PORTRET z HISTORIĄ Andrzej Jan Sokala

Andrzej Jan Sokala (ur. 12 maja 1955 w Kamienicy Polskiej) – polski prawnik i nauczyciel akademicki, profesor nauk prawnych specjalizujący się w prawie rzymskim i prawie wyborczym. W latach 2005–2012 dziekan Wydziału Prawa i Administracji UMK, w kadencji 2012–2016 oraz 2016–2020 prorektor, a w kadencji 2020–2024 rektor UMK. 

W 1974 został absolwentem I Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Krzywoustego w Nakle nad Notecią. Następnie podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, które ukończył w 1978. W latach 1980–1981 odbył aplikację sądową w Sądzie Wojewódzkim Bydgoszczy zakończoną egzaminem sędziowskim. 

W 1989 uzyskał stopień naukowy doktora na podstawie monografii pt. Lenocinium w prawie rzymskim. W 1999 habilitował się na podstawie dorobku naukowego oraz rozprawy pt. Meretrix i jej pozycja w prawie rzymskim. Tytuł profesora nauk prawnych uzyskał 4 sierpnia 2011. Od 1981 zawodowo związany z Katedrą Prawa Rzymskiego na WPiA UMK, od 2000 pełniąc funkcję kierownika tej katedry. W 2008 został także kierownikiem Centrum Studiów Wyborczych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika. W latach 2005–2012 przez dwie kadencje pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Administracji swojej uczelni. W marcu 2012 został wybrany na prorektora UMK ds. studenckich i polityki kadrowej na kadencję 2012–2016. W marcu 2016 ponownie został prorektorem z tym samym zakresem obowiązków. Był także profesorem w Kujawsko-Pomorskiej Szkole Wyższej w Bydgoszczy. 

Jest członkiem m.in. Polskiego Towarzystwa Filologicznego i Polskiego Towarzystwa Historycznego, powołany w skład Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej Polskiej Akademii Nauk. Jest autorem i współautorem kilkudziesięciu publikacji naukowych, dydaktycznych i popularnonaukowych z zakresu prawa rzymskiego i prawa wyborczego, w tym tych dziedzin, m.in. Leksykonu prawa wyborczego i systemów wyborczych. W latach 1991–2001 był dyrektorem Delegatury Krajowego Biura Wyborczego w Toruniu, a w latach 2003–2005 członkiem Trybunału Stanu. 

W 2007 bez powodzenia ubiegał się o wybór do Trybunału Konstytucyjnego. 8 października 2015 został wybrany przez Sejm RP VII kadencji na sędziego Trybunału Konstytucyjnego, jego kadencja miała rozpocząć się 9 grudnia 2015. 25 listopada 2015 Sejm głosami posłów PiS i Kukiz’15 podjął uchwałę „w sprawie stwierdzenia braku mocy prawnej” uchwały o wyborze Andrzeja Sokali na sędziego TK. Wydarzenia te miały wpływ na zaistnienie pod koniec 2015 kryzysu wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce. 3 grudnia 2015 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że przepisy ustawy o TK, na mocy których nastąpił wybór na sędziego TK m.in. Andrzeja Sokali, są niezgodne z odpowiednimi przepisami Konstytucji RP. 

W marcu 2020 został wybrany na nowego rektora Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, będąc jedynym kandydatem na to stanowisko (na czteroletnią kadencję od 1 września 2020). W 2024 nie ubiegał się o wybór na kolejną kadencję.

„…Spotkaliśmy się na otwarciu wystawy na 100.lecie urodzin Stanisława Gierowskiego w Warszawie 24 V 2025 r., którego znałem i fotografowałem w jego pracowni w Konstancinie - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-stefan-gierowski – a potem umówiliśmy się w Warszawie na Pl.Konstytucji 18 VI 2025 r., gdzie zrobiłem mu całą serię portretów…” – Czesław Czapliński.

Odznaczenia m.in.: Złoty Krzyż Zasługi (2000, za działalność na rzecz demokratyzacji prawa wyborczego i przeprowadzanych wyborów); Medal Komisji Edukacji Narodowej (2005).

  „…Był wybitnym twórcą malarstwa abstrakcyjnego (o Stanisławie Gierowskim), przedstawicielem współczesnej awangardy malarskiej określanym mianem klasyka polskiej nowoczesności. Po wczesnym okresie figuratywnym jego twórczość weszła w fazę fascynacji potencjałem koloru i światła…” – Andrzej Sokala.

PORTRAIT with HISTORY Andrzej Jan Sokala

  Andrzej Jan Sokala (born May 12, 1955 in Kamienica Polska) – Polish lawyer and academic teacher, professor of legal sciences specializing in Roman law and electoral law. In the years 2005–2012 dean of the Faculty of Law and Administration of the Nicolaus Copernicus University, in the terms 2012–2016 and 2016–2020 vice-rector, and in the term 2020–2024 rector of the Nicolaus Copernicus University. In 1974 he graduated from the 1st Bolesław Krzywousty General Secondary School in Nakło nad Notecią. Then he began studying law at the Nicolaus Copernicus University in Toruń, which he graduated from in 1978. In the years 1980–1981 he completed judicial training at the Bydgoszcz Voivodeship Court, ending with a judicial exam.

In 1989 he obtained a doctoral degree based on the monograph entitled Lenocinium in Roman Law. In 1999 he obtained his habilitation based on his scientific achievements and the dissertation entitled Meretrix and its position in Roman Law. He obtained the title of professor of legal sciences on August 4, 2011. Since 1981 he has been professionally associated with the Department of Roman Law at the Faculty of Law and Administration of Nicolaus Copernicus University, serving as its head since 2000. In 2008 he also became the head of the Center for Electoral Studies at Nicolaus Copernicus University. In 2005–2012 he served two terms as dean of the Faculty of Law and Administration of his university. In March 2012 he was elected Vice-Rector of the Nicolaus Copernicus University for Student Affairs and Human Resources Policy for the term 2012–2016. In March 2016 he was once again appointed Vice-Rector with the same scope of responsibilities. He was also a professor at the Kujawsko-Pomorska School of Higher Education in Bydgoszcz. He is a member of, among others, the Polish Philological Society and the Polish Historical Society, appointed to the Committee on Ancient Culture of the Polish Academy of Sciences. He is the author and co-author of dozens of scientific, didactic and popular science publications in the field of Roman law and electoral law, including these areas, including the Lexicon of electoral law and electoral systems. In the years 1991-2001 he was the director of the Delegation of the National Electoral Office in Toruń, and in the years 2003-2005 a member of the State Tribunal.

In 2007 he unsuccessfully ran for election to the Constitutional Tribunal. On October 8, 2015, he was elected by the Sejm of the Republic of Poland, 7th term, as a judge of the Constitutional Tribunal, his term was to begin on December 9, 2015. On November 25, 2015, the Sejm, with votes from PiS and Kukiz'15 MPs, adopted a resolution "on determining the lack of legal force" of the resolution on the election of Andrzej Sokala as a judge of the Constitutional Tribunal. These events influenced the crisis around the Constitutional Tribunal in Poland at the end of 2015. On December 3, 2015, the Constitutional Tribunal ruled that the provisions of the Constitutional Tribunal Act, pursuant to which Andrzej Sokala, among others, was elected as a judge of the Constitutional Tribunal, are inconsistent with the relevant provisions of the Constitution of the Republic of Poland.

In March 2020, he was elected as the new rector of Nicolaus Copernicus University in Toruń, being the only candidate for this position (for a four-year term from September 1, 2020). In 2024, he did not run for re-election.

"...We met at the opening of the exhibition for the 100th anniversary of the birth of Stanisław Gierowski in Warsaw on May 24, 2025, whom I knew and photographed in his studio in Konstancin - https://www.czczaplinski.com/post/portret-z-historią-stefan-gierowski - and then we agreed to meet in Warsaw at Pl.Konstytucji on June 18, 2025, where I took a whole series of portraits of him..." - Czesław Czapliński.

Decorations include: Gold Cross of Merit (2000, for his work for the democratization of electoral law and elections); Medal of the National Education Commission (2005).

"...He was an outstanding creator of abstract painting (about Stanisław Gierowski), a representative of the contemporary avant-garde painting referred to as a classic of Polish modernity. After an early figurative period, his work entered a phase of fascination with the potential of color and light..."- Andrzej Sokala.