every photo I took of her then was amazing. This is undoubtedly her merit. During the shooting in her apartment, she slipped and fell violently while walking from one place to another. I ran to her, I thought something had happened, but she immediately got up smiling, we continued. Of course, she came to the opening of my exhibition on May 1, 1981 at the Polish Institue of Arts and Sciences in America on 59 East, 66th Street, where her portrait was exhibited among hundreds of others.
In 1994 Modzelewska returned to Poland for good and settled in the House of Veterans of Polish Stage Artists in Skolimów. She embellished her room with old souvenirs from New York artists - graphics by Kanarek, Czermański, Topolski. In her library there were editions autographed by the authors: Lechoń, Wierzyński, Tuwim. She already had these jobs in New York when I visited her in the early 1980's.
