Maria Bolesława Wollenberg-Kluza (ur. 27 lipca 1945 w Puławach) – malarka, prekursorka współczesnego nurtu malarstwa refleksyjnego, wywodzącego się i nawiązującego w twórczości do polskiego koloryzmu i symbolizmu. Autorka licznych publikacji o sztuce oraz kuratorka wystaw.
Jest córką malarza Piotra Wollenberga oraz nauczycielki Wandy z domu Dziubek. Rodzice po II wojnie światowej osiedlili się w Puławach, gdzie w 1945 urodziła się Maria, jako trzecia córka, po Bożenie (1938–1942) i Teresie (1940–1954). W 1967 zamieszkała w Warszawie u profesora Stanisława Szczepańskiego, malarza z grupy Kapistów. Tam często spotykała Jana Cybisa i Hannę Rudzką-Cybisową, przy których ukształtowała silniejsze zainteresowanie polskim koloryzmem. W latach 1967–1973 studiowała na Wydziale Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. W 1973 otrzymała dyplom z wyróżnieniem z malarstwa w pracowni kolorysty Tadeusza Dominika oraz aneks do dyplomu z tkaniny artystycznej u Wojciecha Sadleya. W latach 1973–1975 odbyła staż asystencki w ASP w Warszawie. Urządziła wiele wystaw indywidualnych w kraju i za granicą. Pierwsza miała miejsce w 1967. Brała udział w licznych wystawach zbiorowych – ogólnopolskich i międzynarodowych oraz w prezentacjach polskiej sztuki za granicą.
„…Marię Wollenberg-Kluzę fotografowałem wielokrotnie, przy różnych okazjach. Ale poważniejsze zdjęcia zrobiłem jej 15 września 2023 r., kiedy miała wystawę 20 obrazówpowstałych w latach 2019 – 2023, w przestrzeni banku PKO Rotunda w Warszawie.
Tak się składa, że znałem i fotografowałem 14 października 2008 r. w pracowni w Łomiankach prof. Tadeusza Dominika, u którego w 1973 roku na Wydziale Malarstwa w ASP w Warszawie Maria Wollenberg-Kluza otrzymała dyplom z malarstwa.
20 obrazów powstałych w latach 2019 – 2023 zagościło w siedzibie Banku PKO Bank Polski, by przypomnieć, że w tym roku upływa 50 lat od otrzymania przez Artystkę w 1973 roku dyplomu z malarstwa na Wydziale Malarstwa w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.
Wystawy malarstwa pt. "Przyjaźnie i inspiracje. Malarstwo i poezja. W okolicach Orientacji Hybrydy" w Bibliotece Publicznej m.st. Warszawy, ul. Koszykowa 26/28, otworzona została 17 września 2024 r. na której również robiłem zdjęcia…” – Czesław Czapliński.
Zamężna z Tadeuszem Ludwikiem Kluzą, inżynierem mechanikiem i absolwentem Politechniki Warszawskiej, z którym dwóch synów: Stanisława (ur. 1972) i Krzysztofa (ur. 1974).
Jej obrazy reprezentują malarstwo refleksyjne, przenikane innymi formami wyrazu artystycznego, tj. muzyka, poezja, filozofia, teatr, taniec itd. W twórczości artystki widać zainteresowania antykiem, pozostaje ona także w silnym związku z kulturą grecką i rzymską. Na płótnach Kluzy wyraźnie odnaleźć można fascynację poezją Norwida oraz wieloma współczesnymi polskimi pisarzami.
Jako wychowanka Tadeusza Dominika, kontynuuje zainteresowanie koloryzmem. Modyfikuje go poprzez elementy ekspresjonizmu i symbolizmu. Maluje najczęściej monotematyczne cykle po 20-30 prac, m.in.: „Ludzie w mieście”, „Człowiek i maszyna”, „Katedry”, „Impresje poetyckie”, „Gra wyobraźni”, „Zwierzenia matki”, Impresje hiszpańskie” „SALIGIA – siedem grzechów głównych”, „Rozmyślania i modlitwy”, „Pejzaże polskie”. Posługując się metaforą w swej twórczości, podejmuje tematy ludzkiego życia. Nawiązuje również do tematyki sakralnej. Jest autorką m.in. wizerunku Matki Bożej w Sanktuarium na warszawskich Siekierkach oraz dwóch obrazów związanych tematem z objawieniami, mającymi miejsce w latach 1943–1949 w Warszawie, a także szeregu obrazów do kościoła w Duczkach i inne, jak „Drzewo Życia”, „Tryptyk Fatimski”, „Ks. Jerzy Popiełuszko”. Z uznaniem o Marii Wollenberg-Kluzie wyrażał się Józef Szajna, malarz i wybitny reżyser teatralny, prezes Polskiego Oddziału Stowarzyszenia Kultury Europejskiej z siedzibą w Wenecji.
Z twórczości protoromantyków Blake’a czy Friedricha wydobywa wizyjność i symbolikę. W cyklu „Obrazy z Norwida” inspiruje do rozmyślań o poecie, w czym pomocna była lektura „Czytanie Norwida” autorstwa Jacka Trznadla. Motywem przy realizowaniu cyklu obrazów „SALIGIA – siedem grzechów głównych” były wykłady Czesława Miłosza „Ogród nauk”. Tytuły obrazów w cyklu „Gra wyobraźni” w większości zaczerpnięte są z poezji Krzysztofa Gąsiorowskiego.
Fryderykowi Chopinowi został poświęcony cały cykl: „Chopin w malarstwie i motywy muzyczne”. Tak o nim napisał Zbigniew Jerzyna: „Widziałem maskę pośmiertną Chopina. Ile w tej twarzy bólu, zastygłego cierpienia. Ale w Łazienkach przed upiększonym pomnikiem. stoi piękna dziewczyna i tęskni za miłością. Zaiste, są takie tajemnice tej genialnej muzyki, że nie ma ona granic i otwiera serca – trudno to namalować – a jednak się udaje”.
W 2011 w Warszawie, z okazji 70-lecia śmierci Ignacego Paderewskiego, została zorganizowana wystawa inspirowana polską muzyką dawną. W wystawianych pracach Marii W. Kluzy, obok wspomnianego kompozytora, pojawiły się sylwetki m.in.: Mieczysława Karłowicza, Michała Ogińskiego oraz Stanisława Moniuszki.
Osobowość twórcza Marii Wollenberg-Kluzy pozostaje źródłem inspiracji dla wielu współczesnych literatów polskich, takich jak: Zbigniew Jerzyna, Piotr Kuncewicz, Wojciech Siemion, Roman Śliwonik, Zygmunt Trziszka, Krzysztof Gąsiorowski czy Zdzisław Brudnicki. Jej prace posłużyły jako tło lub kontekst dzieł pisanych. Na podstawie jej obrazów powstały utwory liryczne: „Do obrazu Marii Wollenberg-Kluzy” (Jerzyna) czy „Gest albo To Co Dostrzegam w Obrazach Marii Wollenberg-Kluzy” (Śliwonik).
Zygmunt Trziszka w swoich wspomnieniach tak ujął twórczość malarki: „Zwielokrotnienie człowieka na płótnach Marii Wollenberg Kluzowej, kalki człowiecze w stereotypie każą mi widzieć w tym malarstwie twórcę – prekursora”.
Plakacista Waldemar Świerzy wykonał dwa plakaty – portrety do wystaw artystki.
Nagrody i wyróżnienia: 1971 r. – nagroda Ministra Kultury i Sztuki za wyniki w studiach; 1977 r. – nagroda Wojewody Katowickiego; 1982 r. – stypendium artystyczne rządu hiszpańskiego i pobyt w Hiszpanii; 1986 r. – Srebrny Krzyż Zasługi; 1987 r. – nagroda imienia Jana Cybisa za całokształt twórczości; 1988 r. – Złota Odznaka Honorowa „Za zasługi dla Warszawy”; 1990 r. – stypendium Ministra Kultury i Sztuki; 2000 r. – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski; 2004 r. – nagroda Wdzięczność Młodych Serc za współtworzenie i wieloletnią współpracę – Międzynarodowa PARAFIADA Dzieci i Młodzieży oo. Pijarów; 2008 r. – medal „Pro Masovia” Marszałka Województwa Mazowieckiego; 2008 r. – nagroda specjalna Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego; 2009 r. – nagroda Pozytywista Roku „2008”; 2011 r. – stypendium Dzielnicy Ursynów m. st. Warszawy; 2015 r. – Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”; 2019 r. – Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii Kultura; 2024 r. – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski.
PORTRAIT with HISTORY Maria Wollenberg-Kluza
Maria Bolesława Wollenberg-Kluza (born July 27, 1945 in Puławy) – painter, precursor of the contemporary trend of reflective painting, originating from and referring in her work to Polish colorism and symbolism. Author of numerous publications about art and curator of exhibitions.
She is the daughter of the painter Piotr Wollenberg and the teacher Wanda née Dziubek. After World War II, the parents settled in Puławy, where Maria was born in 1945, as the third daughter, after Bożena (1938–1942) and Teresa (1940–1954). In 1967, she moved to Warsaw with Professor Stanisław Szczepański, a painter from the Kapist group. There she often met Jan Cybis and Hanna Rudzka-Cybisowa, with whom she developed a stronger interest in Polish colorism. In the years 1967–1973 she studied at the Faculty of Painting at the Academy of Fine Arts in Warsaw. In 1973, she received an honors diploma in painting from the studio of the colorist Tadeusz Dominik and an annex to her diploma in artistic textiles from Wojciech Sadley. In the years 1973–1975 she completed an assistant internship at the Academy of Fine Arts in Warsaw. She organized many individual exhibitions in Poland and abroad. The first one took place in 1967. She took part in numerous collective exhibitions - national and international, as well as in presentations of Polish art abroad.
“…I photographed Maria Wollenberg-Kluza many times, on various occasions. But I took more serious photos of her on September 15, 2023, when she had an exhibition of 20 paintings created between 2019 and 2023, at the PKO Rotunda bank in Warsaw.
It so happens that I knew and photographed on October 14, 2008, in the studio in Łomianki, prof. Tadeusz Dominik, from whom Maria Wollenberg-Kluza received a diploma in painting in 1973 at the Faculty of Painting at the Academy of Fine Arts in Warsaw.
20 paintings created between 2019 and 2023 were displayed at the headquarters of PKO Bank Polski Bank to remind us that this year marks 50 years since the Artist received a diploma in painting in 1973 from the Faculty of Painting at the Academy of Fine Arts in Warsaw.
Painting exhibitions titled "Friendships and inspirations. Painting and poetry. Around Orientation Hybrids" at the Public Library of the Capital City of Warsaw Warsaw, ul. Koszykowa 26/28, opened on September 17, 2024, where I also took photos..." - Czesław Czapliński.
Married to Tadeusz Ludwik Kluza, a mechanical engineer and graduate of the Warsaw University of Technology, with whom they have two sons: Stanisław (born 1972) and Krzysztof (born 1974).
Her paintings represent reflective painting, permeated with other forms of artistic expression, i.e. music, poetry, philosophy, theater, dance, etc. The artist's work shows her interest in antiquity and is also strongly connected with Greek and Roman culture. Kluza's canvases clearly show her fascination with Norwid's poetry and many contemporary Polish writers.
As a student of Tadeusz Dominik, he continues his interest in colorism. He modifies it with elements of expressionism and symbolism. He usually paints monothematic cycles of 20-30 works, including: "People in the City", "Man and Machine", "Cathedrals", "Poetic Impressions", "Game of Imagination", "Mother's Confessions", "Spanish Impressions" SALIGIA – seven deadly sins”, “Meditations and prayers”, “Polish landscapes”. Using metaphor in his work, he deals with topics of human life. It also refers to sacred themes. She is the author of, among others: the image of Our Lady in the Sanctuary in Siekierki, Warsaw, and two paintings related to the theme of the apparitions that took place in the years 1943–1949 in Warsaw, as well as a number of paintings for the church in Duczki and others, such as "Tree of Life", "Fatima Triptych", "Father . Jerzy Popiełuszko. Józef Szajna, painter and outstanding theater director, president of the Polish Branch of the Association of European Culture based in Venice, spoke highly of Maria Wollenberg-Kluza.
He extracts vision and symbolism from the works of the proto-romanticists Blake and Friedrich. The series "Images from Norwid" inspires reflection on the poet, which was helpful in reading "Reading Norwid" by Jacek Trznadel. The motif for the series of paintings "SALIGIA - seven deadly sins" were Czesław Miłosz's lectures "The Garden of Sciences". The titles of the paintings in the "Game of Imagination" series are mostly taken from the poetry of Krzysztof Gąsiorowski.
An entire series was devoted to Fryderyk Chopin: "Chopin in painting and musical motifs". Zbigniew Jerzyna wrote this about him: 'I saw Chopin's death mask. How much pain and frozen suffering there is in that face. But in Łazienki Park in front of a beautified monument. A beautiful girl stands and longs for love. Indeed, there are such secrets of this brilliant music that it has no limits and opens hearts - it is difficult to paint it - but it works.
In 2011, in Warsaw, on the occasion of the 70th anniversary of the death of Ignacy Paderewski, an exhibition inspired by Polish early music was organized. In the exhibited works by Maria W. Kluza, in addition to the above-mentioned composer, there were figures of, among others: Mieczysław Karłowicz, Michał Ogiński and Stanisław Moniuszko.
The creative personality of Maria Wollenberg-Kluza remains a source of inspiration for many contemporary Polish writers, such as: Zbigniew Jerzyna, Piotr Kuncewicz, Wojciech Siemion, Roman Śliwonik, Zygmunt Trziszka, Krzysztof Gąsiorowski and Zdzisław Brudnicki. Her works served as background or context for written works. Lyrical works were created based on her paintings: "To the painting of Maria Wollenberg-Kluza" (Jerzyna) and "Gest or What I Notice in the Paintings of Maria Wollenberg-Kluza" (Śliwonik).
In his memoirs, Zygmunt Trziszka described the painter's work as follows: "The multiplication of humans on Maria Wollenberg Kluzowa's canvases, human tracings in a stereotype, make me see this painting as an creator - a precursor."
Poster artist Waldemar Świerzy made two posters - portraits for the artist's exhibitions.
Awards and distinctions: 1971 - award of the Minister of Culture and Art for results in studies; 1977 – award from the Voivode of Katowice; 1982 – artistic scholarship from the Spanish government and stay in Spain; 1986 – Silver Cross of Merit; 1987 - Jan Cybis award for lifetime achievement; 1988 - Gold Badge of Honor "For services to Warsaw"; 1990 – scholarship from the Minister of Culture and Art; 2000 - Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta; 2004 - Gratitude of Young Hearts award for co-creation and long-term cooperation - International Parafiada of Children and Youth o. Piarists; 2008 – "Pro Masovia" medal of the Marshal of the Masovian Voivodeship; 2008 – special award of the Minister of Culture and National Heritage; 2009 - Positivist of the Year "2008" award; 2011 – scholarship from the Ursynów District of the capital city of Warsaw; 2015 – Silver Medal for Merit to Culture Gloria Artis; 2019 – Honorary Pearl of the Polish Economy in the Culture category; 2024 - Officer's Cross of the Order of Polonia Restituta.
Comments