Zdzisława Donat (ur. 4 lipca 1936 w Poznaniu) – śpiewaczka operowa światowej sławy (sopran koloraturowy), występująca w latach 70. i 80. XX w. na największych festiwalach i scenach operowych świata.
„…W 1939 r. wracaliśmy z wakacji wozem konnym. Nagle nadleciały niemieckie samoloty i otworzyły ogień do ludzi, którzy znajdowali się na szosie. Woźnica zaciął konia i krzyknął, żebyśmy schowali się pod drzewa. W ten sposób jakoś się uratowaliśmy …” – wspominała Zdzisława Donat.
Artystka pochodzi z rodziny o tradycjach muzycznych – jej matka skończyła prywatną szkołę muzyczną Heleny Miączyńskiej, była pedagogiem gry na fortepianie i akordeonie, występowała również jako śpiewaczka, a siostry artystki wykonują zawody powiązane z muzyką (lekarz laryngolog-foniatra i psycholog, muzykoterapeuta badający uzdolnienia muzyczne młodzieży). Zdzisława Donat jest z wykształcenia inżynierem optykiem (Politechnika Warszawska). Przez dwa lata wykonywała wyuczony zawód w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy, zajmując się ochroną przed promieniowaniem podczerwonym w sprzęcie optycznym, równolegle kształcąc się w Szkole Muzycznej II st. im. Fryderyka Chopina w Warszawie u prof. Zofii Brégy, która ukształtowała jej głos i nakierowała repertuarowo, pozostając również potem jej najważniejszą korektorką głosu. To właśnie ona trafnie przewidziała, iż w przyszłości partia Królowej Nocy z opery Mozarta Czarodziejski flet będzie jej „drugim zawodem”. Na początku swego rozwoju artystycznego miała również okazję pobrania kilku lekcji u sędziwej już, słynnej Ady Sari, która udzieliła jej dalszych sugestii w zakresie interpretacji arii Królowej Nocy.
Karierę rozpoczęła w Centralnym Zespole Artystycznym Wojska Polskiego. W latach 60. solistka Teatru Wielkiego w Poznaniu. Zdobywczyni Premier Grand Prix na 14. Międzynarodowym Konkursie Śpiewaczym w Tuluzie w 1967. W latach 70., 80. i na początku lat 90. solistka Teatru Wielkiego w Warszawie.
„…Tak bardzo byłam przerażona przed pierwszym występem w zespole KBW, że kiedy zawołano mnie na scenę, zrozumiałam, że chyba nigdy śpiewaczką nie będę, bo wręcz panicznie boję się tej czarnej plamy, jaką jest publiczność siedząca na zaciemnionej widowni, widziana ze strony estrady. Był to też moment przełomowy w mojej psychice: szukałam wtedy dyrektora, którego akurat nie było w pobliżu, chciałam przeprosić i jego, i kolegów, zapłacić wszystkie koszty i... nie wyjść na scenę. Ale ktoś pchnął mnie siłą i znalazłam się na estradzie. Wtedy po raz pierwszy przełamałam w sobie barierę strachu...” – wspomina Zdzisława Donat.
Międzynarodową karierę muzyczną otwarło jej na początku lat 70. zaproszenie przez niemieckiego dyrektora i reżysera Kurta Pscherera do monachijskiego Staatstheater am Gärtnerplatz. Od tego czasu przez następne kilkanaście lat artystka stale współpracowała z szeregiem teatrów niemieckich, dzieląc swoje występy sceniczne pomiędzy Niemcy i Polskę. Równolegle występowała gościnnie w najważniejszych teatrach Europy, m.in. Wiener Staatsoper, londyńska Covent Garden Theatre. Była drugą Polką po II wojnie światowej, która wystąpiła w mediolańskiej La Scali (partie Ognia, Księżniczki i Słowika w operze Maurice’a Ravela Dziecko i czary, w latach późniejszych występując tam również jako Królowa Nocy w Czarodziejskim flecie). Dwukrotnie zapraszano ją do nowojorskiej Metropolitan Opera (najpierw śpiewała partię Królowej Nocy z Czarodziejskiego Fletu, a podczas drugiego pobytu partię Konstancji z opery Uprowadzenie z seraju). Łącznie występowała w większości państw europejskich, a także w Japonii, USA (Nowy Jork, San Francisco, Seattle, Portland), Kanadzie (Vancouver), Argentynie (Teatro Colon w Buenos Aires) i na Wyspach Kanaryjskich (Las Palmas).
W bogatym repertuarze Zdzisławy Donat szczególne miejsce zajmują role w operach Wolfganga Amadeusa Mozarta. Przez lata była niedoścignioną w świecie Królową Nocy w Czarodziejskim flecie, śpiewając tę partię także w Nowym Jorku (w inscenizacji, do której scenografię i kostiumy projektował Marc Chagall). O jej klasie wykonawczej w tej roli świadczy fakt, iż występowała przez 9 sezonów na najważniejszym mozartowskim festiwalu świata – Salzburger Festspiele. Występowała też jako Konstancja we wczesnej operze Mozarta Uprowadzenie z seraju. Obdarzona ciepłym, delikatnym i niezwykłej urody sopranem, zdolna do wyrazistej ekspresji, dysponująca wirtuozowską techniką wokalną – była predestynowana do ról w operach romantycznych z kręgu włoskiego belcanta. Występowała w roli tytułowej opery Gaetano Donizettiego Łucja z Lammermooru(wzbudzając zachwyt wykonaniem karkołomnie trudnej, 20-minutowej arii w scenie obłędu). Zasłynęła też rolą tytułową w operze Vincenzo Belliniego Lunatyczka. Krytyka podkreślała jej talent aktorski. Po występach w tytułowej roli Violetty w operze Giuseppe Verdiego Traviata w Monachium porównywano jej grę do Grety Garbo w filmie Dama kameliowa. Śpiewała też (w Teatrze Wielkim w Warszawie) w Rigoletcie (jako Gilda), w dramacie muzycznym Richarda Wagnera Zygfryd (jako Ptaszek Leśny), w operze Nikołaja Rimskiego-Korsakowa Złoty kogucik (jako Szemachańska Królowa), w operze Gioachina Rossiniego Cyrulik sewilski (jako Rozyna), w Strasznym Dworze (jako Hanna), czy też w operze Belliniego Capuleti i Montecchi (jako Julia). Popisową rolą Zdzisławy Donat w repertuarze polskim była Ewa w operze Stanisława Moniuszki Hrabina (słynna „aria włoska”, koloraturowa, którą na życzenie publiczności musiała bisować na każdym spektaklu w warszawskim Teatrze Wielkim). Inną jej niezwykłą rolą w tym teatrze była partia Olimpii – lalki-robota – w Opowieściach Hoffmanna Offenbacha, wymagająca w tej inscenizacji niezwykłego, jak na śpiewaczkę operową, przygotowania sportowego; także słynną arię lalki z tej opery bisowała na spektaklach warszawskich.
Tylko na płytę (bez występów scenicznych) nagrała natomiast Kołysankę Roksany z opery Karola Szymanowskiego Król Roger. W obrębie muzyki XX wieku sukcesem była trudna technicznie rola Ognia w operze Ravela Dziecko i czary, wykonywana w Teatrze Wielkim w Poznaniu, a następnie w La Scali w Mediolanie. Wystąpiła też (i wzięła udział w nagraniu płyty) w polskim prawykonaniu Requiem Romana Maciejewskiego. Działalność pedagogiczną rozpoczęła w Akademii Muzycznej w Krakowie, w której nadano jej tytuł profesora zwyczajnego. Następnie prowadziła klasę śpiewu w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie.
To ciekawe, zwykle wielkie gwiazdy opery, jak Luciano Pavarotti, Placido Domingo czy Żylis Garę, fotografowałem u szczytu ich sławy w Metropolitan Opara w Nowym Jorku. Zdzisławę Donat poznałem w Warszawie i postanowiłem ją sfotografować w najlepszym w tej części Europy studio plenerowym – Parku Ujazdowskim. Park Ujazdowski został urządzony w latach 1893–1896, projektantem był Franciszek Szanior, jeden z najlepszych ogrodników w tym czasie na świecie, który studiował w paryskiej Szkole Hodowli Drzew. Ze Zdzisławą Donat, po wstępnych ustaleniach, spotkaliśmy się w Parku Ujazdowskim 11 sierpnia 2021 r. Zdzisława zadbała o kostiumy do zdjęć, a dalej całość już ja poprowadziłem. Po sesji wpadliśmy do znajującej się nieopodal legendarnej Kawiarni na Rozdrożu, gdzie lata wstecz, spotykałem Stefana Kisielewskiego i Marka Nowakowskiego.
PORTRAIT with HISTORY Zdzisława Donat
Zdzisława Donat (born July 4, 1936 in Poznań) – a world-famous opera singer (coloratura soprano), performing in the 1970s and 1980s at the largest festivals and opera stages in the world.
“…In 1939, we were returning from vacation in a horse-drawn cart. Suddenly, German planes flew in and opened fire on the people who were on the road. The coachman jammed his horse and shouted for us to hide under the trees. In this way, we somehow saved ourselves…” – recalled Zdzisława Donat.
The artist comes from a family with musical traditions - her mother graduated from Helena Miączyńska's private music school, she was a piano and accordion teacher, she also performed as a singer, and the artist's sisters work in professions related to music (ENT doctor, phoniatrist and psychologist, music therapist examining musical talents young people). Zdzisława Donat is an optical engineer by education (Warsaw University of Technology). For two years she practiced her profession at the Central Institute for Labor Protection, dealing with protection against infrared radiation in optical equipment. Fryderyk Chopin in Warsaw with prof. Zofia Brégy, who shaped her voice and directed her repertoire, also later remaining her most important voice corrector. It was she who accurately predicted that in the future the part of the Queen of the Night from Mozart's opera The Magic Flute would be her "second profession". At the beginning of her artistic development, she also had the opportunity to take a few lessons from the now famous Ada Sari, who gave her further suggestions regarding the interpretation of the aria of the Queen of the Night.
She started her career in the Central Artistic Group of the Polish Army. In the 1960s, a soloist of the Grand Theater in Poznań. Winner of the Premier Grand Prix at the 14th International Singing Competition in Toulouse in 1967. In the 1970s, 1980s and early 1990s, a soloist of the Grand Theater in Warsaw.
“… I was so terrified before my first performance in the KBW band that when I was called to the stage, I understood that I probably will never be a singer, because I am absolutely terrified of this black spot, which is the audience sitting in the darkened auditorium, seen from the side of the stage . It was also a breakthrough moment in my psyche: I was looking for a director who wasn't around at the time, I wanted to apologize to him and my colleagues, to pay all the costs and ... not to go on stage. But someone pushed me by force and I found myself on the stage. It was then that I broke the barrier of fear for the first time…” – recalls Zdzisława Donat.
Her international musical career began in the early 1970s when she was invited by the German director and director Kurt Pscherer to Munich's Staatstheater am Gärtnerplatz. From then on, for the next several years, the artist constantly collaborated with a number of German theaters, dividing her stage performances between Germany and Poland. At the same time, she made guest appearances in the most important theaters in Europe, e.g. Wiener Staatsoper, London's Covent Garden Theatre. She was the second Polish woman after World War II to perform at Milan's La Scala (the parts of Fire, Princess and Nightingale in Maurice Ravel's opera The Child and Spells, later also appearing there as the Queen of the Night in The Magic Flute). She was twice invited to the New York Metropolitan Opera (first, she sang the part of the Queen of the Night from The Magic Flute, and during her second stay, the part of Constance from the opera The Abduction from the Seraglio). In total, she has performed in most European countries, as well as in Japan, the USA (New York, San Francisco, Seattle, Portland), Canada (Vancouver), Argentina (Teatro Colon in Buenos Aires) and the Canary Islands (Las Palmas).
In the rich repertoire of Zdzisława Donat, a special place is occupied by roles in operas by Wolfgang Amadeus Mozart. For years, she was the world's unsurpassed Queen of the Night in The Magic Flute, singing this part also in New York (in the staging for which Marc Chagall designed the sets and costumes). Her performance class in this role is evidenced by the fact that she performed for 9 seasons at the most important Mozart festival in the world - Salzburger Festspiele. She also appeared as Constance in Mozart's early opera The Abduction from the Seraglio. Endowed with a warm, delicate and unusually beautiful soprano voice, capable of expressive expression, with a virtuoso vocal technique, she was predestined for roles in romantic operas from the Italian belcanto circle. She performed the title role of Gaetano Donizetti's opera Lucia di Lammermoor (arousing admiration with the performance of a breakneckly difficult, 20-minute aria in the madness scene). She also became famous for the title role in Vincenzo Bellini's opera Lunatyczka. Critics emphasized her acting talent. After performing in the title role of Violetta in Giuseppe Verdi's La Traviata in Munich, her performance was compared to Greta Garbo in The Lady of the Camellias. She also sang (at the Grand Theater in Warsaw) in Rigoletto (as Gilda), in Richard Wagner's musical drama Siegfried (as Bird in the Forest), in Nikolai Rimsky-Korsakov's opera The Golden Cockerel (as Shemakh's Queen), in Gioachino Rossini's The Barber of Seville (as Rozyn), in Haunted Manor (as Hanna), or in Bellini's opera Capuleti and Montecchi (as Juliet). Zdzisława Donat's signature role in the Polish repertoire was Ewa in Stanisław Moniuszko's opera The Countess (the famous "Italian aria", coloratura, which, at the request of the audience, she had to encore at every performance at the Grand Theater in Warsaw). Her other extraordinary role in this theater was the part of Olympia – a robotic puppet – in Offenbach's Tales of Hoffmann, requiring in this staging unusual, for an opera singer, sports preparation; she also encored the famous puppet aria from this opera at performances in Warsaw.
Only for the album (without stage performances) she recorded Roxana's Lullaby from Karol Szymanowski's opera King Roger. In the field of 20th-century music, the technically difficult role of Fire in Ravel's The Child and Spells, performed at the Grand Theater in Poznań and then at La Scala in Milan, was a success. She also performed (and took part in the recording of the album) in the Polish premiere of Roman Maciejewski's Requiem. She began her teaching activity at the Academy of Music in Kraków, where she was awarded the title of full professor. Then she led a singing class at the Academy of Music. Fryderyk Chopin in Warsaw.
It's interesting, usually great opera stars like Luciano Pavarotti, Placido Domingo or Żylis Gara, I photographed at the height of their fame in Metropolitan Opara in New York. I met Zdzisława Donat in Warsaw and decided to photograph her in the best outdoor studio in this part of Europe - Park Ujazdowski. Ujazdowski Park was arranged in the years 1893-1896, the designer was Franciszek Szanior, one of the best gardeners in the world at that time, who studied at the Parisian Tree Breeding School. After preliminary arrangements, we met with Zdzisława Donat in Park Ujazdowski on August 11, 2021. Zdzisława took care of the costumes for the photos, and then I led the whole thing. After the session, we dropped by the legendary Café na Rozdrożu, located nearby, where years ago I met Stefan Kisielewski and Marek Nowakowski.
Commenti