"…Od kiedy zostałam dyrektorem, mam świadomość, że to z jednej strony niesamowity zaszczyt, ale z drugiej - ogromna odpowiedzialność, no i że to jest historyczna funkcja. W moim gabinecie wisi portret profesora Feliksa Kopery, który dyrektorem tego muzeum był (…) od 1900 do 1950 roku! Zabory, odzyskanie niepodległości, dwie wojny światowe, początki PRL-u. Z takim poprzednikiem to człowiek czuje na sobie wielką odpowiedzialność..." – Zofia Gołubiew.
Zofia Anna Gołubiew (ur. 20 kwietnia 1942 w Krakowie, zm. 9 marca 2022) – historyczka sztuki, muzealniczka, w latach 2000–2015 dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie.
Ukończyła studia z historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pierwszą autorską wystawę zorganizowała na początku lat 70. w galerii ZPAP Pryzmat w Krakowie. Zaczęła też publikować teksty o sztuce w tygodniku „Kultura” i rozpoczęła pracę na etat w Polskim Wydawnictwie Muzycznym.
Dwa lata po ukończeniu studiów związała się zawodowo z Muzeum Narodowym w Krakowie. Pełniła tam funkcję redaktora wydawnictwa (1974–1980), kierownika działu nowoczesnego polskiego malarstwa i rzeźby (1980–1996) oraz zastępcy dyrektora ds. naukowych i oświatowych (1996–2000). Pod nadzorem Mieczysława Porębskiego w 1985 przygotowała wraz z zespołem pracowników Galerię Sztuki Polskiej XIX wieku, a w 1991 zorganizowała w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego Galerię Sztuki Polskiej XX wieku, która przez wiele lat była największą tego typu prezentacją sztuki współczesnej w Polsce i stanowiła bazę dla zorganizowanej na przełomie kilkanaście lat później nowoczesnej Galerii Sztuki Polskiej XX i XXI wieku.
W latach 2000–2015 Zofia Gołubiew była dyrektorem Muzeum Narodowego w Krakowie. Uporządkowała sytuację prawną i lokalową muzeum. Opracowała projekt przekształcenia czterech domów biograficznych – oddziałów Muzeum Narodowego: Domu Jana Matejki, Domu Józefa Mehoffera wraz z ogrodem, Muzeum Stanisława Wyspiańskiego oraz Muzeum Karola Szymanowskiego w willi „Atma” w Zakopanem. Pod jej kierownictwem przeprowadzono remont konserwatorski Kamienicy Łozińskich, zakończono też czteroletni remont i modernizację Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach. W 2007 po zakończeniu wieloletniego remontu konserwatorskiego jako oddział Muzeum Narodowego prezentujący sztukę średniowieczną urządzony został pałac biskupa Erazma Ciołka. Odzyskano dla muzealnych celów zabytkowy spichlerz, w którym utworzono Ośrodek Kultury Europejskiej Europeum. W 2013 po zakończeniu generalnego remontu pałacu Czapskich otworzono w nim Europejskie Centrum Numizmatyki Polskiej. Zainicjowano działania związane z budową położonego w jego sąsiedztwie Pawilonu Józefa Czapskiego.
Dyrektor Muzeum Narodowego w Krakowie Zofia Gołubiew przypomniała, że muzeum było pierwszą polską instytucją, która w 1896 r. kupiła obraz Olgi Boznańskiej do narodowych zbiorów oraz posiada spuściznę po artystce z jej paryskiej pracowni. „Tą wystawą zaprzeczamy stereotypom, które przez lata narosły wokół sztuki, a przede wszystkim postaci Olgi Boznańskiej. Odczarowujemy także opinie, że jej dzieła są szare i mgliste. Praca konserwatorów pokazała, że artystka korzystała z pełnej gamy kolorystycznej…” - mówiła Gołubiew.
Zofię Gołubiew po raz pierwszy spotkałem i fotografowałem 19 października 2012 r. w Muzeum Narodowym w Krakowie, którego była dyrektorem, na wystawie Wojciecha Fangora pt. „Przestrzeń jako gra”, z którym przez lata przyjaźniłem się w Nowym Jorku, a potem w Polsce, po jego powrocie w 1999 r., gdy mieszkał w Błędowie koło Warszawy. Wystawa skupiła najważniejszych kolekcjonerów z Polski i ze świata.
Ale właściwe, jeśli tak można powiedzieć portrety Zofii Gołubiew zrobiłem 24 października 2014 r., kiedy było otwarcie wystawy malarstwa Olgi Boznańskiej, jedna z najbardziej cenionych i oryginalnych polskich malarek. Pozostawiła po sobie bogatą spuściznę artystyczną, a jej prace reprezentują polską sztukę na większości przeglądowych wystaw w kraju i za granicą. Była par excellence międzynarodową artystką.Tak mówiła o swoich pracach: "…Obrazy moje wspaniale wyglądają, bo są prawdą, są uczciwe, pańskie, nie ma w nich małostkowości, nie ma maniery, nie ma blagi. Są ciche i żywe i jak gdyby je lekka zasłona od patrzących dzieliła. Są w swojej własnej atmosferze…". Pamiętam, że na długo przed otwarciem wystawy, kiedy jeszcze nie było ludzi, wszedłem z Zofią Gołubiew na wystawę i po wybraniu obrazu Boznańskiej „Dziewczyna z chryzantemami” (1894) jako tła, zaczęłem intensywnie fotografować.
W latach 2000–2003 Zofia Gołubiew była prezesem zarządu Fundacji Książąt Czartoryskich. W latach 2000–2012 była członkiem Rady do Spraw Muzeów działającej przy ministrze kultury i dziedzictwa narodowego. W 2001 została członkiem Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa, od 2009 zasiadała w prezydium komitetu.
Wielokrotnie odznaczana i wyróżniana m.in.: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (2011); Order Księżnej Olgi III klasy (Ukraina, 2005); Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2005); Nagroda Miasta Krakowa w dziedzinie kultury i sztuki (2008); Order Księżnej Olgi II klasy (Ukraina, 2008); Złoty Medal za Długoletnią Służbę (2010); Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2011); Kawaler I Klasy Królewskiego Norweskiego Orderu Zasługi (Norwegia, 2012); Tytuł „Najbardziej Wpływowej Kobiety Małopolski” przyznany w plebiscycie „Gazety Krakowskiej” (2013); Honorowa Doroczna Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturowego (2014); Złota Odznaka Honorowa Województwa Małopolskiego – Krzyż Małopolski (2015); Odznaka „Honoris Gratia” (2015); Laur Krakowa XXI wieku (2015); Tytuł Małopolanin Roku (2015).
Boznańska malowała bez upiększania, co nie jest częste. Dokładnie tak, jak widziała i potrafiła. Spod jej pędzla wychodziły nie tyle portrety twarzy, co właściwie duszy. Portrety psychologiczne. „…Czasami bywa interesująca twarz kobieca, ale cóż, przychodzi pozować tak nasmarowana, że muszę prosić o umycie się, bo powiadam, jak ja mam malować panią, pani się już sama namalowała…” – powiedziała Boznańska. To ciekawe, bo zdarzało się, że ja fotografując miałem podobne problemy, kiedy makijażystka zaszalała.
PORTRAIT with HISTORY
"... Since I became the director, I am aware that on the one hand it is an incredible honor, but on the other - a huge responsibility, and that it is a historic function. In my office there is a portrait of Professor Feliks Kopera, who was the director of this museum (...) from 1900 to 1950! Zabory, regaining independence, two world wars, the beginnings of the Polish People's Republic. With such a predecessor, a person feels a great responsibility ... "- Zofia Gołubiew.
Zofia Anna Gołubiew (born April 20, 1942 in Krakow, died March 9, 2022) - art historian, museologist, in 2000–2015 director of the National Museum in Krakow.
She graduated in art history at the Jagiellonian University. She organized her first original exhibition in the early 1970s at the ZPAP Pryzmat gallery in Krakow. She also started publishing texts on art in the Kultura weekly and started working full-time at Polskie Wydawnictwo Muzyczne.
Two years after graduation, she became professionally involved with the National Museum in Krakow. There she was the editor of a publishing house (1974–1980), head of the department of modern Polish painting and sculpture (1980–1996) and deputy director for research and education (1996–2000). Under the supervision of Mieczysław Porębski, in 1985, together with a team of employees, she prepared the Gallery of 19th-Century Polish Art, and in 1991, in the Main Building of the National Museum, she organized the Gallery of 20th-Century Polish Art, which for many years was the largest presentation of contemporary art of this type in Poland and was the basis for the at the turn of several years later, the modern Gallery of Polish Art of the 20th and 21st centuries.
In the years 2000–2015, Zofia Gołubiew was the director of the National Museum in Krakow. She cleaned up the legal and housing situation of the museum. She developed a project to transform four biographical houses - branches of the National Museum: the Jan Matejko House, the Józef Mehoffer House with a garden, the Stanisław Wyspiański Museum and the Karol Szymanowski Museum in the villa "Atma" in Zakopane. Under her leadership, the conservation renovation of the Łoziński Tenement House was carried out, and a four-year renovation and modernization of the Gallery of 19th-century Polish Art in the Sukiennice was completed. In 2007, after the completion of many years of conservation renovation, the palace of Bishop Erazm Ciołek was arranged as a branch of the National Museum presenting medieval art. The historic granary was recovered for museum purposes, where the Europeum Center for European Culture was established. In 2013, after the general renovation of the Czapski Palace was completed, the European Center of Polish Numismatics was opened there. Activities related to the construction of the Józef Czapski Pavilion located in its vicinity were initiated.
The director of the National Museum in Krakow, Zofia Gołubiew, recalled that the museum was the first Polish institution to buy Olga Boznańska's painting for national collections in 1896 and have the artist's legacy from her Paris studio. “With this exhibition, we contradict the stereotypes that have arisen over the years around art, and above all the figure of Olga Boznańska. We also disenchant the opinion that her works are gray and hazy. The work of the conservators showed that the artist used the full range of colors…” - said Gołubiew.
I met and photographed Zofia Gołubiew for the first time on October 19, 2012 at the National Museum in Krakow, of which she was the director, at the Wojciech Fangor exhibition entitled "Space as a game", with which I was friends for years in New York, and then in Poland, after his return in 1999, when he lived in Błędów near Warsaw. The exhibition attracted the most important collectors from Poland and the world.
But the correct, if one may say so, portraits of Zofia Gołubiew were taken on October 24, 2014, when the exhibition of paintings by Olga Boznańska, one of the most respected and original Polish painters, was opening. She left behind a rich artistic legacy, and her works represent Polish art at most of the review exhibitions in Poland and abroad. She was an international artist par excellence. This is how she said about her works: "... My paintings look great because they are true, they are honest, yours, there is no pettiness in them, no manners, no boast. They are quiet and lively and as if they eat them. a light veil separated the onlookers. They are in their own atmosphere ... ". I remember that long before the opening of the exhibition, when there were no people yet, I entered the exhibition with Zofia Gołubiew, and after choosing Boznańska's painting "Girl with Chrysanthemums" (1894) as the background, I began to photograph intensively.
In 2000–2003, Zofia Gołubiew was the president of the board of the Princes Czartoryski Foundation. In the years 2000–2012, she was a member of the Council for Museums operating under the Minister of Culture and National Heritage. In 2001 she became a member of the Social Committee for the Restoration of Krakow's Monuments, from 2009 she was a member of the committee's presidium.
Repeatedly decorated and distinguished, among others: Knight's Cross of the Order of Polonia Restituta (2011); Order of Princess Olga, 3rd class (Ukraine, 2005); Gold Medal for "Merit to Culture Gloria Artis" (2005); Krakow City Award in the field of culture and art (2008); Order of Princess Olga, 2nd class (Ukraine, 2008); Gold Medal for Long Service (2010); Commander's Cross of the Order of Polonia Restituta (2011); Knight, First Class of the Royal Norwegian Order of Merit (Norway, 2012); The title of the "Most Influential Woman of Małopolska" awarded in the plebiscite of "Gazeta Krakowska" (2013); Honorary Annual Award of the Minister of Culture and National Heritage in the field of protection of cultural heritage (2014); Golden Badge of Honor of the Lesser Poland Voivodeship - Małopolska Cross (2015); "Honoris Gratia" badge (2015); Krakow Laurel of the 21st century (2015); The title of Małopolska Resident of the Year (2015).
Boznańska painted without embellishments, which is not common. Exactly as she saw and could. From under her brush emerged not so much portraits of the face as portraits of the soul. Psychological portraits. "... Sometimes there is an interesting female face, but well, it comes to pose so lubricated that I have to ask for a wash, because I say, when I am supposed to paint a lady, you have already painted yourself ..." - said Boznańska. It's interesting because it happened that I had similar problems when photographing, when the make-up artist went crazy.
Comments